Еңбекті қорғау бағдарламасының жүйесі.

25-сә уірді Дү ниежү зілік ең бекті қ орғ ау кү ні деп жариялау-халық аралық ең бек ұ йымының ең маң ызды акцияларының бірі. Бұ л – ә лемнің кө птеген елдерінде зардап шеккен ең бекшілерді еске алатын кү н, оны атап ө ткізу аясында қ ұ қ ық тық, ә леуметтік-экономикалық, ұ йымдастырушылық - техникалық, санитарлық - гигиеналық, емдеу-профилактикалық, оң алту жә не ең бекті қ орғ ауғ а бағ ытталғ ан ө зге де іс-шаралар кең інен насихатталады. Халық аралық ең бек ұ йымының мә ліметтеріне қ арағ анда, ә лемде жыл сайын миллиондағ ан адамның ө мірін қ иятын жазатайым оқ иғ а мен кә сіби аурулар тіркеледі. Қ азіргі уақ ытта, республикада зиянды жә не қ ауіпті ең бек жағ дайларында миллионнан астам жұ мыскер ең бек етеді. Жыл сайын еліміздің ұ йымдары мен кә сіпорындарында ү ш мың нан астам жазатайым оқ иғ а орын алып отырады, олардың ү ш жү зінен артығ ы адамдардың қ аза болуына ә келіп соғ ады. Мұ ндай жағ дай, ең алдымен, жұ мыс берушілердің ең бек қ ауіпсіздігі мен ең бекті қ орғ ау мә селелеріне қ ажетті кө ң іл аудармайтыныннан, жұ мыс берушілердің жә не жұ мыскерлердің ең бек қ ауіпсіздігі нормалары мен ережелерінің сақ талуына деген жауапкершілігінің тө мендігінен, ө ндірістік процестің техникалық ахуалынан туындайды.

Ө ндірістік қ ауіптілігі – жұ мыскерлерге мү мкін болатын ә серлі ету қ ауіп-қ атерлер жә не ө ндірістің зиянды факторлар.

Қ ауіпті ө ндірістін факторлар – бұ л факторлар жұ мыскерлерге зақ ым келтіреді.

Зиянды ө ндірістін факторлар – бұ л факторлар жұ мыскерлердін денсаулығ ына зияң келтіреді.

Жұ мыскерлермен бір оқ иғ а қ ауіпті фактор байланыс болса ол қ айғ ылы оқ иғ а болады. Адамның денсаулығ ы қ айғ ылы оқ иғ адан бұ зылса оны зақ ым деп атайды.

Қ ұ былыс, жиынтық ө ндірістін зақ ыммен бейнеленсе ө ндірістік жарақ ат деп атайды.

Кә сіби ауру – бұ л соң дай ауру жұ мыскерлерге зияң ды ең бек жағ дайлармен ә сер етеді. Қ ұ былыс, жиынтық кә сіби аурулармен бейнеленсе кә сіби ауру деп атайды.

Ұ йымдастыру жә не техникалық шаралар жуйесі мен қ ұ ралдар, жұ мыскерлерге қ ауіпті ө ндірістік факторлар болмауы қ ауіпсіздік техникасы деп атайды.

Ө ндіріс санитария – ұ йымдастыру, гигиеналық жә не санитария-техникалық шаралардын жә не қ ұ ралдардың кешені, жұ мыскерлерге зияң ды ө ндірістік факторларды болмауын ә сер етеді.

Қ ауіпсіздік жә не ең бекті қ орғ ау аймағ ының негізгі принциптері:

1. Зияң ды ө нідірістін факторлардың ә сері ө мірге жә не денсаулық қ а болмауы.

2. Мемлекеттің кепілді жұ мысшының ең бек жағ дайларының қ ұ қ ық қ орғ ауы, қ ауіпсіздік жә не ең бекті қ орғ ау талапқ а сай.

3. Біртұ тас қ ауіпсіздік жә не ең бекті қ орғ ау талаптардың орналастыру, ө ндеу кө мегімен жә не нормативтық қ ұ қ ық тық акты қ абылдауы.

4. Қ ауіпсіздік жә не ең бекті қ орғ ау сұ рақ тарды мемлекет реттеу керек.

5. Қ имыл бірлігі қ ауіпсіздікті жә не ең бекті қ орғ ауда уә кілдік мекемелер, жергілікті бө лікшелер арасында жә не жұ мыс беретің ө кілімен жә не жұ мыскерлермен қ амтамасыз ету.

6. Жариялық, толық тық жә не ақ параттың дұ рыстығ ы қ ауіпсіздік жә не ең бекті қ орғ ау жағ дайын кө рсету.

7. Қ аржыландыру мемлекеттік бағ дарламаны, нормативтық қ ұ қ ық тық акты ө ндеу, ғ ылыми жұ мыстардың ө ткізіу жә не қ ауіпсіздік жә не ең бекті қ орғ ау аймақ ты зерттеу.

8. Жұ мыскерлердің ө кілі қ атысу жә не қ ауіпсіздік пен ең бекті қ орғ ау мемлекеттік бағ дарламада қ алыптасу, нормативтық қ ұ қ ық тық акты ө ндеу, оның ішінде қ ауіпсіздік жә не ең бекті қ орғ ау мө лшелерді болуы, Қ Р қ ауіпсіздік жә не ең бек туралы заң шығ арушылық ты сақ тау.

Ең бек жағ дайларын жақ сарту, қ ауіпсіздіктін жә не зиянсыздық тін ө суі экономикага ә сері ө те ү лкен. Осы жағ дайлар экономикалық нә тижелерге – ең бектін ө німділігіне жә не ө німнін ө зіндік қ ұ нына дұ рыс ә сер етеді.

Ең бек ө німділігі ө сетін себептері: денсаулық ты сақ тау жә не ерлердың жұ мыс қ абіліттілікпен, ң ақ тылы ең бекті ү немдеу жұ мыс ауқ ытты жолымен кө бейту, ең бек қ ызметың ұ зарту, қ оғ амдық ең бекті ү немдеу, ө німнің сапасын жақ сарту жолымен, ө ндірістік қ орды жақ сарту, апатты жағ дайларды азайту.

Сонымен, ең бек жағ дайларың жақ сарту жә не қ ауіпсіздіктін ө суі ө ндірістін жарақ аттарын азайтуына, кә сіби ауруларды, мү гедектікті азайтуына келтіреді. Осы жағ дайлар ең бекшінін денсаулығ ың сақ тайды жә не жең ілдікті тө леу шығ ынды азайтады, зиянды ең бек жағ дайларында жұ мыскерлерге компенсацияны азайтады, емдеуге тө леу, жұ мыскерлерды қ айта дайындау да тө мендейді.