Газлифт көтергіштерінің конструкциясы

Газлифт ұ ң ғ ымасының жұ мысы ү шін қ ажетті екі канал, нақ ты жағ дайларда концентрлі орналасқ ан қ ұ бырлардың екі қ атарымен жасалады, яғ ни ұ ң ғ ымағ а бірінші (сыртқ ы) жә не екінші (ішкі) қ ұ бырлар қ атары тү сіріледі. Қ ұ бырдың сыртқ ы қ атары диаметрі ү лкен (ә детте 73-102мм) бірінші болып тү сіріледі. Ішкі, диаметрі кіші (ә детте 48, 60-73мм) бірінші қ атардың ішіне екінші болып тү сіріледі. Екі қ атарлы деп аталатын кө тергіш пайда болады, мұ нда сығ ылғ ан газ қ ұ быр аралық кең істікке бірінші жә не екінші қ ұ бырлар қ атары арасына айдалады, ал ГСҚ іші бойынша, қ ұ бырдың ішкі қ атары бойынша кө теріледі. (сур 2, а). Қ ұ бырдың бірінші қ атары ә детте, перфорация аралығ ына дейін тү сіріледі, ал екінші қ атары газдың жұ мыс қ ысымына сә йкес, терең дікте динамикалық дең гейден тө мен тү сіріледі, себебі қ ысым бірлігімен жазылатын СКҚ башмагын динамикалық дең гейден тө мен батыру, ә рқ ашан газдың жұ мыс қ ысымына тең болады.

Екі қ атарлы кө тергішпен қ амтылғ ан газлифт ұ ң ғ ымасның нақ ты динамикалық дең гейі қ ұ быр аралық кең істіктің сыртында- шегендеу бағ анасы жә не қ ұ бырдың бірінші қ атары арасында қ алыптасады. Егер қ ұ быр аралық кең істік жабылса, жә не онда біршама газ қ ысымы болса, онда нақ ты, яғ ни жұ мыс қ ысымы дең гейден тө мен батырудан жә не қ ұ быр аралық сыртқ ы кең істікте газдың гидростатикалық қ ысымның і қ осындысынан тұ рады.

P₁=h¹pg+P₃ (1)

немесе

H=h¹+P₃\ρ g (2)

Екі қ атарлы кө тергіштер бұ рын кең інен қ олданылатын, ә сіресе қ ұ м шығ арумен қ иындатылғ ан ұ ң ғ ыманы пайдалану кезінде, жер бетіне шығ аруымен қ иындатылғ ан ұ ң ғ ыманы пайдалану кезінде, жер бетіне шығ ару қ ажеттігі туғ анда кө терілетін ағ ыс жылдамдығ ы-шегендеу бағ анасы бойынша қ озғ алысы кезіндегімен салыстырғ анда, қ ұ бырдың бірінші қ атары бойынша қ озғ алысы кезінде артық. Сол ү шін бірінші қ атардың башмагы, ә детте, тү пке дейін тү сірілетін. Сол уақ ытта қ ажет кезде екінші қ атар қ ұ бырын тү сіруді оң ай ө згерте алады, бұ л динамикалық дең гейдің ө згеруімен, алудың артуымен жә не басқ а себептерге байланысты. Бірақ екіқ атарлы кө тергіш металл сымды қ ондырғ ы, сондық тан қ ымбат. Тек шегендеу бағ анасы саң ылаусыздығ ының жоқ тығ ы кезінде амалсыз шара деп танылады. Екі қ атарлы кө тергіштің тағ ы бір тү рі біржарым қ атарлы (2 сур. б), мұ нда металлды ү немдеу ү шін қ ұ бырдың бірінші қ атары қ ұ йыршық бө лімнен (екінші қ атардың башмагынан тө мен) тұ рады, ол диаметрі кіші қ ұ бырдан жасалады. Бұ л конструкцияның металлсымдылығ ын елеулі азайтып, кө терілетін ағ ыстың жылдамдығ ын арттырады, бірақ тү сіруді арттыру, бойынша операцияны қ иындатады, себебі, бұ л ү шін алдымен бірінші қ атар қ ұ бырының ілінуінө згерту қ ажет. Металлсымдылығ ы аз бірқ атарлы кө тергіштің сұ лбасы (2 сур. в), келтірілген. Газ қ ұ быр аралық кең істікке айдалып, жә не ГСҚ қ ұ бырдың бір қ атары бойынша кө теріледі, оның диаметрі ұ ң ғ ыма шығ ымымен жә не оны пайдаланудың техникалық жағ дайларымен анық талады. Сұ йық тың нақ ты дең гейі ә рқ ашан кө теру қ ұ бырының башмагы маң ында орнатылады. Дең гей одан жоғ ары бола алмайды, себебі бұ л жағ дайда газ СКҚ ішіне кірмейді. Ол башмактан да тө мен бола алмайды, себебі онда СКҚ ішіне сұ йық кірмейді. Бірақ газ сұ йық кө тергіштің бү лкілдеу жұ мыс режимі кезінде, сұ йық дең гейі башмақ тө ң ірегінде болады, жә не оны жабады.

Динамикалық дең гей орнын ә деттегідей газдың жұ мыс қ ысымымен Р, ол сұ йық бағ анасының биіктігіне сә йкес саналып анық талады. (сур-2, в) 2-сур. Е-де ұ ң ғ ымағ а жалағ анғ ан пьезометр кө рсетілген. Мұ ндай пьезометрде жұ мыс қ ысымына сә йкес, нақ ты динамикалық дең гей қ алыптасқ ан. Бірқ атарлы кө тергіштің кемшіліктеріне тү п жә не башмак арасында кө терілетін ағ ыстың аз жылдамдығ ы жатады, мұ нда тү сіру терең дігі газдың жұ мыс қ ысымымен, сұ йық ты алу жә не де ұ ң ғ ыманың ө німділік коэффицентімен анық талады. Бірақ, бұ л кезде қ ұ бырды кіргізу немесе жалпы қ ажет болса іліну терң дігін ө згерту оң айланады. Сол ү шін бір қ атарлы кө тергіштің бір жұ мыс саң лауы бар г-кө тергіш (2-сур, 2) бар.

Қ ажетті диаметрлі бір қ атар қ ұ бырды тү пке дейін тү сіреді (немесе перффацияның жоғ арғ ы тесіктеріне дейін), бірақ есептеу терең дігінде, яғ ни башмак болатын терең дікте (газды СКҚ ендіру терең дігі), диаметрі 5-8мм екі-тө рт саң лауы бар жұ мыс муфтасы орнатылады. Саң ылаудың қ имасы, 0, 1-0, 15 МПа аспайтын саң ылаудағ ы қ ысымдар айырмасы кезінде, газдың есептелген мө лшерін ө ткізуді қ амтамасыз етеді. Саң ылаудағ ы қ ысымдар айырмасы – сұ йық дең гейін саң ылаудан тө мен 10-15 м ұ стап тұ рады жә не газдың қ ұ бырғ а бір қ алыпты таралуын қ амтамасыз етеді.

Жұ мыс саң ылауы (немесе муфталы) бар бірқ атарлы кө тергіш кө терілетін ағ ыстың ү лкен жылдамдығ ын жасауы, металлсыйымдылығ ы аз, бірақ тү сіруді ө згерту қ ажеттігі кезінде қ ұ быр бағ анасын кө теруді қ ажет етеді.

Шартты динамикалық дең гей орны жә не тү сіруі жұ мыс саң ылауындағ ы газдың жұ мыс қ ысымы мен, ол сұ йық бағ анасымен есептеліп анық талады. Газлифттің бір қ атарлы конструкциясы, 60мм немесе 73мм қ ұ бырлар қ олданылады, жалпақ қ ұ быр аралық кең істік қ ұ райды, оның ө лшемдері ә р тү рлі клапындарды қ олдану жағ дайларда шешуші роль атқ арады. Бір қ атарлы кө тергіште жұ мыс сақ иналары бар жұ мыс муфтаның орнына ұ штық (концевой) жұ мыс клапаны қ олданыла алады, сол арқ ылы газ ө ткен кезде 0, 1-0, 15МПа тең тұ рақ ты қ ысымдар айырмасын ұ стап, сұ йық дең гейін клапаннан 10-15м тө мен тұ рақ ты ұ стап тұ руғ а жеткілікті. Ұ штық клапан ә детте, спецмуфтағ а сырт жағ ынан пісіріледі жә не оның қ ысымдар айырмасына қ ажетті серіппелі реттеуші жә не газ шығ ынын реттеуіш болады. Мұ ндай клапан тағ ы арнайы шарикті клапанмен қ амтылады, ол жұ мыс саң ылауын жауып жә не ұ ң ғ ыманың тү пке дейін кері жууды жү ргізуге мү мкіндік береді. Газлифтті кө тергіштің кез-келген конструкциясы екі сұ лба бойынша жұ мыс жасай алатынын белгілеу қ ажет. Бір жағ дайда сығ ылғ ан газ қ ұ быр аралық кең істікке айдалып, ал ГСҚ орталық қ ұ быр бағ анасы бойымен қ озғ алады. Бұ л сұ лба (сур-2, а, б, в, г) сақ иналы деп аталады, себебі газ сақ иналы кең істікке бағ ытталады.

Екінші жағ дайда сығ ылғ ан газды қ ұ бырдың орталық бағ анасына беруге болоды, ал ГСҚ бұ л жағ дайда сақ иналы кең істік бойынша кө теріледі. Мұ ндай сұ лба орталық д. а., себебі газ орталық қ ұ бырларғ а айналады. Газлифт ұ ң ғ ымалардың барлығ ы дерлік сақ иналы сұ лба бойынша істейді, себебі сақ иналы кең істіктің кө лденең қ имасы орталлық қ ұ быр қ имасынан ү лкен болады жә нетиімді жұ мыс жағ дайы тек ү лкен шығ ым кезінде ғ ана іске асады. Одан басқ а, парафиннің қ абаттауы кезінде, оны шегендеу бағ анасы немесе қ ұ бырдың ішкі қ атарының ішкі бетінен жою мү мкін емес.

Негізгі.: 1. [296-302], 3. [530-536]

Бақ ылау сұ рақ тар:

1. Газлифтті пайдаланудың қ андай жү йелері бар?

2. Газлифт кө тергіштерінің қ андай кострукциясы бар?

3. Газлифт кө тергіштері қ андай сұ лба бойынша жұ мыс жасайды?