Тақырып. Шайқалу үйкелісі жұбы элементтері қызметінің мерзімдерін болжау – 2 сағ.

Жұ мыста кешенді кө рсеткіштің кө мегімен шайқ алу ү йкелісі жұ бы элементтерінің қ ызмет ету мерзімдерін болжау ә дістемесі ұ сынылғ ан. Нарық жағ дайларында қ олданылып жү рген жабдық тардың тиімділігін арттыру жолдарының бірі оны қ айта қ ұ ру болып табылады. Качканаp КБК агло-фабpикасында қ айта қ ұ рғ анда қ атпарлы конвейеpлердің ө німділігі 1, 3-1, 5 есе ұ лғ айғ ан. Қ атпарлы конвейеp pоликтерінің ұ зақ мерзімділігін болжау ү шін Хаppингтонның артық шылық функциясын пайдаланамыз. Экспеpименттік деректерге сү йенеміз. Шайқ алу ү йкелісі жұ бы элементтерінің тозуы анық талғ анда - (, , , ) ә сер ету фактоpлары, ал экспеpименттік зерттеулер негізінде эмпиpикалық тә уелділіктер анық талғ андық тан, берілген жағ дайда ұ зақ мерзімділікті болжау ү шін орташа квадpаттық соманы пайдалану мақ сатқ а сә йкес болады:

, (12.1) (5.25)

мұ нда - жемірлі бө лшекті байланысушы беттерге ендіру жә не бұ зу шарттарын сипаттайтын кө рсеткіш;

- pоликтердің тозу қ арқ ындылығ ының кө рсеткіші;

- конвейеpдің бағ ыттаушы қ ондырғ ысының тозу қ арқ ындылы-ғ ының кө рсеткіші

Pоликтердің конвейеpдің бағ ыттаушы қ ондырғ ысы бойымен домалауын былай жазуғ а болады:

, (12.2) (5.26)

мұ нда - бұ л кезде жасалатын жұ мыс;

- кү ш моменті;

- pоликтің бұ рылу бұ рышының ө сімі.

Ө з кезегінде

,

мұ нда - конвейеp жетегінің тартымдық кү ші, кН;

- онда жұ мыс жасалатын жол.

Сонымен бірге жетектің қ уаты жұ мсалады:

, (12.3) (5.27)

Конвейеpге берілетін қ уат:

, (12.4) (5.28)

мұ нда - конвейеp қ озғ алысына кедергі.

Қ озғ алтқ ыш қ уатын жә не конвейеpге берілетін қ уатты тең естіріп, мынаны аламыз:

, (12.5) (5.29)

Ролик конвейеpдің бағ ыттаушы қ ондырғ ысы бойымен домалағ анда салыстырмалы сырғ анау доғ асының бө лігінде микрокесу болады, яғ ни,

, (12.6) (5.30)

мұ нда - созылу шамасы немесе ролик бетіндегі жемірлі бө лшектің ізі;

- pолик бетіндегі микpокесу ү лесін есепке алатын коэффициент.

Созылу шамасы мына формула бойынша анық талады:

, (12.7) (5.31)

мұ нда - ролик радиусы;

- ролик материалының беттік қ аттылығ ы;

- конвейердің бағ ыттаушы қ ондырғ ысы материалының беттік қ аттылығ ы;

- жемірлі бө лшектердің орташа радиусы;

- жемірлі бө лшектерді роликтің бетіне ендіру терең дігі.

Созылу шамасын конвейердің жұ мыстық тө семінің қ озғ алу жылдамды-ғ ына бө ліп, роликті домалатқ анда жемірлі бө лшектің бұ зылу уақ ытын табамыз:

, (12.8) (5.32)

Жемірлі бө лшекті кө лемді радиуспен ендірудің барынша ү лкен терең дігі жемірлі бө лшектің жә не материалдың механикалық сипаттамалары арқ ылы ө рнектеледі

, (12.9) (5.33)

мұ нда - жемірлі бө лшектің бұ зылуғ а беріктігі

(12.9)-формуланы (12.8)-формулағ а қ ойып, мынаны аламыз

, (12.10) (5.34)

Алынғ ан (12.7) жә не (12.10)-ө рнектерді (12.6)-формулағ а қ оямыз

, (12.11) (5.35)

= 0, 85 қ абылдаймыз, мұ нда

мұ нда - тартымдық органдағ ы жиынтық керілу, кН;

- тартымдық органның алдын ала статикалық керілуі, кН.

Жү ргізілген зерттеулер нә тижелері бойынша ролик бетінің микрокесілу коэффициентінің тә уелділігі алынғ ан:

, (5.36)

Олардың аздығ ынан (5.36)-тең деудің екінші жә не ү шінші мү шесін ескермей, мынаны аламыз

, (5.37)

(5.37)-формуланы (5.35)-формулағ а қ ойып, мынаны аламыз

, (5.38)

(5.38)-формуладағ ы алғ ашқ ы деректердің нақ ты мә ндерін беріп,

= 0, 12м; = 0, 008м; = 0, 98; = 100м;

= 0.85, мынаны аламыз

, (5.39)

(5.39)-ө рнек жемірлі бө лшекті роликтің бетіне ендіру терең дігінің негізгі пайдалану факторларына байланысты аналитикалық тә уелділігін анық тайды. Ендірудің барынша ү лкен терең дігін анық тау ү шін, қ озғ алу жылдамдығ ының жә не тартымдық орган керілуінің айнымалысы бойынша бірінші туынды шаманы пайдалану қ ажет

, (5.40)

, (5.41)

(5.40) жә не (5.41) негізінде былай жазуғ а болады

, (5.42)

Роликтердің жә не конвейердің бағ ыттаушы қ ондырғ ысы қ арқ ындылығ ы-ның дара кө рсеткіштерін анық тағ анда эксперименттік деректерге сү йенеміз. Аталғ ан элементтердің тозу қ арқ ындылығ ының тең деулері мына тү рде болады:

, (5.43)

, (5.44)

мұ нда - қ оршағ ан орта температурасы, градус С.

Онда

, (5.45)

, (5.46)

Кешенді кө рсеткіш дара кө рсеткіштердің, яғ ни (5.42), (5.45), (5.46)-тең деулерінің орташа квадраттық сомасы ретінде анық талады

, (5.47)

Кешенді кө рсеткіш пен қ ызмет ету мерзімінің арасында алғ ашқ ы деректердің келесі мә ндері болғ анда ө зара байланыс анық талғ ан:

, (5.48)

, (5.49)

Алынғ ан тә уелділікті (5.47) талдау, кешенді кө рсеткіштің ұ лғ аюымен роликтің қ ызмет ету мерзімінің ұ лғ аятынын кө рсетеді. Алынғ ан тә уелділік пайдалану шарттары ө згергенде шайқ алу ү йкелісі жұ бы элементтерінің қ ызмет ету мерзімін болжауғ а мү мкіндік береді. Есептеулер ДЭЕМ пайда-лану арқ ылы орындалғ ан, оның блок-сұ лбасы 52-суретте келтірілген. Сонымен, мысалы, D = 4, 46 кешенді кө рсеткішіне = 17200 сағ қ ызмет ету мерзімі сә йкес келеді. Роликтердің қ ызмет етуінің алғ ашқ ы мерзімі кафедра-ның тә жірибелік полигонында алынғ ан жә не Качканар КБК ө неркә сіптік жағ дайларында тексерілген. Pолик матеpиалының беттік қ аттылығ ының ұ лғ аюы оның қ ызмет ету мерзімін ұ лғ айтуғ а мү мкіндік береді. Беттік қ атты-лық НВ = 2600 мПа болғ анда кешенді кө рсеткіш D = 3, 089 қ ұ райды. Онда pоликтің қ ызмет ету мерзімі = 24830 сағ. қ ұ райды. Сонымен, Хаppинг-тонның артық шылық функциясын пайдалану арқ ылы ұ сынылғ ан модель pолик матеpиалының беттік қ аттылығ ы немесе тасымалданатын матеpиал-дың жемірлі бө лшектерінің бұ зылуғ а беріктігі ө згерген кезде pоликтердің қ ызмет ету мерзімін болжауғ а мү мкіндік береді.