Арматура және арматуралық бұйымдар

Темiрбетон конструкцияларда арматураны кө бiнесе созылу кү штерiн қ абылдауғ а жә не бетонның сығ ылу бө лiгiн кү шейтуге қ олданады. Конструкция элементтерiн кү штер ә серiне есептеу арқ ылы арматура мө лшерiн қ абылдайды.

Есептеу арқ ылы алынатын арматура-жұ мыстық, технологиялық пiкiр бойынша алынатын - монтаждық, есепсiз қ ойылатын - конструктивтiк деп аталады. Монтаждық арматура жұ мыстық арматурадағ ы жә не жеке сырық тардағ ы (стерженьдердегі) кү штi бiр қ алыпты тарату ү шiн қ ойылады. Жұ мыстық жә не монтаждық арматураны арматура бұ йымдарына - дә некерленген жә не байланыстырылғ ан қ аң қ алар мен торларғ а бiрiктiредi (4-6-суреттер).

Арматура тө рт белгiсi бойынша топтастырылады:

Жасау технологиясына байланысты сырық ты жә не сымды арматура болып бө лiнедi (олардың ), шыбық (, ұ зындығ ы -ге дейiн), оралғ ан сым /байлам/ ( массасы -ғ а дейiн).

Нығ айту тә сiлiне байланысты ыстық қ а қ ақ талғ ан, термиялық ө ң делген (нығ айтылғ ан) немесе созу арқ ылы суық тү рде нығ айтылғ ан арматура болып бө лiнедi.

Бетiнiң пiшiнi бойынша периодты кескiндi жә не тегiс болады.

Сырық ты арматураның қ абырғ а сияқ ты қ ырлары, сымды арматураның кедiр-бұ дырлары арматураның бетонмен жалғ асуын жақ сартады (7- сурет).

Қ олданылу тә сiлi бойынша кернеуленген арматура, яғ ни, алдын ала созудан ө ткiзiлген жә не кернеуленбеген болып бө лiнедi.

Арматура тү рін оның дайындалу ә дісіне жә не бетінің пішініне байланысты анық тайды.Сырық ты ыстық қ а қ ақ талғ ан арматура ө зiнiң механикалық қ асиетiне байланысты шартты 6 класқ а бө лiнедi: А-I, А-II, А-III, A-IV, A-V, A-VI. Арматураның класы тегіс арматурағ а, ал басқ алары периодты кескіндіге жатады.

Термиялық нығ аюдан арматураның 4 класы ө ткiзiледi, олар былай белгiленедi: А_т-III, A_т-IV, A_т-V, A_т-VI. Қ осымша ә рпiмен арматуралардың қ осылғ ан жерлерiн дә некерлеу мү мкiндiгiн, ә рпiмен коррозияғ а қ арсы берiктiгiн кө рсетедi. Суық жағ дайда созылғ ан А-III класты арматураны ә рпiмен белгiлейдi.

болатын арматура аз кө мiртектi жә не жоғ арғ ы берiктiктi болып екi тү рге бө лiнедi. Аз кө мiртектi кә дiмгi арматура - , ол негiзiнен тор ү шiн қ олданылады. Оның диаметрiн етiп шығ арады. Жоғ арғ ы берiктiктi арматура белгiлеуiндегi “ ” ә рпi оның бетiнiң кедiр-бұ дыр екендiгiн кө рсетедi. Арматураның массасы -ғ а дейiн жетедi. Кернеуленбеген арматура ретiнде , кей жағ дайда жә не қ олданылады. Олардың диаметрлерi -ге, ұ зындық тары -ге жетедi. Арматураның класының бетi тегiс болып дайындалады.

Кернеуленбеген арматура ретiнде , қ олданылады. Олардың диаметрлерi кластары ү шiн -ге, класы ү шiн -ге жетедi. Кернеуленген жұ мыстық арматура ретінде дә некерленген қ аң қ алар мен торлар ү шін , ал ө рілген қ аң қ алар ү шін арматура кластары қ олданылады. арматура класстары тү рлері кө лденең (қ амыттар) жә не монтаждық арматура ү шін қ олданылады. Арматураның кластардағ ы “ ” ә рпімен берілетін индекс, олардың термиялық ө ң деу арқ ылы нығ айтылғ анын, ал класындағ ы “ ” индексі – механикалық жолмен нығ айтылғ анын (вытяжка) кө рсетеді. Сонымен қ атар қ ұ рылыс конструкцияларында бұ рамды сым арматураның екi класы - жә не қ олданылады. Оларды арматуралық сымның

Ө ндiрiстi индустрияландыру мақ сатымен темiрбетон конструкцияларды дә некерленген жазық жә не орамды торлар, жазық немесе кең iстiк қ аң қ алар тү рiндегi iрiлендiрiлген арматуралық элементтермен арматуралайды. Арматуралық торлар мен қ аң қ аларды арматуралық цехтарда ө нiмдiлiгi жоғ ары дә некерлеу машиналарымен ағ ынды технологиялық жү йе бойынша дайындайды. Торлар мен қ аң қ аларды қ ұ растыруда қ адалғ ан нү ктелiк дә некерлеудiң технологиялық мү мкiндiктерiн ескерген жө н. Дә некерлеу кезiнде арматуралар арасына электродтар кедергiсiз орналасуы керек. Тө менде дә некерленген торлар мен қ аң қ алар ү шiн ұ сынылатын арматуралық стерженьдердiң диаметрлерi келтiрiлген.

Қ адалғ ан нү ктелік дә некерлеудегі арматуралар диаметрлерінің ө зара қ атынастары

1-кесте

Бойлық стержендер диаметрлерi,
Кө лденең стерженьдер-дiң ең кiшi диаметрлерi,

Дә некерленген торларды негiзiнен тақ талы конструкцияларды арматуралау ү шiн қ олданады. Торлар стандартты немесе жекеше жобалануы мү мкiн. Стандартты торларды диаметрi жә не диаметрі -ге дейінгі А-III арматура класынан дайындайды. Торлар жазық жә не орамды болып келедi (4-сурет).

Жазық торлар ұ зындығ ы -ге, ал орамды тор орам массасы байланысты. Жазық қ аң қ алар бойлық жұ мысшы жә не монтаждық арматуралар мен оларғ а дә некерленген кө лденең арматуралардан тұ рады.

Дә некерленген қ аң қ аларда бойлық жұ мысшы стерженьдер бiр жә не екі қ атарлы болып, кө лденең арматуралардың бір немесе екi жағ ына да орналасуы мү мкiн. Жазық дә некерленген қ аң қ алардағ ы стерженьдердiң ең аз ара қ ашық тығ ының олардың диаметрiне байланыстылығ ы тө мендегi кестеде берiлген (2-кесте).

Дә некерленген қ аң қ алардағ ы стерженьдердің ең аз қ ашық тығ ы

2-кесте

Ең аз ара қ ашық тық	Бойлық стерженьдер диаметрлерi,
Бойлық стержень-дер аралы-ғ ы,	-
Кө лденең стержень-дер аралы-ғ ы,

Кең iстiк қ аң қ алар жазық қ аң қ алардан жиналады. Ө рiлген торлар мен қ аң қ алар негiзiнен кү рделi конфигурациялы бiртұ тас конструкцияларда қ олданады. Олар стерженьдердi қ иылысқ ан жерлерiнде жұ мсақ ө рiлгiш сымдармен байлау арқ ылы алынады.

Темiрбетон элементке салынатын бө лшектер болаттан жасалады. Олар элементке қ атты бекiтiлiп, бiр жағ ы оның бетiне шығ ып тұ рады. Ол бө лшектердi негiзiнен болат конструкцияларды, жиналатын бө лшектердi, технологиялық жә не басқ а қ ұ рал-жабдық тарды темiрбетон элементке бекiту ү шiн қ олданады. Олар ү шiн беттiк жә не пiшiндi прокат пайдаланылады, ал оларғ а арматураның кластарынан анкерлер дә некерленеді. Анкерлік сырық тар прокатпен тавр тү ріне немесе айқ астыру арқ ылы дә некерленеді. Анкер диаметрі -ден кем болмауы керек, ал ұ зындығ ы бетон мен болат кластарына байланысты болып қ абылданады. Пластина қ алың дығ ы -ден, ал фасондық прокат қ алың дығ ы -ден кем емес болуы керек.