Аморфты және шынытәріздес заттарды конденсирлеу.

Шынытә різдес немесе аморфты кү йдегі қ атты денелер ерекше қ ұ рылымымен жә не байланыс тү рімен сипатталады. Сондық тан осындай заттардың тууы кезінде кристалл торы пайда болады.Периодтық жү йенің элементтері кө птеген кристаллды емес (кристалл) модификация тү рінде кездеседі.Элементтердің ә серлесу кезінде (қ ұ рылымның) периодикалық, емес қ ұ рылымдық ә ртү рлі жү йелердің пайда болуына ә келеді.

Ә лементтердің кристаллды емес модификациясын талқ ылау ү шін қ ұ рамы бойынша қ ұ йма немесе интерметаллдық фаза болатын металлдық шыны жатады.Ары қ арай сә йкесінше шынытә різдес шыныдағ ы екілік жә не ү штік байланыс қ арастырылады. Шыны тә різдестерге оксидтер мен жатқ анда шыны жасаушы мен ө ндірістік арасында айырмашылық байқ алмайды.

Элементтердің кристаллды емес модификациясы. Қ ұ ймалар.

Кейбір элементтердің аморфтық модификациясы бұ рыннан белгілі, мысалы бор, фосфор, мырыш, сурьма жә не селен. Кейіннен олардың қ ұ рылымы мен қ ұ рамы арасындағ ы байланыс зерттелді. Жаң а перепараттық ә дістері қ олдану шынытә різдес пен аморфты кү йде кездесетін элементтердің танымал жиынының біршама кең еюіне ә келді.

Сұ йық гелиймен суытылғ ан металл буын алу барысында шынытә різдес Bi, Ca жә не қ ұ ймасын 10% Cu, Zn, Hf, V, NG, Ta, Cr, Mo, W, Re, Fe, жә не А₁ шынытә різдес кү йде кейін жасалады. 9.1-сурет шынытә різдес жә не аморфты кү йде кездесетін элементтер периодтық жү йеде кө рсетілген.

10.1-сурет. Аморфты немесе шыны тә різдес материалдарды алуғ а болатын периодтық жү йе элементтері: 1- буландыру жә не суытылатын тө сенішке орналастыру; 2- химиялық орналастыру; 3- ө те жоғ ары жылдамдық та суытып орналастыру; 4-электролиттік орналастыру; 5-плазмалық орналастыру

Барлық танымал шыныларды шартты тү рде бірнешеге бө луге болады.

Металлдық.Оксидті.Галогенидті жә не т.б.

Сондай-ақ аралас шынылар кездеседі, мысалы оксихалькогенді, галогенхалькогенидті, металлоксидті (антиферромагнатик қ ұ рамдас), сондай-ақ селен, кө міртекті сияқ ты тү ріндегі шыны т.с.с. Шынының ә р тобында ү здіксіз, шынының полимер торы жасалатын негіздегі жай немесе кү рделі заттарды бө ліп алуғ а болады. Мұ ндай заттарды тор жасаушылар немесе шыны жасаушылар деп аталады. Олар ережеге сай басқ а компаненттердің қ оспасынсыз шынытә різдеске ө теді. Ол компаненттерге SiO_2, B ₂O_3, Se, As₂O_3, т.с.с. жатады.