Іскерлік ойын

13. Іскерлік ойындарды педагогтың кә сіби шеберлігін дамытуда, қ ұ зырлылығ ын анық тауда пайдалану арқ ылы оң нә тижелерге қ ол жеткізуге болатынын кү нделікті тә жірибенің ө зі дә лелдеуде. Іскерлік ойындардың ө зі бірнеше топқ а бө лінеді. Олар: иммитациялық, операциялық, рө лдерді орындау, іскерлік театр, психо жә не социодрамалар.
Психодраманың туып, дамуына ерекше ү лес қ осқ ан Джекобу Леви Морена болды. Классикалық психодрама – топтық жұ мыстың ө те айқ ын, ең эмоционалды бай бағ ыттарының бірі. Ол жү ргізушіден жоғ ары кә сіби біліктілік пен зор шығ армашылық қ абілеттерді талап етеді. Ө йткені ол бір мезетте режиссер, терапевт жә не сарапшы рө лін атқ арады. Бұ л ә дістің мә ні жү ргізуші режиссер басқ аруымен топ мү шелерінің арнайы ұ йымдастырылғ ан кең істікте арнайы тә сілдер кө мегімен спектакль қ оюында.
Дә стү рлі театрландырылғ ан қ ойылымдардан оның ерекшелігі- қ атысушыларғ а бейтаныс жағ дай емес, керісінше олардың ө здерінің ө мірлік тә жірибесі, жеке проблемалары немесе ө зіндік ә леуметтік рө лдердің ойналуында болып табылады. Сондық тан сахналандырылатын қ ойылымның авторы қ атысушылардың ө здері болады. Оларғ а режиссер мен топтың басқ а мү шелері кө мектеседі. Мұ нда суырып салмалық пен аяқ астынан туғ ан, шын жү ректен шық қ ан ойлар мен пайымдауларғ а ерекше мә н беріледі, ал қ ойылымның сә тті шығ уына кедергі келтіруі де ғ ажап емес. Ә детте, топта кә сіби актер режиссердің кө мекшісі болуы міндетті емес. Психодрамалық сессияларды топтастырудың негізгі кезең дері тө мендегілер болып есептеледі.
-сергіту сә ті (драмалық фазасы)
-психодрамалық ә рекет фазасы (қ ойылымның жү зеге асуы)
-кіріктіру фазасы, қ атысушылар ө з пікірлері мен ә серлерімен алмасады.

Психодрамалық ә рекеттер кульминациялық нү ктесіне жеткенде, топтың эмоционалдық қ уаты шарық тау шегіне жетіп, «катарсис» - жан дү ниесінің тазаруы жү зеге асады. Эмоционалдық қ абылдау сә тінде жағ дайды басқ аша бағ алау, қ абылдау жү зеге асқ андық тан, тұ лғ а аралық қ ақ тығ ыстарды жағ ымды шешуге ық пал етеді. Психодрамалық ә рекетке режиссер, протогонист (қ ойылым негізіне тә жірибесі алынып отырғ ан адам), оның ә ріптестері жә не аудитория (рө лі жоқ кө рермендер) қ атысады.
Рө лдік ойын барысында қ атысушылар ө з тә жірибесін басынан қ айта кешіп қ ана қ оймайды, оны талдап, мінез-қ ұ лық тың жаң а моделін сынап кө реді.
Психодрамаларда сезімге қ атысты мә селелер қ арастырылса, ә леуметтік драмаларда ө зара қ атынас дең гейіндегі мә селелер қ арастырылады.
Интерактивті ә дістер – қ арым-қ атынас пен біріккен ә рекетті танудың жолдары мен тә сілдеріне мең зейді, белсенді диалог негізінде қ ұ рылады. Қ атысушылар бірігіп жұ мыс жасауғ а ү йренеді; ө з ойларын ортағ а салып, пікірталасқ а тү седі; ө зін-ө зі дамытуғ а деген қ ажеттіліктерді анық тап, ө зін-ө зі бақ ылай, бағ алай білуге машық танады. Олардың қ атарында ө зіміз тә жірибеде қ олданып жү рген мынадай ә дістерді атап ө туге болады: «ми шабуылы», «дө ң гелек стол» рольдік жә не іскерлік ойындар, медитация, дискуссия, тренингтік жаттығ улар жә не т.б. Білімгерлерді кең ойлауғ а, шабыттандыруғ а негізделген тренингтік жаттығ улар жеке тұ лғ а белсенділігін жә не топтық даму дең гейін кө теруге бағ ыталғ ан ә леуметтік – психологиялық оқ ыту жә не білімгерлерді тә жірибелік бағ ытта психологиялық дайындауда мү мкіндік беретін оқ ыту ә дістерінің ең тиімдісі ретінде сабақ тарда кең інен қ олданылып жү р.
Мә селен рольдік ойын элементтерін пайдалана отырып, Абайдың он жетінші қ ара сө зін талдағ анымызда білімгерлер «қ айрат», «ақ ыл», «жү рек» рольдеріне ене отырып, пікірталасқ а тү сіп, ғ ылымғ а жү гінеді. Мұ нда ә рбір «роль» ө зінің дұ рыстығ ын, ақ иқ аттығ ын, адамзат ү шін қ ажеттілігін, адалдығ ын дә лелдеп ө зін жақ сы тұ стан кө рсеткілері келеді. Сонда ғ ылым жү ректің ә рі билеуші, ә рі ә мірші екендігін айғ ақ тап, ү шеуінің де бір кісіде табылса, одан асқ ан бақ ыттың жоқ екендігін айтады. Мұ ндай талқ ылаулар білім қ ұ ндылығ ы туралы тү сінікті терең детіп, дамытады.
Жағ ымды қ арым-қ атынасты іске асыру ү шін қ ажетті ө мірлік шарттар жә не қ атысушылардың ішкі дайындығ ы ү лкен роль атқ арады. Интерактивті оқ ытуды ұ йымдастыруда, біздің байқ ағ анымыз, жағ ымды қ арым-қ атынас орната білетін білімгерлердің психикалық денсаулығ ы, мінездерінің біртұ тастығ ы, салмақ тылығ ы кө зге тү сердей. Осы тұ ста негізгі міндеттердің бірі – қ арым-қ атынасты реттеп отыру, қ атынас мә дениетіне баулу.
Жаң а педагогикалық технологияны мең геруге қ атысты оқ ытудың ә дістері тө мендегідей болмақ шы: проблемалық -іскерлік ойын; рефлексивті-рольдік ойын; педагогикалық шеберханалар; панорамалық сабақ; лекция; семинар; практикалық сабақ тар; педагогикалық оқ улар; педагогикалық ринг; педагогикалық идеялар, аукцион; сынақ мерзімін ө ткізу; бейнетаспағ а тү сірілген сабақ тар кө ру; ашық сабақ тарғ а кіру, талдау; педагогикалық тренинг.

14.

15.