Студопедия

Главная страница Случайная страница

Разделы сайта

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






Естің негізгі процестерінің ерекшеліктеріне анықтама беріңіз






Естiң негiзгi процестерi: есте қ алдыру, есте сақ тау, қ айта жаң ғ ырту, тану жә не ұ мыту. Есте қ алдыру дегенiмiз - жаң адан қ абылданғ ан бейнелер мен мә лiметтердi жә не олардың мә нiн есте бұ рың ғ ы сақ талғ андармен байланыстырып отыруды айтамыз. Жаң а бiлiмдердi алуда жә не iс-ә рекеттердiң жаң а тү рлерiне ие болуда ол орын алады. Бiрақ есте қ алдыруда ә р нә рсе сақ тала бермейдi. Бiр экспериментте адамдарғ а карточкалар берiлдi. Ол жерде сү реттер мен сандар болғ ан. Бiрiншi зерттелiнү шiлiрге сол сү реттерде заттарды танысын деп тапсырма бердi, ал екiншiлерге сандарғ а қ арап карточкаларды реттерiмен қ ойсын деген. Тапсырма бiткеннен кейi, карточкадағ ыны есiң iзге тү сiрiң iзшi дегенде, бiрiншiлер тек сү реттердi, екiншiлер сандарды ғ ана тү сiрiптi. Осығ ан орай, еске қ алдыру ә рекеттердiң мақ саттарыменен, мотивтерiменен жә не тә сiлдерменен айқ ындалынып отырады. Бұ л есте қ алдырудың таң дамалығ ын кө рсетедi. Ө йткенi адам бастан кө шiргеннен жә не болмыстан ө мiр мен тiршiлiкке қ ажеттi ә серлердi, бiлiмдердi жә не мә лiметтердi жадысына қ алдыруды мақ саттайды. Арнайы есте ү шiн мынадай шарттар қ ажет:

· Арнайы мақ сат қ ою, оны мең геруге ұ мтылу;

· Есте қ алдырудың қ оғ амдық, эксперименталдық мә нiнiң адам қ ажетiне байланысты болуы;

· Есте қ алдыруды жоспарлап, iшiндегi ой тү iндiлердiң мә нiн ашу, бiрiн бiрiмен байланыстыру;

· Мә н-мағ ыналарды тү сiну ү шiн ойлау қ ұ былысы мен ұ штастыру;

 

· Қ абылдағ ан нә рселердi ө з сө зiмен қ ұ растыру жә не ө з ұ ғ ымдарыменен байланыстыру;

Сапалы тү рде қ айталау. Мысалы, керектi мә лiметтi жаттағ аннан кейiн, сақ тау ү шiн 40 минуттан кейiн тағ ы қ айталау керек. Ө йiткенi бiр сағ аттан кейiн есте оқ ылғ ан мә лiметтiң 50% ғ ана қ алады екен. Содан, бiрiншi кү нi 2-3 рет, екiншi кү нi 1-2 рет, 3-7 кү ннен кейiн бiр рет қ айталаса, бiрiншi кү нi 100 рет қ айталағ аннан да артық болады екен.

Мұ ндай талаптарды орындау адамның есте сақ тауын дамытып отыруына ық палын кө рсетедi. Психологияда естi дамытуғ а арналғ ан жаттау тә сiлдерiн – мнемоника немесе мнемотехникалар деп атайды. Солардың кейбiреулерi тақ ырыптың соң ында берiледi. Есте сақ таудың ерекшелiктерi болады. Психологтардың зерттеулерi бойынша мә лiметтiң басындағ ысы мен аяқ талғ андағ ысы есте жақ сы сақ талады екен. Сол ү шiн маң ызды жә не керектi нә рселердi жақ сы есте қ алдыру ү шiн, мысалы, баяндаманың басына немесе соң ына қ ою керек. зақ мерзiмдi есте сақ талғ ан мә лiметтердi қ айта санағ а келтiрудi қ айта жаң ғ ырту дейдi. Ол ерiктi жә не ерiксiз бола алады. Ерiксiз қ айта жаң ғ ырту дегенiмiз – мақ сатсыз ө зiмен ө зi есiне тү сұ дi айтады. Арнайы қ айта жаң ғ ыртуда белгiлi мақ сат болады жә не ерiк-кү ш жұ мсалынып, арнайы ә дiс-тә сiлдер қ олданады. Қ айта жаң ғ ыртудың iшiнде тануды мен есте қ айта елестетудi ажыратады.Ә р тү рлi травмалар немесе ауралар естiң бұ зулуына ә келү i мү ң кiн. Сол кезде естiң жоғ алуын – амнезия дейдi. Бұ л қ ұ былыстар мидағ ы тежеу, ө шу заң дылық тарына байланысты. Бiрақ ө шкен, ұ мытылғ ан байланыстар бiр кезде жаң ғ ырып, еске тү седi. Бұ ны – реминисценсия дейдi. ө мыту – жү йке клеткаларындағ ы тежелеу процестерiнiң дамуы. Осығ ан орай, уахытша ұ мытуды сақ тық тежеу дейдi. Адамның бұ рынғ ы iс-ә рекетi қ азiргi есте сақ тау жұ мысына бө гет болып ұ мытуғ а ә келсе, оны проактивтiк (тежелеу ''алдын ала ә рекет ету'') дейдi. Ал кейiнгiiс-ә рекеттiң бұ рыннан есiнде сақ талғ андарына керi ә сер етсе, ретроактивтi тежелеу (''артқ а қ арай ә рекет ету'') дейдi. Мұ ндай ұ мытудың кө рiнiстерi бiр-бiрiне жақ ын материалдарды ү йренуде жиi кездеседi. Оқ у жұ мысында, сабақ кестесiн жасауда осы мә селенi ескеру қ ажет.

 






© 2023 :: MyLektsii.ru :: Мои Лекции
Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав.
Копирование текстов разрешено только с указанием индексируемой ссылки на источник.