Серпімді режим

Бұ л режимде, мұ найды ығ ыстыру кенішті қ оршағ ан су жә не қ абат қ аң қ аларындағ ы мұ най ө зінің серпімді кең ею ә серінен болады. Бұ л режимдегі міндетті талап, ол қ абат қ ысымын, қ анығ у қ ысымын жоғ ары ұ стау. Қ абат жабық болуы керек жә не біршама ү лкен болуы қ ажет, себебі оның серпімді энергиясы негізгі мұ най қ орын алу ү шін қ ажет.

Серпімді ортаның кө лемдік коэффициенті сол ортаның бірінші кө лемдік бө лігі сияқ ты анық талады.

(1)

Мұ ндағ ы - кө лемнің ұ лғ аюы (серпімді кең еюі есебінен);

- қ ысымның ұ лғ аюы;

-бастапқ ы орта кө лемі.

Кеуекті қ абаттың қ аң қ асы ішкі қ ысымның ө згеруіне байланысты деформацияланады. Ішкі қ ысымның ө згеруі, кеуектіліктің жә не қ осымша сұ йық ты ығ ыстырудың азаюына ә келіп соқ тырады. Эксперименталды берілгендерден:

су ү шін :

мұ най ү шін :

жыныс ү шін :

Қ абаттың сығ ылуын бағ алау ү шін, сонымен бірге сығ ылу коэффициенті келтірілген, олар қ абаттың серпімді коэффиценті деп аталады. Ол кейбір фиктивті ортадағ ы кө лемдік сығ ылудың орташа коэффиценті, оның кө лемі сұ йық пен қ анық тырылғ ан қ абат кө леміне тең.

Серпімді (приращение) су, мұ най жә не жыныс кө лемін анық тағ анда, оның қ абат кө лемінің бірлік элементі мынағ ан тең:

(2)

мұ ндағ ы V- фиктивті орта кө лемі,

V_n, V_b, V_H- қ абат қ аң қ асы, қ абаттағ ы мұ най жә не су қ анығ у кө лемдері.

- қ абаттың серпімді келтірілген коэффиценті.

- арқ ылы, қ абаттағ ы су жә не мұ най қ анығ у, жә не кезектілікті (2) тең деу келесідей жазуғ а болады.

;

немесе (3)

(3) тең деу кө біне қ абат жү йесінің серпімділігін келтірілген кө лем коэффиценті ү шін қ олданылады.