BRAHİM

SURƏ Sİ Nİ N Ş Ə RHİ

Mə rhə mə tli və Rə hmli Allahı n adı ilə!

ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ

ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ ﭭ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ

(14.1) “Ə lif. Lə m. Ra. Biz sə nə bir Kitab nazil etmiş ik ki, insanları onları n Rə bbinin izni ilə qaranlı qlardan ç ı xarasan nura – Fö vqə lqü drə tlinin və Hə mdə layiqin yoluna” –

(14.2) “gö ylə rdə ki və yerdə kilə rin hamı sı nı n mə xsus olduğ u Allaha. Mə ruz qalacaqları ş iddə tli ə zaba gö rə vay kafirlə rin halı na! ”

Fö vqə luca xə bə r verir ki, Mü qə ddə s Kitab Peyğ ə mbə rə (s.ə.s.) bü tü n bə ş ə riyyə tin rifahı ü ç ü n nazil edilmiş di ki, o (s.ə.s.) onun vasitə silə insanları nadanlı q qaranlı ğ ı ndan, imansı zlı qdan, pozğ un ə xlaqdan və gü nahlardan bilik, iman və saleh ə xlaq nuruna ç ı xartsı n. Lakin insanlar, Allah icazə vermə dikcə və yardı m gö stə rmə dikcə, Onun mə mnun qaldı ğ ı bir ş eyə nail ola bilmə zlə r. Bunu bildirə rə k, Fö vqə luca qulları nı də və t edir ki, kö mə k və yardı m barə də Ona dua etsinlə r. O, hə m də izah edir ki, Mü qə ddə s Kitab Allahı n lü tfkarlı ğ ı nı n mə skə ninə aparan yola insanlar ü ç ü n iş ı q saç ı r. Bu yolla getmə k ancaq dü zgü n biliklə r və saleh ə mə llə r sayə sində mü mkü ndü r. Bunları buyurduqdan sonra, Allah Ö zü nü Bö yü k və Hə mdə layiq adlandı rı r. Bu isə o demə kdir ki, doğ ru yolla gedə n hə r kə s Allahı n yardı mı sayə sində qü drə t ə ldə edir və Allahı n kö mə yi sayə sində, hə tta bü tü n kö mə kç ilə rində n mə hrum olduqda belə, gü clə nir, tə rifə və xoş sonluğ a layiq gö rü lü r.

Bü tü n deyilə nlə rdə n aydı n olur ki, doğ ru yol Allahı n kamil sifə tlə rə və ə zə mə tli adlara malik olması nı n ə n bö yü k də lillə rində n biridir. Qulları ü ç ü n dü z yolu mü ə yyə nlə ş dirə n Yaradan hü dudsuz hakimiyyə t Sahibidir. Onun sö zlə ri, ə mə llə ri və ə mrlə ri ə n gö zə l tə rifə layiqdir. O, ilahilə ş dirilmə yə və ibadə tə layiqdir və Ona edilə n ibadə tlə r, Ona aparan dü z yolda edilə n dayanacaqlara bə nzə r. O, tə kbaş ı na yaradı r, ruzi nazil edir və yerlə gö yü n iş lə rini idarə edir. Bu isə o demə kdir ki, tə kcə O, dü nya hə yatı nda insanları n ə saslanacaqları qanunları yaratmaq ixtiyarı ndadı r. O, Ö z qulları na ağ alı q edir və Ona onları unutmaq yaraş maz.

Fö vqə luca Allah bu sü butları sadaladı qdan sonra, haqq boyun ə ymə k istə mə yə nlə ri sə rt cə za verə cə yi ilə hə də lə yir. Bu cə za o də rə cə də də hş ə tli olacaqdı r ki, onu tə svir etmə k və də yə rlə ndirmə k belə mü mkü n deyil. Sonra Fö vqə luca Allah itaə tdə n ç ı xanları n bə zi xü susiyyə tlə rini adlandı raraq buyurur:

ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ ﮊ ﮋ ﮌ ﮍ ﮎ ﮏ ﮐ ﮑ ﮒ ﮓ ﮔ ﮕ

Onlar dü nya hə yatı nı Axirə tdə n ü stü n tutur, baş qaları nı Allahı n yolundan sapdı rı r və onu tə hrif edirlə r. Onlar də rin azğ ı nlı q iç ində dirlə r”.

Onlar dü nya hə yatı ilə qane olur, ö z xoş bə xtliyini onda gö rü r və Axirə t hə yatı na laqeyd yanaş ı rlar. Onlar, Allahı n Ö z qulları na getmə yi ə mr etdiyi yolla getmə yə mane olurlar. Allah bu yolu Ö z Kitabı nda elç ilə rinin dilində n izah etmiş dir, lakin mü rtə dlə r ö z Hamilə rinə dü ş mə nç ilik və mü qavimə t gö stə rmə klə cavab vermiş lə r. Onlar doğ ru yolu lə kə lə mə yə cə hd gö stə rir və və onu tamamilə pis qə lə mə verirlə r ki, insanları ondan ç ə kindirsinlə r. Lakin Allah istə yir ki, Ö z iş ı ğ ı nı, bu, kafirlə rdə hə tta nifrə t doğ ursa belə, yaysı n. Onlar yuxarı da qeyd olunan keyfiyyə tlə rə malikdirlə r və də rin azğ ı nlı q iç ində dirlə r. Onlar ö zlə ri azğ ı nlı ğ a dü ş mə klə ə trafdakı ları da yoldan ç ı xartmağ a baş ladı lar, Allaha və Onun Elç isinə (s.ə.s.) mü qavimə t gö stə rdilə r. Bundan da artı q azğ ı nlı q ola bilə rmi?!! Onlar, Allaha və Onun ayə lə rinə iman gə tirə n, Axirə tə ü stü nlü k verə n, insanları Allahı n yoluna gə lmə yə də və t edə n, hə r vasitə ilə onun gö zə lliklə rini və kamilliyini mü mkü n ü sullarla tə rə nnü m edə n və onu olduğ u kimi insanlara ç atdı rmağ a ç alı ş an mö minlə rə qə tiyyə n bə nzə mirlə r.

ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ ﮢ ﮣ ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ

Biz hə r bir elç ini ancaq ö z xalqı nı n dilində danı ş an gö n­də r­irdik ki, haqqı on­lara izah etsinlə r. Allah istə diyini sap­dı ­rı r, istə di­yini də doğ ru yola yö nə l­dir. O, Qü drə tlidir, Mü drikdir”.

Hə r bir elç i Allahı n dinini ancaq ö z xalqı nı n dilində tə bliğ edirdi və bu tə lə b ona də lalə t edir ki, Fö vqə luca qulları na mü nasibə tində ç ox rə hmliydi. Bunun sayə sində elç ilə r ö z xalqları na onları n ehtiyacları olduğ u bü tü n biliklə ri izah edirdilə r və onlara haqqı ö yrə dirdilə r. Ə gə r onlar araları nda tə bliğ at aparacaqları xalqları n dillə rini bilmə sə ydilə r, bu tə bliğ atı aparmaq mü mkü n olmazdı. Də və tç i, iman gə tirmə yə ç ağ ı rdı ğ ı xalqı n dilini bilmə lidir ki, insanlar onu baş a dü ş ə bilsinlə r. Elç ilə r bu mə ziyyə tlə rə malik olurdular və ə trafdakı lara dini hö kmlə ri və qadağ aları izah edirdilə r. Onlar haqqı ö z xalqları na ç atdı rı r və sonra isə Allah doğ ru rə hbə rliyə qulaq asmaqdan boyun qaç ı ranları haqq yoldan sapdı rı r və Ö z ilahi mə rhə mə ti altı na almaq istə diklə rini isə doğ ru yola yö nə ldir. Onun gö zə l sifə tlə ri arası nda Fö vqə lqü drə tli və Mü drik adları da yer tutur. O, Ö z fö vqə lgü cü sayə sində qulları nı n ü rə klə rini istə diyi sə mtə yö nə ldir və heç kimdə n ası lı olmadan kimi doğ ru yola, kimi də azğ ı nlı ğ a salmağ a Ö zü sə rə ncam ç ə kir. Ö z Mü drikliyi sayə sində isə doğ ru yola və ya azğ ı nlı ğ a layiq olanları hə min istiqamə tə yö nə ldir.

Bu kə rim ayə də n aydı n olur ki, ə rə b dilini ö yrə nmə k faydalı və Allahı n xoş una gə lə n bir ə mə ldir, ç ü nki bu dili bilmə k Allahı n və Onun Elç isinin (s.ə.s.) sö zlə rini anlamağ a kö mə k edir. Cə mavi Və hyin ö yrə nilmə sinin baş qa bir ü sulu yoxdur. İ nsanlar ancaq o vaxt ə rə b dilini və onunla bağ lı elmlə ri ö yrə nmə yə ehtiyac duymaya­caqlar ki, bö yü klə r onu artı q tam mə nimsə yə cə k, uş aqlar isə kö rpə likdə n onu ö yrə nə cə klə r. Bu hə yata keç ə n vaxtda insanlar bö yü k qismə t ə ldə edə cə klə r, ç ü nki onlar Allahı n və Onun Elç isinin (s.ə.s.) canlı dilini, Peyğ ə mbə rin (s.ə.s.) sə habə lə rinin (Allah onlar­dan razı olsun) dinlə diklə ri kimi dinlə yə cə klə r.

ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﯓ ﯔ ﯕ ﯖ ﯗ ﯘ ﯙ ﯚ ﯛ ﯜ ﯝ ﯞ ﯟ ﯠ ﯡ ﯢ ﯣ

Biz Musanı Ö z ayə lə rimizlə gö ndə rib, buyurduq: “Xalqı nı qaranlı qdan iş ı ğ a ç ı xart və Allahı n gü nlə rini onlara xatı rlat”. Hə qiqə tə n, bunda – hə r bir sə birli və ş ü kr edə n insan ü ç ü n də lillə r vardı r”.

Fö vqə luca xə bə r verir ki, Musa peyğ ə mbə r (ə) tə bliğ etdiklə rinin hə qiqiliyi və doğ ruluğ unu tə sdiq edə n ç ox bö yü k də lillə rlə gö ndə rilmiş di. Ona (ə) da Muhə mmə d Peyğ ə mbə rə (s.ə.s.) və Allahı n bü tü n digə r peyğ ə mbə rlə rinə ə mr olunanlar ə mr olunmuş du. Ona tapş ı rı lmı ş dı ki, ö z xalqı nı cahillik, kafirlik və onun mü xtə lif tə zahü rlə rinin qaranlı ğ ı ndan biliyin, imanı n və onunla bağ lı olan hə r ş eyin iş ı ğ ı na ç ı xartsı n. Ona (ə) hə m də havalə olunmuş du ki, Allahı n insanlara bə slə diyi mə rhə mə ti və onlara qə də r yaş ayan kafir xalqları n mə ruz qaldı qları cə zanı onları n yadı na salsı n ki, insanlar mə rhə mə tinə gö rə Allaha ş ü kr etsinlə r və Onun verdiyi cə zası ndan də hş ə tə gə lsinlə r. Allahı n Ö z mə xluqları ilə rə ftarı Onun kamil qü drə tinin, hə r ş eyi ə hatə edə n xeyirxahlı ğ ı nı n, qü sursuz ə dalə tinin və bö yü k mü drikliyinin də lillə ridir. Buna gö rə, Allahı n gü nlə ri hə r ç ə tinliyə sə brlə dö zə n, ş adlı q və ə min-amanlı q iç ində olduğ u zaman Allaha hə md edə n hə r bir kə s ü ç ü n də lillə rdir.

ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ

O zaman Musa ö z xalqı na demiş di: “Allahı n sizə verdiyi nemə tini yadı nı za salı n. O, sizi Firon camaatı nı n ə lində n xilas etdi; onlar sizə ağ ı r ə zab verir, oğ ulları nı zı doğ rayı r, qadı nları nı zı isə sağ buraxı rdı lar. Bu, Rə bbinizin sizı imtahan etdiyi bö yü k sı nağ ı idi”.

Musa (ə) Rə bbin iradə sinə tabe olaraq, Allahı n onlara gö stə rdiyi lü tfkarlı ğ ı nı ö z xalqı na xatı rlatdı. O, dedi: “Allahı n mə rhə mə tini ü rə yi­nizdə və dilinizlə yad edin. Xatı rlayı n ki, Allah, sizi də hş ə tli cə zalara mə ruz qoyan Firon camaatı ndan necə qurtardı. Onlar sizin oğ ulları nı zı ö ldü rü r və qadı nları nı zı isə sağ buraxı rdı lar, lakin Allah sizi bundan xilas etdi. Bu, Rə bbinizdə n bö yü k bir sı naq idi”. Ola bilsin ki, “bö yü k sı naq” dedikdə, İ srail oğ ulları nı n xilası və onlara gö stə rilə n bö yü k mə rhə mə t nə zə rdə tutulur. Hə mç inin ola bilə r ki, bu ifadə ilə Firon və Misir zadə ganları nı n İ srail oğ ulları na ç ə kdirdiyi ə zab-ə ziyyə t nə zə rdə tutulur. Bü tü n hallarda, Allah onları bö yü k sı nağ a ona gö rə ç ə kmiş di ki, onları n bundan dü zgü n nə ticə ç ı xara bilə cə k və ya bilmə yə cə klə rini bir daha tə sdiq etsin.

ﭭ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ

O zaman Rə bbiniz bildir­miş di: “Ə gə r ş ü kü r etsə niz, si­zə olan nemə timi artı raram, yox ə gə r nankorluq etsə niz, bilin ki, Mə nim ə zabı m ş iddə t­lidir”.

Musa (ə) bu barə də ö z qə bulə daş ları na xə bə r verir ki, onlar Fö vqə luca Allaha daha sə ylə və ciddi-cə hdlə ş ü kr etsinlə r. Allaha ş ü kr edə n hə r kə s, dah artı q nemə tə nail edilir. Ə ksinə, kim ki, Allahı n xeyirxahlı ğ ı na naş ü kü rlü k gö stə rirsə, ö zü nü sə rt cə zaya mə hkum edir ki, bunun da bir qismi – Allahı n mə rhə mə tində n mə hrum olmadı r. Allaha minnə tdarlı q bildirmə k, yə ni ş ü kr etmə k ü ç ü n bü tü n qə lbi ilə Onun mə rhə mə tini etiraf etmə li, ə ta etdiyi nemə tlə rə gö rə Ona hə md etmə li və onlardan ancaq Allah xatirinə hə yata keç irilə n mə qsə dlə r ü ç ü n istifadə edilmə lidir. İ nsan belə etmə dikdə, o, naş ü kü r bə ndə hesab olunur.

ﭺ ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ