Тақырып. Ілінісу жұбы элементтері қызметінің мерзімдерін болжау – 2 сағ.

Дә ріс жоспары

1. Қ ызмет ету мерзімдерін болжаудың теориялық негіздері

2. Жеке кө рсеткіштерді анық тау

3. Жалпы кешенді кө рсеткішті анық тау

, (11.1) (4.39)

мұ нда - тартымдық тізбектің тозу қ арқ ындылығ ының кө рсеткіші;

- шеткі жұ лдызшаның тозу қ арқ ындылығ ының кө рсеткіші;

- жемірлі бө лшектің бұ зылу жә не байланысушы беттерге ендірілу шарттарын сипаттайтын кө рсеткіш.

Қ атпарлы конвейеpдің жетекті жұ лдызшасының тартымдық кү шін беруді қ арастырып, бұ рышына бұ рылғ анда жұ мыс жасалады деп жазуғ а болады:

, (11.2) (4.40)

мұ нда - кү ш моменті;

- жұ лдызшаның бұ рылу бұ рышы

, (11.3) (4.41)

мұ нда - элементар жол, онда тартымдық кү ш беріледі жә не бір мезгілде микpокесу пpоцесі жү реді.

Онда жұ мысты:

, кВт-ч, (11.4) (4.42)

сондай-ақ жетек қ уатын анық таймыз:

, кВт (11.5) (4.43)

Онда жетекпен жасалатын жұ мыс:

. (11.6)(4.44)

Қ уаттың мә нін қ ойып, мынаны аламыз:

, кВтч (11.7)(4.45)

екенін есепке алып жә не, (11.4), (11.7)-ө рнектерді тең ес-тіріп, мынаны аламыз:

, (11.8)(4.46)

мұ нда - жемірлі бө лшекті бұ зу уақ ыты;

- конвейердің қ озғ алу жылдамдығ ы.

, (11.9) (4.47)

Тартымдық кү ш сырғ анау доғ асының бө ліктеріне берілгенде микpокесу болады:

, (11.10) (4.48)

мұ нда - элементаp учаскеде микрокесу ү лесін есепке алатын коэффициент

, (11.11) (4.49)

Байланысушы элементтердің бетінде жемірлі бө лшекпен қ алдырылатын із,

, (11.12)(4.50)

мұ нда - жемірлі бө лшекті жетекті жұ лдызшаның бетіне ендіру терең дігі;

- жұ лдызша материалының қ аттылығ ы;

- тартымдық оpган материалының қ аттылығ ы;

- шеткі жұ лдызшалар радиусы;

- жемірлі бө лшектердің орташа радиусы.

(11.8), (11.12)-ө рнектерді (11.10)-ө рнекке қ ойып, мынаны аламыз:

, (11.13) (4.51)

, (11.14) (4.52)

(11.14)-фоpмулада ұ зына бойы жү ктеменің жә не қ оршағ ан орта темпеpатуpасының микpокесу коэффициентіне ә сері елеусіз, сондық тан q = 2940 Н/м, Т = 40 мә ндерін қ ойып, тү пкілікті тү рде былай жазамыз:

. (11.15) (4.53)

(11.15)-ті (11.14)-фоpмулағ а қ ойып, (11.16) (4.54) аламыз.

(11.16)-фоpмуладағ ы алғ ашқ ы деректердің нақ ты мә ндерін = 0.396 м; = 0.004 м; = 0.98 беріп,

, (11.17) (4.55)

қ озғ алыстың айнымалы жылдамдығ ы жә не тартымдық органның тарты-луы болғ анда жемірлі бө лшектің ендірілуінің барынша ү лкен терең дігін анық таймыз:

, (11.18) (4.56)

, (11.19) (4.57)

Бірқ атар жағ дайларда тозуды азайтудың оң тайлы жолдарын іздеу ү шін функционалды амалды пайдалану мақ сатқ а сә йкес болады. Ол жү йенің “кірісін” (ортаның ә сері) жә не оның pеакциясын - “шығ ысын” салыстырудан тұ рады. Қ атпарлы конвейеpдің ілінісу жұ бы жемірлі тозғ ан кезде жү йенің «кірісі» қ арастырылатын жұ птың тозу қ арқ ындылығ ы, сондай-ақ қ арастыры-латын жұ птың саң ылауындағ ы жемірлі бө лшекті ендіру жә не бұ зу болып табылады. Жү йенің «кірісі» ілінісу жұ бы элементтерінің қ ызмет ету мерзім-дері болып табылады. Тасымалданатын жү ктің жемірлігі неғ ұ рлым ү лкен жә не конвейеp элементтерінің беттік қ аттылығ ы аз болса, олардың қ ызмет ету мерзімдері соғ ұ рлым аз болады. Ә рі қ арай кірістік жә не шығ ыстық паpаметpлер арасында байланыс болады, ол тү пнұ сқ а-жү йенің тә ртібін жуық тап кө рсететін, функционалдық деп аталатын модель тү рінде сипатта-лады. Егер фактоpлардың қ андай да бір ү йлесуі кезінде паpаметpлердің біреуі экстpемалды мә нді қ абылдаса, онда басқ а паpаметpлер жалпы жағ дайда экстpемум ауданында болмайды. Мұ ндай оң тайландыру міндеті фактоpлардың мә ндерін табуғ а келтіріледі, ол кезде тозу пpоцесі тиімділігі-нің кешенді кө рсеткішінің экстpемалды мә ні орын алады.

Тозуды оң тайландыру ү шін Харрингтонның артық шылық функциясын пайдаланудың мақ сатқ а сә йкес болатынын кө рсетті.

(11.20) (4.58)

мұ нда - ө лшемсіз оң тайландыру параметpі.

Оң тайландырудың ө лшемдік паpаметpін жеке артық шылық функция-сына тү рлендіру ө зін-ө зі ө лшеу қ асиетін иеленеді, яғ ни тү рлендіру пpоце-сінде ә рбір паpаметpдің салмағ ы есепке алынады. Бұ л ілініс жұ бы тозуының қ арқ ындылығ ын жә не тасымалданатын матеpиалдың жемірлі бө лшектерінің бұ зылу пpоцесін сә йкестікке келтіруге мү мкіндік береді. Кешенді кө рсеткіш дара кө рсеткіштердің орташа квадpаттық қ осындысы ретінде анық талады /126/.

, (11.21) (4.59)

Ілінісу жұ бының тозуын оң тайландыру ү шін тө рт паpаметp таң далғ ан. Конвейеp қ озғ алысы жылдамдығ ының жә не тартымдық орган керілуінің мә ндері ашық полигон жағ дайларында пайдаланылғ ан экспеpименттің жоспарына сә йкес беріледі. 11.1-кестеде ұ сынылатын маpкалы болаттар матеpиалдарының беттік қ аттылығ ы берілген.