Зертханалық жұмыс №1. Бернулли теңдеуін экспериментальдық тексеру (2 сағат).

Жұ мысты орындау тә ртібі:

- ә дістемелік нұ сқ ау мен теориялық материалдарды оқ у

- бақ ылау сұ рақ тарғ а жауап беру

- сынау стенді жә не лабараториялық жұ мысты жү ргізу тә ртібімен танысу. Сынау стендімен танысқ аннан кейін зерттемелерді мына тә ртіппен жү ргізеді:

1. В­₂ шұ расын жауып жә не В₁₂ ашып ө лшеу бө шкесінен сұ йық тық ты ағ ызып тастау. Ө лшеу бө шкеде сұ йық тық тың жоқ тығ ына кө з жеткізген соң, В₁₂ шұ расын жабу.

2. В₁ шұ расын ашып қ ондырғ ыны сұ йық тық пен толтыру керек. Толтырғ аннан кейін сұ йық тық тың дең гейі пьезометрлерде бірдей болу керек.

3. В₂ шұ расын ақ ырын ашып қ ұ бырдағ ы сұ йық тық тың тұ рақ талғ ан қ озғ алысына қ ол жеткізеді (пьезометрлердегі П₁, П₂, П₃ дең гей бір қ алыпты болу керек). Онымен бірге, В₂ шұ расы ашылғ ан кейін ө лшеу бө шкесінің толу ө лшемін онда белгіленген сызық қ а дейін толуының уақ ытын белгілейді.

4. Ө лшеу бө шкесі толу кезінде пьезометрлердегі П₁, П₂, П₃ кө рсеткіштерді жазып алады жә не оны 2.1 кестесіне енгізеді.

5. Ө лшеу бө шкесі толғ аннан кейін В₂ жабу керек. Ө лшеу бө шкесінде жұ мыс сұ йық тығ ының белгіленген сызық тық қ а дейін толғ ан уақ ытын 2.1 кестесіне енгізеді.

6. В₁₂ шұ расын ашып ө лшеу бө шкесінен Ө Б сұ йық тық ты ағ ызып жіберу керек.

7. Тә жірибелі қ ондырғ ыда z₁, z₂, z₃ қ ашық тық тарын, қ ондырғ ының пьезометрінде l₁ жә не l₂ қ ашық тық тарын ө лшеу;

- зерттеу қ орытындыларын ө ндеу жә не оны сызба жә не кесте ретінде жасау;

- лабораториялық жұ мыстарды жасау жә не қ орғ ау.

Бақ ылау сұ рақ тары:

1. Таза сұ ыйқ тық тың кә дімгі ағ ысқ а арналғ ан Бернулли тең деуінің қ орытындысы?

2. Жабысқ ақ сұ йық тық тың ағ ынына арналғ ан Бернулли тең деуі, оның сығ ылмайтын таза сұ йық тық тан айырмашылығ ы?

3. Бернулли тең деуінде Кориолис коэффициенті нені ескереді?

4. Геометриялық жә не пьезометрикалық ең істердің физикалық мағ ыналары, олардың айырмашылық тары?

5. Бернулли тең деуінің геометриялық жә не қ уаттылық мағ ынасы?

6. Қ ұ бырдың берілген қ имасында пьезометрикалық екпін қ алай анық талады?

Ұ сынылатын ә дебиеттер

1. Б. Т. Емцев. Техническая гидромеханика М.: Машиностроение, 1987.

2. В.Г. Гейер и др. Гидравлика и гидропривод. М.: Недра, 1991.

3. Р. Р. Чугаев. Гидравлика. Ленинград: Энергия, 1975.

4. Қ.Б. Қ ызыров, Г.С. Жолдыбаева, Ж.Н. Нокина. «Сұ йық тық жә не газ механикасы жә не гидропневможетек», «Гидравлика жә не гидропневможетек» пә ндері бойынша ә дістемелік нұ сқ аулар. Қ арағ анды: Қ арМТУ, 2010 ж. 40 б.

СӨ Ж арналғ ан бақ ылау тапсырмалары

1. Толық екпін сызығ ын салу тә ртібін тү сіндіру жә не жасалғ ан сынақ қ орытындылары негізінде қ ұ бырларғ а арналғ ан пьезометрикалық жә не толық екпін сызық тарын салу. Жабыспайтын жә не жабысатын сұ йық тық тар модельдеріне арналғ ан толық екпін графикалық тү рде қ алай болады?

2. Сұ йық тық тың параллельді–созылмалы жә не ақ ырын ө згеретін қ озғ алысында ағ ынның қ имасында қ ысымның таралуын тү сіндіру.

3. Берілген қ имада ағ атын сұ йық тық массасының жылдамдық тарын тарату ә серін тү сіндіру.