Шамның тұтану процесі 3-суретте көрсетілген. Сұлбаны ток

кө зіне қ осқ анда τ 1уақ ыт кезең інде шамда разряд пайда болмайды. Ө йткені шамның тұ тану кернеуі Uшт оның электродтарындағ ы кернеуден (жү ксіз режим кернеуі Uх) жоғ ары. Стартердің тұ тану кернеуі электр торабы кернеуінен тө мен болғ андық тан стартерде солғ ын разряд пайда болады. τ 1...τ 2 мерзімінде солғ ын разрядтың тогы стартердің электродтарын қ ыздырады да оларды тұ йық тандырады.

Шамның электродтары алдын ала қ ыздыру тогымен Іқ қ ыздырылады. Токтың мә ні электр торабы кернеуімен, дроссель мен электродтардың кедергісіне байланысты аныкталады. Алдын ала қ ыздыру тогы ә детте шамның номинал тогы мә нінен 40...50%-ке жоғ ары болады. 1...2 с аралығ ында шамның электродтары қ ажетті температурағ а дейін қ ыздырылады. Шамның тұ тану кернеуі тө мендейді.

Осы уақ ыт ішінде стартер электродтары салқ ындайды (ө йткені олар арасындағ ы разряд сө нді), τ 3 уақ ыт кезең інде олар ажырайды да шам электродтарын электр торабынан айырады. Дроссель арқ ылы ө тетін токтың кенет азаюы дроссельде ө зіндік индукция ЭҚ К-ін тудырады. ЭҚ К-нің мә ні электродтарды алдынала қ ыздыруғ а байланысты тө мендеген шамның тұ тану кернеуінен кө п болады. Шам тұ танады. Оның бойымен жұ мыс тогы Іж ө теді. Оның электродтарында электр торабы кернеуінің шамамен жартысына тең болатын жұ мыс кернеуі Uж орнайды. Люминесценттік шам тұ танғ аннан кейін стартер тү йіспелері ажыратылғ ан кү йінде қ алады. Ө йткені шам шық паларындағ ы кернеу стартерде солғ ын разряд пайда болуына жеткіліксіз.

Стартердің тұ тану кернеуі электр торабының номинал кернеуінен кіші, бірақ шамның жұ мыс режиміндегі кернеуінен жоғ ары болады:

U_T > U_CT.T > U_Ш

Стартер белгілі уақ ытқ а шам электродтарының тізбегін автоматты тұ йық тандыруғ а жә не электродтарды қ ыздырғ аннан кейін тізбекті ілездік ажыратуғ а қ олданылады.

Стартерлі сұ лбаларда люминесценттік шамдарды тұ тандыру процесінде дроссель хронологиялық тә ртіппен мына міндеттерді атқ арады:

1) тізбектегі ток мә нінің электродтарды тез қ ыздыруғ а жеткілікті жә не шамғ а қ ауіпсіз болуын қ амтамасыз етеді;

2) люминесценттік шамда разряд пайда болуын қ амтамасыз ететін жоғ ары кернеу импульсін тудырады;

3) тізбектегі ток мә лім шамның номинал тогының мә ніне жеткенде разрядты тұ рақ тандырады;

4) қ оректендіретін электр торабындағ ы кернеудің ауытқ уларында шамның орнық ты жұ мыс істеуін қ амтамасыз етеді.

Дегенмен дроссельдің негізгі міндеті шамдағ ы доғ алық разряд процесінде тізбектегі токтың мә нін тұ рақ ты ұ стау екендігін есте сақ тау керек.

Люминесценттік шамды айнымалы ток торабынан қ оректендіргенде оның электродтары алма-кезек анод ретінде жә не катод ретінде жұ мыс істейді. Ә р жартылай периодтағ ы электр разрядына катодтың маң ызы зор. Ө йткені ол эмиссияның қ ажетті дең гейін қ амтамасыз етеді. Шам электродтары олардың бетіне тү скен зарядталғ ан бө лшектердің кинетикалық энергиясы есебімен қ ызады (" ө зін-ө зі қ ыздыратын" электродтар). Катодта ө те қ ызғ ан катодтық дақ пайда болады. Ол - электрондар эмиссиясының негізгі кө зі.