Студент оқу іс-әрекетінің субъекті ретінде

Студенттік жас (18-25 жас) адам ө міріндегі ерекше кезең болып табылады, себебі «жалпы мә ні бойынша жә не негізгі заң дылық тары бойынша 1-ден 25-ке дейінгі жас, балалық даму кезең дері қ атарындағ ы ақ ырғ ыдан гө рі, кемелді жас кезең дерінің қ атарында бастапқ ы буын болып табылады. Студенттік проблемасын ерекше ә леуметтік-психологиялық жә не жас ерекшелік категориялар ретінде қ ою ең бегі Б.Г. Ананьевтің психологиялық метебінікі. Б.Г. Ананьевтің ө зінің, Н.В. Кузьминаның, Ю.Н. Кулюткинның, А.А. Реанның, Е.И. Степанованың зерттеулерінде, сондай-ақ П.А. Просецкий, Е.М. Никиреев, В.А. Сластенин, В.А. Якунин жә не т.б. ең бектерінде осы проблема бойынша бақ ылаулардың ү лкен эмпирикалық материалдары жинақ талғ ан, эксперименттер мен теоретикалық жалпылаудың нә тижелері келтіріледі. Осы кө птеген зерттеулердің мә ліметтері студентті ә леуметтік-психологиялық жә не психологиялық -педагогикалық позициялы оқ у іс-ә рекетінің ерекше субъекті ретінде сипаттауғ а мү мкіндік береді.

Студенттік кез – бұ л ерекше ә леуметтік категория, жоғ арғ ы білім беру институтымен ұ йымдастырыла біріктірілген адамдардың ерекше қ ауымдастығ ы. Студенттік шақ білімдер мен кә сіби іскерліктерді мақ сатты, жү йелі игеруші, ұ йғ арылғ андай, табанды оқ у ең бегімен айналысатын адамдарды қ амтиды. Студенттік шақ тың кө рнекілігі бола отырып, студент ең алдымен оқ у іс-ә рекетінің субъекті ретінде болады, оның ө зі, бұ рын кө рстелігендей, ең алдымен тү рткілермен анық талады. Тү рткілердің екі типі кө бінесе оқ у іс-ә рекетін сипаттайды – жетістік тү рткісі жә не танымдық тү рткісі. Соң ғ ысы ө з тарапынан адамның ой іс-ә рекетінің табиғ атына сә йкестене отырып, оның оқ у-танымдық іс-ә рекетінің негізі болып келеді. Бұ л іс-ә рекет проблемалық ситуацияда пайда болады жә не студенттер мен оқ ытушылардың қ атынастары мен ө зара ә рекеттесулері дұ рыс болғ анда дамиды. Оқ ытуда жетістік мотивациясы танымдық жә не кә сіби мотивацияғ а бағ ынады. Оқ ытушылар алдында студентті оқ у іс-ә рекетінің субъекті ретінде қ алыптастырудың психологиялық – педагогикалық міндеті тұ р, бұ л ең алдымен, оны ө з іс-ә рекетін жоспарлау, ұ йымдастыру ептілігіне, толық тай оқ у, қ арым-қ атынас жасау іскерлігіне ү йретуді ұ йғ арады. Мә селені осылайша қ ою табысты оқ уғ а қ ажетті оқ у іс-ә рекеттерін, оларды нақ ты оқ у материалында орындау бағ дарламасын анық тауды жә не оларды қ алыптастыру бойынша жаттығ уларды нақ ты ұ йымдастыруды талап етеді. Бұ л жерде осы ә ркеттерді ү лгілі орындауды мұ ғ алім студенттердің 1-курстағ ы оқ уғ а бейімделу кезең інің қ иындығ ын есепке ала отырып, ө зі кө рсетуі керек. Студенттің дү ниетанымын қ алыптастыру дегеніміз оның рефлексиясын дамытуды, ө зін іс-ә рекет субъекті ретінде, белгілі бір қ оғ амдық қ ұ ндылық тарды тасушы, ә леуметтік пайдалы тұ лғ а ретінде саналы тү сінуін білдіреді. Ө з кезегінде, бұ л оқ ытушыны оқ ытудың диалогтығ ын кү шейту жайлы, педагогикалық қ арым-қ атынасты арнайы ұ йымдастыру жайлы, студенттер ү шін ө з кө зқ арастарын, мақ саттарын, ө мірлік позицияларын сақ тап қ алуғ а оқ у орнындағ ы оқ у-тә рбиелеу процесінде жағ дай жасау жайлы ойлануғ а міндеттейді.

2. «Педагогикалық тұ лғ а» (Педагогическая личность) –ұ стаздың шә кіртіне ө зінің жеке бас ү лгісімен ық пал етуі. Ол идеяның тң ғ ышнегізін салушы Лейпциг қ аласындағ ы (Германия) қ ыздар мектебінің директоры Г.Гаудиг (1860 –1923 ж.ж.) болды. Ол XIX ғ. екінші жартысында ұ стаздың жеке бас ү лгісінің педагогикалық негізі туралы арнайы ең бек жазды. Гаудигтің теориясы бойынша мұ ғ алім арнайы ережені немесе ә дістемелік нұ сқ ауды басшылық қ а алмай, ө зінің білімі мен іскерлігін жеке басының ү лгісімен шығ армашылық пен іске асыру арқ ылы шә кірттеріне ық пал етуі керек. А.С.Макаренко, А.В.Сухомлинский сияқ ты ұ лы педагогтер ұ стаз беделінің жеке бастың ү лгісіне негізделуін қ уаттады. 1960 –1980 ж.ж. жаң ашыл педагогтердің (В.Ф.Шаталов, Ш.А.Амонашвили, И.П.Волков жә не т.б.) қ уаттағ ан ынтымақ тастық педагогикасының негізгі идеясы ұ стаздың шә кіртке жеке бастық ү лгісімен ық пал етуіне негізделеді.

«Педагогикалық ұ жым» (Педагогический коллектив) –оқ у -тә рбие мекемесі қ ызметкерлерінен қ ұ ралғ ан ұ жым. Педагогикалық ұ жым қ ызметін директор ү йлестіріп басқ арады. Педагогикалық ұ жымның жоғ арғ а органы –педагогикалық кең ес. Педагогикалық ұ жым сынып жә не мектептен тыс ұ йымдармен де жұ мыс істейді.

Педагогикалық шеберлік» (Педагогическое мастерство) –педагогикалық қ ызметтің жоғ ары дең гейде мең герілуі; педагогтің оқ ушылардың оқ утанымдық іс -ә рекетін пә рменді басқ арып, мақ саткерлік педагогикалық ә сер мен ө зара ә рекеттестікті жү зеге асыруына мү мкіндік беретін арнаулы білімдерінің, біліктері мен машық тарының, тұ лғ алық кә сіптік маң ызды қ асиеттерінің кешені терминдеріне анық тама берің із?

3. Кестені толтырың ыз: