Göydə bürclər düzəldib, orada çıraq və nurlu ay Yaradan – Fövqəlxeyirxahdır”[88].

Ö ncə dediyimiz kimi, ə rə b sö zü olan “tə bə rakə ” (“xeyirxah”, “mü ­ba­rə k” mə naları nda) Yaradanı n ə zə mə tinin, Onun ilahi sifə tlə rinin hə dsizli­yinin və xeyir­xahlı ğ ı nı n bitmə z-tü kə nmə zliyinin də lillə ridir. Bu son də rə cə ecazkar surə də hə ­min sö z ü ç də fə tə krarlanı r və bunda qə ribə sayı la bilə n bir ş ey yoxdur, ç ü nki onda nazil edilmiş ayə lə r Rə bbin ə zə mə tini və hə m də Onun mə hdud­laş mayan hakimiyyə tini, sarsı lmaz iradə sini, nö qsansı z biliyini və qü drə tini, kamil mü drikli­yini və Kainatı idarə etmə yə və qanun­lar vermə yə mü tlə q ixtiyara malik olduğ unu tə sdiq edir. Surə də Allahı n mə rhə mə tinin mahiyyə ti və hə r ş eyi ə hatə edə n xeyir­xahlı ğ ı aç ı qlanı r, Allahı n Ö z qulları na ə ta etdiyi dü nyə vi və dini nemə tlə ri mü za­kirə edilir. Bü tü n bunlar, Onun Ö z gö zə l adı nı və nə hə ng ulduz topluları nı yarat­ma­sı nı insanlara bir daha niyə xatı rlatdı ğ ı nı aç ı qlayı r. Sö hbə t ya nə hə ng sə ma cisimlə rində n, ya da gü nə ş in və ayı n orbitlə rinin keç diyi bü rclə rdə n gedir. Ə rə b sö zü olan “bü rc” ç oxsaylı mə nalara malikdir və “bü rc”, “qü llə ”, “qə sr”, “qala” kimi anlayı ş ları ifadə edir. Qü llə lə r və qalalar yer ü zü ndə ş ə hə r­lə ri mü dafiə ü ç ü n istifadə olunur, ulduzlar isə gö ylə ri ü syankar ş eytanlardan qoru­maq ü ç ü ndü r.

Allah gö yə gü nə ş qoymuş dur ki, o, ç ı raq kimi iş ı q və istilik verir. O (Pak və Mü qə ddə s Olan) ayı da yaratmı ş dı r ki, gü nə ş in iş ı ğ ı nı ə ks etdirsin. Lakin ay istilik vermir. Bü tü n bunlar – Onun qü drə tinin və xeyirxahlı ğ ı nı n də lillə ridir. Bu sə ma cisimlə rinin fü sunkar gö rkə mi, mü kə mmə l formaları, nə hə ng ö lç ü lə ri və də qiq orbitlə ri Onun fö vqə lqü drə tinin və Onun ilahi sifə tlə rinin kamilliyinin tə k­zibedilmə z sü butları dı r. Bu sə ma cisimlə rinin yer ü zü nü n sakinlə ri ü ç ü n verdiyi saysı z-hesabsı z faydalar Onun hü dud­suz xeyirxahlı ğ ı nı tə sdiq edir.

ﮣ ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ

O, xatı rlamaq və ş ü kü r etmə k istə yə nlə r ü ç ü n gecə ilə gü ndü zü bir-birilə Ə və zedə ndir”.

Gü ndü z sona yetir, gecə baş layı r. Sonra gecə qurtarı r, gü ndü z baş layı r. Onlar bir-birini ardı cı llı qla ə və z edir və heç vaxt onlara ayrı lmı ş mü ddə ti ö tü b keç mirlə r. Bu – ö zü ü ç ü n faydalı nə ticə lə r ç ı xarmağ ı, Allahı n ilahi sifə tlə rini anla­mağ ı və ö z Yaradanı na minnə tdarlı ğ ı nı bildirmə yi arzu edə nlə r ü ç ü n mö cü ­zə ­lə rdir. Xatı rlamaq və tə ş ə kkü r etmə k istə yə n hə r kə s sə hə r və axş am namaz qı lı r və dua ilə Ona mü raciə t edir. Ə gə r o, gü nə ş in tü lu etmə sində n ö ncə namaz qı lmağ a nail ola bilmə sə, onda o, nə zə rdə n qaç ı rdı ğ ı nı n yerini doldurur və bunu axş am gü nə ş qü rub edə ndə n sonra[89] yerinə yetirir. Hə qiqə tə n, insanı n ə hval-ruhiyyə si gü ndü z və gecə ə rzində tez-tez də yiş ir. Bə zə n insan fə allı q gö stə rir, bə zə n isə onu tə nbə llik bası r. Bə zə n o ö z və zifə lə rini xatı rlayı r, hə rdə n isə onlardan ü z ç evirir. Rə bb bunlardan ç ox gö zə l agahdı r və buna gö rə O (Pak və Mü qə ddə s Olan) gecə və gü ndü zü yaratmı ş dı r və onlar bir-birinin ardı nca yer ü zü ndə hö kmran­lı q edirlə r. Onlar bir-birini ə və z edir və ö z qü vvə lə rini toplamaq ü ç ü n insanlara kö ­mə k edirlə r ki, onlar Fö vqə luca Rə bbə ə n yaxş ı tə rzdə tə ş ə kkü r edə bilsinlə r. Hə tta ç ox qı sa bir vaxt arası nda da Allahı n qulları nı n ç oxu ö z ə vvə l gö stə rdiklə ri sə yi yadı rğ ayı rlar və onları tə nbə llik tutur, lakin elə bir vaxt gə lir ki, mü sə lmanlar ö z Xeyirxahları nı xatı rlamalı dı rlar və, belə olduqda, onlarda xatı rlamaq və tə ş ə kkü r etmə k istə yi oyanı r. İ nsanı n ima­nı ­nı n, ağ acı n suya mö htac olması kimi, ibadə t ayinlə rinə ehtiyacı vardı r və ə gə r insan ö zü nü n iman ağ acı nı sulamasa, o quruyar və solar. Buna gö rə Allaha hə md edə k ki, Ö zü nü n mü drik gö stə riş lə ri ilə mö min­lə rə imanı nı və mö minliyini qoruyub saxlamağ a kö mə k edir.

ﮱ ﯓ ﯔ ﯕ ﯖ ﯗ ﯘ ﯙ ﯚ ﯛ ﯜ ﯝ ﯞ

Rə hmanı n qulları o kə slə rdir ki, yer ü zü ndə tə va­zö kar­lı qla gə z­diklə ri zaman, cahillə rin mü raciə tinə: “Sa­lam! ” – de­yə r­lə r”.

Rə bb bu ayə də Ö zü nü n ç oxsaylı xeyirxahlı ğ ı nı n biri haqqı nda xə bə r verir. Sö hbə t Allahı n mü sə lman dindarlara olan lü tfkarlı ğ ı ndan gedir ki, onlar onun sa­yə sində saleh iş lə r gö rü r və yü ksə k Cə nnə t qə srlə rində və fü sunkar gü lü stanlarda ə bə di Sə adə tə nail olurlar. Onlar Rə hmanı n ə sil qulları dı r.

Ş ü bhə siz ki, bü tü n mə xluqlar Allahı n qulları dı r, lakin mə cburi və kö nü llü qulluq mö vcuddur. Allah – bü tü n mə xluqları n Rə bbidir və buna gö ­rə bü tü n in­san­lar ə zə ldə n Onun qulları dı r. Mə cburi qulluq[90] bü tü n mü sə lman­la­ra və kafirlə rə, salehlə rə və gü nahkarlara ş amildir və onları n hə r biri Fö vqə luca Rə bbin hö km­ranlı ğ ı altı ndadı r. Fö vqə luca buyurur: “Gö ylə rdə və yerdə olan hə r kə s Rə hman­ı n yanı na ancaq qul kimi gə lə cə k” (Mə ryə m, 19/93). Bununla yanaş ı kö nü llü qul­luq da vardı r ki, o, Allaha sə ­mimi ibadə tlə tə cə ssü m edir və Onun xü susi iltifatı ilə sə ciyyə lə nir. Mə hz belə qullar – Allahı n peyğ ə mbə rlə ri və dost­ları dı r[91]. Allah on­ları Rə hmanı n qulları adlandı rı r, ç ü nki onlar bu yü ksə k də rə ­cə yə yalnı z Onun mə rhə mə ti sayə sində nail olurlar.

Sonra Allah Ö z seç ilmiş qulları nı n bə zi mə ziyyə tlə rini sadalayı r və bunla­rı n hamı sı kamil və gö zə ldir. Bu qullar yer ü zü ndə itaə tkarlı qla dola­nı r, cahillə r onlara mü raciə t edə ndə isə, onlara xoş sö zlə rlə cavab verirlə r. Onlar tə vazö karlı q, lə yaqə tlilik və tə mkinliliklə ri ilə baş qaları ndan fə rqlə ­nirlə r. Onlar heç vaxt Allah qarş ı sı nda və ya Onun mə xluqları qarş ı ­sı nda ö zlə rini uca tutmurlar. Hə tta nadan gü nahkarlar onlarla kobud və lə ya­qə tsiz danı ş dı qda belə, buna baxmayaraq, ö zlə ­rini onlara bə nzə tmə də n və gü nah sö zlə rdə n ç ə kinə rə k, onlara ə n lə yaqə tli tə rzdə cavab verirlə r. Sə bir, mü layimlik, tə mkinlik, ağ ı l, incidə ni bağ ı ş lamaq bacarı ğ ı, pisliyə yaxş ı lı qla cavab vermə k – bunlar ancaq gö zə l mə ziyyə tlə rin bə zilə ridir ki, onları n sayə sində bu mö minlə r Fö vqə lucanı n tə rifinə layiq gö rü lmü ş lə r.

ﯟ ﯠ ﯡ ﯢ ﯣ ﯤ