Ндірістік жарақатты талдау тәсілдері.

1. Кең тарағ ан тә сіл – статистикалық. Мекемеде белгілі бір уақ ыт аралығ ында толтырылғ ан Н1 жә не Н2 тү рдегі актілерді жә не ең бекке жарамсыздық парақ тарын жан-жақ ты зерттеу арқ ылы жү зеге асырылады. Бұ л тә сіл қ айғ ылы оқ иғ алардың жалпы тұ рпатын, динамикасын, байланысын, себебін, заң дылығ ын, анық тауғ а мү мкіндік береді. Ол мынандай коэффициенттер арқ ылы есептелінеді.Жарақ ат дең гейінің бағ асын білу ү шін қ ауіпті жағ дайдың сатистикалық жиілігін жә не оның қ иындық тарын пайдаланады. Жарақ аттың жиілігі К_ж- ә рбір 1000 жұ мысышығ а белгілі бір мезгілде келетін ай, квартал, жыл қ ауіпті жағ дайдың санын анық тайды.

;

Бұ нда;

Т - белгілі уақ ыттағ ы сынық жарақ ат саны;

Р - жұ мысшылардың орта тізімі.

Сынық жарақ атының қ иындығ ы К_қ бір қ айғ ылы жағ дайғ а келетін жұ мысшының жұ мыс қ абілетінің айырылуының орташа кө рсеткіші

К_қ =

Бұ нда;

Д - бү кіл қ айғ ылы оқ иғ алардағ ы жұ мысшылардың жұ мыс қ абілеттерінен айырылғ ан кү ндерінің жалпы саны.

Жиілік коэффициенті:

Мұ ндағ ы,

Т - белгілі бір уақ ыт аралығ ындағ ы зардап шегушілер саны.

Р - кә сіпорындағ ы сол уақ ыт аралығ ындағ ы орта есептегі жұ мысшы саны.

Ауырлық коэффициенті:

Мұ ндағ ы,

Д - жұ мыссыз жарамсыз кү ндердің жалпы саны.

Т - зардап шегушілер саны.

2. Монографиялық. Объектіні барлық жасау жабдық тарына сай терең тексеру. Қ ұ рал-жабдық тар, технологиялық процесс, саймандар, қ орғ ану қ ұ ралдары, ең бек жә не демалыс режимдері, ырғ ақ тылық тексеріледі.

3. Эргономикалық тә сіл. Адам- машина, ө ндірістік орта жү йесін кешенді тексеруге негізделген.

4. Топографиялық тә сіл. Қ айғ ылы оқ иғ алар орын алғ ан жерде тексеріледі.

5. Топтық тә сіл. Қ айғ ылы оқ иғ алардың мынадай жағ дайлар бойынша қ айталануын есепке алады: жарақ аттану уақ ыты, біліктілігі, жынысы, мамандығ ы, жұ мыс тү рі, жасы, аптасы, кү ні.

6. Экономикалық. Жарақ аттың экономикалық шығ ындарын жә не ең бекті қ орғ ау шараларын жү ргізудің экономикалық тиімділігін анық тайды.

Жауапты адамдар ең бекті қ орғ ау заң дарын бұ зғ аны ү шін заң алдында (тә ртіпті, ә кімшілікті қ ылмысты, материалды) жауапкершілікке тартылады.

Жауапты адамдар дисциплинарлы тә ртіпке ең бекті қ орғ ау заң дары мен нормаларының бұ зылуы салдарынан жұ мысшының денсаулығ ына аз мө лшерде зиян келгенде жауапқ а тартылады. Бұ л кезде кінә лі жауапты адамғ а дисциплинарлы ескерту жасалынады. Ең бекті қ орғ ау заң дарын бұ зылуы кезінде ә кімшілікті жауап- айып тө леуге негізделген. Айыптың кө лемі заң да кө рсетілген. Адам ө лімі немесе соғ ан ә келуі мү мкін жағ дайларғ а жауапты адам қ ылмысқ а тартылады. Ең бекті қ орғ ау заң дарының бұ зылмауы, оларды тергеу, тіркеу, тіркеу есепке алу ө те маң ызды. Тергеуге ө ндіріс аймағ ында болғ ан немесе ө ндіріс аймағ ыннан тыс жерде, бірақ ө ндіріске қ атысты жұ мыс кезінде болғ ан қ айғ ылы оқ иғ алар жатады.

Сондай-ақ жұ мыс уақ ыты кезінде, жұ мыстың басы мен мереке кездеріндегі жұ мыстарда болғ ан оқ иғ алар тергеледі. Кенеттен улану, жылу ә серлерінен болғ ан талу, ү су жә не кү ю қ айғ ылы оқ иғ алар жатады жә не де тергеледі. Ө ндірістегі қ айғ ылы оқ иғ алардың салдарынан жұ мысшының 1 кү ннен асатын жұ мыс жасау қ абілетінің жоғ алуы Н-1 формасы тұ рінде ә кімшілікті актымен бекітіледі. Н-1 актысы 3 дана қ ылып толтырады бас инженерлерге жіберіледі ол бір тә уліктен аспайтын уақ ыт ішінде актымен танысып оны бекіту қ ажет. Тексеру материалдарына жә не кә сіптік одақ тың шешімі бойынша ө ндірістің ө ндірістің жауапты адамы қ атерлі жағ дай туғ ызатын оқ иғ аларды болдырмау шараларын қ арастыру қ ажет. Ө ндіріс орны жарақ ат алғ ан адамғ а 3 кү н ішінде қ айғ ылы оқ иғ аның актысын беруі қ ажет. Кез келген қ айғ ылы оқ иғ аны тергеу 24 сағ аттан аспауы керек.

Ө ндіріс ең бек қ абілетін толық немесе жартылай жоғ алтқ ан адамғ а ө ндіріс ә кімшілікті ақ шалай кө мек кө рсетуі керек. Бұ л мә селелер Қ Р ең бекті қ орғ ау заң ында бекітілген. Соғ ан сә йкес тө лемнің кө лемі ұ жымдық келісімде бекітіледі жә не мына сандардан аз болмауы керек.

1. Егер адам ө лімге ұ шырайтын болса немесе кә сіптік дертке шалдық са тө лем ақ ысының 10 есе кө рсеткіші.

2. Егер жұ мыскер 1 ші- немесе 2 ші топтағ ы мү гедек болса, жылдық тө лем ақ ының 2 есе кө рсеткіші

3. Егер жұ мысшы 3 ші топтағ ы мү гедек болса, жылдық тө лем ақ ының 2 есе кө рсеткіші

4. Егер жұ мыскердің ең бек қ абілеті толық жоғ алғ ан болса, бірақ мү гедектік жоқ болса, 1 жылдық тө лем ақ ы беріледі. Ө ндірісте бақ ытсыз жағ дайлар мен қ айғ ылы оқ иғ алар оның уақ ытылы жә не мұ қ ият тексерілмеуі мен алдын- ала ескерту шаралары дұ рыс жү ргізілмегендіктен болады. Осы шараларды кү шейту мақ сатында келесі ә рекеттерді мұ қ ият орындау қ ажет:

1. Ө ндіріс орны тө тенше жағ дай болғ ан кү ні міндетті тү рде қ айғ ылы оқ иғ аның болғ андығ ы туралы ең бекті қ орғ ау министрлігіне хабарын жеткізу қ ажет.

2. Ө ндіріс басқ армасының бұ йрығ ымен тө тенше жағ дай болғ ан дә л сол кү ні оның болу себептері мен кінә лілерді анық тау ү шін комиссия қ ұ рылады.

Адам ө ліміне дейін апаратын ірі ө ндірістік авариялар, улану болғ ан жағ дайда ә кімшілік тарапынан комиссия қ ұ рылады. Ол комиссия белгілгенге дейін ө ндірістің ө зінде қ ұ рылғ ан комиссия жұ мыстана беруі қ ажет, яғ ни бақ ытсыз оқ иғ аны зерттеу нә тижелерін жинап, жазып қ оюы тиіс.

3. Комиссия қ ұ рамына ө ндіріс басшысы, қ ауіпсіздік техника инженері, дә рігер маман жә не техникалық инспектор кіреді.

4. Тө тенше жағ дайларды зерттеу нә тижесінде (3 кү н) комиссиялардың шешімі бойынша акт толтырылды. Ол акт мынандай пункттерден тұ руы тиіс.

а) комиссия қ ұ рамы жә не акттың толтырылғ ан кү ні

б) қ айғ ылы оқ иғ а болғ ан мекеменің аты

в) зардап шегушінің аты-жө ні, тегі, жасы, мамандығ ы жә не орындайтын жұ мысы

г) осы мамандық бойынша жұ мыс стажы

д) бақ ытсыз оқ иғ а болғ ан уақ ыт (кү ні, сағ ат)

е) зардап шегушінің қ ауіпсіздік ережесімен танысқ андығ ы туралы инструктаж карточкасының болуы.

ж) қ айғ ылы оқ иғ аның болу себебінің анық, айқ ын мінездемесі

и) алдағ ы уақ ыттта бұ ндай жағ дайларды болдырмау ү шін жү ргізілетін шаралар

к) комиссияның шешімі бойынша тө тенше жағ дайдың орын алуына кінә лі адам мен комиссияқ орытындысы

л) оқ иғ а болғ ан жерде кім, қ ашан, қ андай дә рігерлік кө мек кө рсетіледі жә не сонымен қ атар ауруханағ а қ андай автокө лікте жеткізілгендігі туралы актте анық кө рсетілуі тиіс

5. Тө тенше жағ дайдың нә тижесінде ө лім жә не жарақ ат алушылар болса зиян шеккендердің барлығ ы жә не де алыгғ ан жарақ аттың тү рі мен ауырлығ ына байланысты дә рігер қ орытындысы қ осылып актке тіркеледі.

6. Болғ ан оқ иғ аның дұ рыс жә не нақ ты себептерін анық тау ү шін актіге қ ажетті эскиздер, фотосуреттер т.б.материалдар тіркеледі.

7. Актке комиссияның барлық мү шелері қ ол қ ояды.

8. Осы акттың - бақ ытсыз оқ иғ аларды зерттеу нә тижелері негізінде ө ндіріс басқ армасы бұ йрық шығ арады. Бұ л бұ йрық та алдағ ы уақ ытта осныдай жағ дайларн туындамау ү шін іс- шаралар мен кінә лі адамғ а сө гістер айтылады. Сонымен қ атар бұ л бұ йрық жиналыстарда жұ мысшыларғ а оқ ылып, кө рінетін жерлерге ілінуі тиіс.

Топталғ ан бақ ытсыз оқ иғ а деп, бір мезгілде ү ш немесе одан да кө п адамдардың зардап шегуін айтамыз.

Ауыр бақ ытсыз оқ иғ а деп, оқ иғ аның нә тижесінде мү гедек болып қ алу, сонымен қ атар ө лімге апару тү рін айтамыз.

Арнайы зерттеуге жатқ ызылатын оқ иғ алар

· Ауры немесе қ аза болу оқ иғ алар

· Екі немесе одан да кө п жұ мысшылардың арасындағ ы соқ қ ының аур-жең іліне қ арамастан болғ ан топтық қ айғ ылы оқ иғ а.

· Топтық ауры кә сіби аурулар.

Мемлекеттік қ адағ алау мен бақ ылауда тұ рғ ан мекемелер тізімі

1. Жер астынан кен- пайдалы қ азбалар шығ аратын орын, шахты қ ұ рылысы, ойлар ө ндіріске қ атысты бұ рғ ы мұ наралары.

2. Пайдалы қ азбаларды шығ аратын мекемеге жақ ын орналасқ ан қ осымша цехтар, механикалық шеберханалр мен ағ аш ө ндіріетін шеберханалар жә не ормандық қ оймалар.

3. Шахтадағ ы аспалы жолдар, электр станциялары мен желілер, тау жыныстарын пайдағ а асыру фабрикалары, кө мір шығ аратын фабрикалар.

4. Жарылғ ыш материалдар қ оймасы.

5. Жерасты ө рттерді сө ндіру цехтары.

Ө ндірістік жарақ аттың алдын алу ү шін жә не кә сіптік ауруларды болдырмау ү шін олардың себептерін топтастыру ө те маң ызды. Қ айғ ылы жағ дайлар мен аурулар ө ндірісте жұ мыс орнының қ алыпқ а сай болмауынан туындайды. Жұ мыс қ ауіпсіздігін кө рсететін факторды алуғ а болады. Олар ө ндірісті техникалық жә не психофизиологиялық фаторлар ө ндіріс қ атерлерін талдау кезінде осы факторлардың бә рін санау қ ажет.

Ө зін-ө зі бақ ылау сұ рақ тары:

1. Арнайы зерттеуге жатқ ызылатын оқ иғ алар

2. Мемлекеттік қ адағ алау мен бақ ылауда тұ рғ ан мекемелер

3. Жауапты адамдар ең бекті қ орғ ау заң дарын бұ зғ аны ү шін заң алдындағ ы жауапкершілігі

Пайдаланылғ ан ә дебиеттер:

Қ азақ станда ең бекті қ орғ ау № 11 (23) 2007;

1.”Ең бекті қ орғ ау”, А.И.Колошин.1981ж.

2.”Ең бекті қ орғ ау”, В.Ф.Брусенцев.1981ж.