Тақырыбы: Құқықтық және ұйымдастыру негіздері

Дә ріс мақ саты: Ең бекті қ орғ аудың қ ұ қ ық тық жә не ұ йымдастырушылық негіздері.Ең бекті қ орғ ау заң дарын бұ зғ ан тұ лғ алардың жауапкершілігі.

Негізгі терминдер мен анық тамалар:

Қ Р Енбек кодексі бойынша ең бекті қ орғ ау бұ л ә леуметтік-экономикалық, ұ йымдастыру, техникалық, гигиеналық, емдік-профилактикалық шаралар жә не қ ауіпсіздік қ амтамасыз ету қ ұ ралдар, денсаулық ты жә не адамның жұ мыс қ абілеттін ең бек кезінде сақ тау.

Ең бекті қ орғ ау басқ ару Қ Р ү кіметімен жә не арнап даярланғ ан мемлекеттік мекемелер жә не оның жергілікті шағ ын бө ліктері ө ткізеді.

Мемлекеттік ең бекті қ орғ ау басқ ару жасалады: Қ Р-да ұ лттық саясатты принциптарды жү зеге асыру, заң жә не нормативтық актілерін шығ ару, ө ндіріс қ ұ ралдарының талаптары, технология, ең бекті ұ ымдастыру, мемлекеттік қ адағ алауды ұ ымдастыру, ең бекті қ орғ ау жағ дайларды тексеру, салааралық нормативтық актылерін, ережелерін ө ндеу жә не нығ айту.

Мемлекеттік саясат қ ауіпсіздік жә не ең бекті сақ тау аймағ ына бағ ытталады:

1) Қ Р-ның нормативтық актылерін ө ндеу жә не қ абылдау, мемлекеттік стандарттарын, ережелерін қ ауіпсіздік жә не ең бекті сақ тау аймағ ында.

2) Мемлекеттік, салалық жә не аймақ тық бағ дарламаларын қ ауіпсіздік жә не ең бекті сақ тау аймағ ында ө ндеу.

3) Экономикалық жү йесін ө ндеу жә не жү зеге асыру, ең бек жағ дайларың жақ сарту, қ ауіпсіздік техникасың жә не технологиясын ө ндеу жә не нығ айту, жұ мыскерлерды жеке жә не ұ жым қ орғ ау.

4) Қ ауіпсіздік жә не ең бекті сақ тау аймағ ында мониторингі.

5) Ғ ылыми зерттеулер қ ауіпсіздік жә не ең бекті сақ тау аймағ ында ө ткізіледі.

6) Қ айғ ылы оқ иғ алар жә не кә сіби ауруларды тіркеу.

7) Мемлекеттік қ адағ алау жә не бақ ылау, Қ Р ең бек туралы заң шығ арушылық талапты сақ тау.

8) Қ оғ амдық бақ ылау ең бек туралы заң шығ арушылық талапты жә не енбекшілердін мү ддесін сақ тау.

9) Жұ мыскерлердін заң ды мү ддесіні жә не олардың жанұ я мү шелеріне ө ндірістен зиян шеккендер жә не кә сіби аурулардан қ орғ ау.

10) Жұ мыскерлерге ауыр, зиянды жә не қ ауіпті жұ мыс ү шін компенсация белгіленеді.

11) Отандық жә не шетел тә жирибесін тарату.

12) Дайындау жә не қ ауіпсіздік жә не ең бекті қ орғ ау мамандық тардың біліктілігін кө теру.

13) Жұ мыс жағ дайларың мемлекеттік статистикалық есебін ұ йымдастыру жә не ө ндірістін жарақ аттардың, кә сіби аурулардың салдарын.

14) Бірынғ ай ақ параттық жү йесіні қ ауіпсіздік жә не ең бекті қ орғ ау аймағ ында қ амтамасыз етуі.

15) Халық аралық қ ауіпсіздік жә не ең бекті қ орғ ау аймағ ында ынтымақ тастық ты нығ айту.

Қ ауіпсіздік техникасының заң дары жә не мө лшелер ағ заны жарақ аттан жә не техникалық қ ұ ралдардан сақ тау назарына бейімделген.Ө ндірістін санитариясы жә не гигиена заң дары жә не мө лшелер ағ заны шаршатудан, химиялық, атмосфералық ық палдан сақ тауна бейімделген. Қ ауіпсіздік техникасының жә не ө ндірістін санитариясы заң дар жә не мө лшелер жоспарлау кезінде, ө неркә сіпті орнық ты жү зінде сақ тайды.

Азақ стан Республикасының ең бекті қ орғ ау саласындағ ы негіздемелік қ ұ қ ық тық заң намалары мен нормативтік-техникалық актілері.

Ең бекті қ орғ ау мә дениетіне барлық дең гейлерде жұ мыскерлердің қ ауіпсіз ең бек жағ дайларына деген қ ұ қ ық тарын қ амтамасыз ету кіреді. Қ азақ стан Республикасының Ү кіметі тарапынан ең бек қ ауіпсіздігі мен ең бекті қ орғ ау мә селелеріне ерекше назар аударып келеді. Ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті қ орғ ауды ғ ылыми тұ рғ ыдан қ амтамасыз етуді қ алпына келтіру мен жандандыру, ғ ылымның ө ндіріске интеграциялануын, ең бек қ ауіпсіздігі мен ең бекті қ орғ ау саласыдағ ы нормативтік қ ұ қ ық тық актілерді жетілдіруге бағ ытталғ ан іс-шараларды ә зірлеу мақ сатында Республика Ү кіметі Ең бек жә не халық ты ә леуметтік қ орғ ау министрлігінің жанында Республикалық ең бекті қ орғ ау жө ніндегі ғ ылыми-зерттеу институтын қ ұ рды. Ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті қ орғ ау саласындағ ы заң дар жаң а заң намалық, нормативтік қ ұ қ ық тық база қ ұ руғ а, ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті қ орғ ау саласындағ ы ғ ылыми- зерттеулердің кө лемін кең ейтуді қ амтамасыз етуге жә не олардың жетістіктерін ө ндіріске енгізуге ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті қ орғ ау туралы заң наманың сақ талуынна бақ ылауды кү шейтуге, ө ндірістік жарақ аттану мен кә сіби аурулардың дең гейін 2-3 пайызғ а тө мендетуге, санитарлық -гигиеналық нормативтердің талаптарына жауап бермейтін жағ дайларда жұ мыс істейтіндердің санын 5-6 пайызғ а азайтуғ а, ө ндірісте зардап шеккендерді емдеуге, оң алтуғ а жә не зиянды ө теу шығ ындарын 5-6 пайызғ а азайтуғ а, сондай-ақ бірқ атар аса маң ызды мә селерді шешуге мү мкіндік береді.

Ең бек қ орғ ау жө ніндегі заң дар дегеніміз – бұ л ө зара бір-бірімен тығ ыз байланысқ ан заң актілерінің жү йелері, яғ ни:

· мемлекеттік маң ызы бар;

· салалық маң ызы бар;

· кә сіпорын кө лемінде ә рекет жасайтын заң актісі.
Мемлекеттік маң ызы бар актілер:

· шаруашылық тың барлық салаларындағ ы ең бек қ орғ аудың саясатын анық тайды.

Бұ л акті:

· ө неркә сіпті жә не басқ а қ ызметтері ә ртү рлі объектілерді жобалау, салу жә не пайдалану кезінде міндетті тү рде орындау ү шін қ ұ қ ық тық жә не мө лшерлік база болып табылады.

Салалық актілер:

· мемлекеттік негізде жасалынады жә не кейбір салалардың ең бек қ орғ ау облысындағ ы ерекшеліктері ескеріледі. Кә сіпорын кө лемінде ә рекет жасайтын заң актілері мемлекеттік жә не салалық заң актілерінің талаптарына байланысты дайындалынады жә не кейбір кә сіпорындардағ ы, ө ндірістердегі, цехтардығ ы, бригадалардағ ы, жұ мыс орындарындағ ы ең бек қ орғ аудың ерекшеліктері бейнеленіледі.

Ең бекті қ орғ ау қ ызметтері екіге бө лінеді:

· салалы;

· кә сіпорынды.

Бұ лардың негізгі міндеттері:

· ү здіксіз, бір жақ ты жә не жан-жақ ты ең бек жағ дайын жақ сарту;

· салаларда істейтін жұ мыскерлердің ең бек қ ауіпсіздігін
жоғ арылату,

Ең бек қ орғ ауды материалдармен жә не техникалармен қ амтамасыз ету арқ ылы шешуге:

· ең бек қ орғ ау мә селелерін жоспарлау жә не кә сіпорын аулаларын салу мә селелерін шешу;

· ең бек қ орғ ау мә селелерін ө неркә сіп ғ имараттарын салу кезінде шешу;

· ең бек қ орғ ау мә селелерін ө неркә сіп жабдық тарын қ ұ растыру кезінде шешу;

· ең бек қ орғ ау мә селелерін технологиялық процестерді дайындау осының негізінде жасалынғ ан толассыз жә не автоматикалык жү йелердің орналасуы мен қ ызмет жасауын шешу;

· ең бек корғ ау мә селелерін ұ жымдық қ орғ ау қ ұ ралдарын енгізу арқ ылы шешу;

· ең бек қ орғ ау мә селелерін, жұ мысшыларды жеке қ орғ ау қ ұ ралдарымен қ амтамасыз ету арқ ылы шешу мә селелері кіргізілген;

Ең бек қ орғ ауды санитарлық -гигиеналық кө мек кө рсету
арқ ылы шешу тө мендегі мә селелерді қ амтиды:

· санитарлық эпидемиялогиялық станциялар;

· медициналық -санитарлық бө ліктер мен денсаулық сақ тау пункттері;

· емделу-сауық тыру жә не денсаулық ты жақ сарту нысандары;

· санитарлык-тұ рмыстық жайлар;

· санитарлық -курорттық емделу орындары;

· емделу-профилактикалық жә не тамақ тану орындары.

Негізгі міндеттері:

· ең бек жағ дайын жү йелі тү рде бақ ылау;

· жұ мыскерлердің денсаулық жағ дайын жү йелі тү рде бақ ылау;

· жұ мыскерлердің денсаулығ ын сақ тау ү шін жағ дай жасау;

· жұ мыскерлердің денсаулығ ын қ алпына келтіру ү шін жағ дай жасау;

· жұ мыскерлердің денсаулығ ын кү шейту ү шін жағ дай жасау;

· мезгілсіз қ ажуды ескерту;

· ө ндірістің зиянды факторларының ә серіне адам организмінің тө зімділігін арттыру жә не басқ а дә рігерлік кө мек беру мә селелері.

Ең бек қ орғ аудың талаптарын сақ тау жө ніндегі қ адағ алаулар мен бақ ылаулар. Бұ л мә селе ү ш бағ ыт бойынша іске асырылады:

· мемлекеттік;

· ә кімшілдік;

· қ оғ амдық.
Негізгі міндеттері:

· ең бек жағ дайын қ адағ алау мен бақ ылау;

· ең бек қ орғ ау жө ніндегі заң дылық тарды сақ тау;

· ө ндірісте ең бек қ орғ ау ережелері мен мө лшерлерді сақ тау.

Ең бек қ орғ ау жө ніндегі заң дар мен нормативтік-техникалық қ ұ жаттар.

Қ азақ стан Республикасында ең бек қ орғ ау жө ніндегі заң дары мен нормативтік-техникалық қ ұ жаттар:

· Қ азақ стан Республикасының Конституциясына;

· Қ азакстан Республикасының ең бек туралы заң ына;

· Қ азақ стан Республикасының денсаулық сақ тау заң ына;

· Қ азақ стан Республикасының ең бек туралы заң дары мен
кодексіне;

· Қ азақ стан Республикасының ө рт қ ауіпсіздігін қ амтамасыз ету заң ына;

· Қ азақ стан Республикасының ең бек қ орғ ау заң ына негізделінген.

Қ ұ қ ық тық қ атынастарды реттейтін негізгі қ ұ жат Қ азақ стан Республикасының конституциясы болып табылады. Онда ә рбір азаматтың демалуғ а, ең бек етуге, денсаулығ ын сақ тауғ а, зейнетақ ы алуғ а, тегін мединицалық кө мек алуғ а қ ұ қ ығ ы бар делінген. Барлық заң намалар ең бек туралы заң да кө рсетілген.

Қ азақ стан Республикасының Ең бек кодексі 2007 жылы 15 мамырдан бастап қ олданысқ а енгізілді. Ол 6 бө лім, 40 тарау, 341 баптан тұ рады.