Еңбек қорғау және өмір тіршілік қауіпсіздігіне жалпылама түсініктеме

Дә рістік кешен (дә ріс тезистері, кө рнекілі жә не таратылатын материал, қ олданылатын ә дебиеттер тізімі).

Дә ріс №1.

Тақ ырыбы: Кіріспе. Ең бек қ орғ ау жә не ө мір тіршілік қ ауіпсіздігі. Ең бекті қ орғ аудың жалпы мә селелері

Дә ріс мақ саты: Ең бек – адамдардың ө мірі ү шін қ ажетті материалдық, рухани жә не басқ а да қ ұ ндылық тар жасауғ а бағ ытталғ ан адам қ ызметі.

Қ олданылатын сө здер:

Ең бек – адамдардың ө мірі ү шін қ ажетті материалдық, рухани жә не басқ а да қ ұ ндылық тар жасауғ а бағ ытталғ ан адам қ ызметі.

Ең бекті қ орғ ау – бұ л заң шығ ырушы акты жү йсі жә не ә леуметтік-экономикалық, техникалық, гигиеналық жә не ұ йымдастырылғ ан шаралар, қ аупсіздікті, денсаулық ты қ орғ ауы жә не адамның жұ мыс барысында қ абілеттігің қ амтамасыз етуы.

Қ алыпты жұ мыс режимі жә не қ ауіпсіздік техникасының талап бұ зғ ан кезде жұ мысшылардың денсаулығ ы нашарлап кетеді.

Ең бекті қ орғ ау мақ саты – минимум болуы ық тимал іске асыру жұ мыскерлердін аурлары жә не олардың жарақ аттар, толық жабдық талғ анмен қ амтамасыз ету жә не максималдық ең бек ө німділігімен жұ мыс істеу. Айқ ын ө ндірістін жағ дайлары қ ауіптілікпен жә не зияндылық пен бейнеленеді.

Ө ндірістік объектілерді ең бек жағ дайлары бойынша аттестаттау – ө ндірістік объектілерді, цехтарды, учаскелерді, жұ мыс орындарын оларда орындалатын жұ мыстардың қ ауіпсіздігінің зияндылығ ының, ауырлығ ының, ең бек гигиенасын айқ ындау жә не ө ндірістік орта жағ дайларының ең бек жағ дайлары нормативтеріне сә йкестігін айқ ындау мақ сатында оларды бағ алау жө ніндегі қ ызмет.

Ең бек қ ауіпсіздігі – ең бек қ ызметі процесінде қ ызметкерлерге зиянды жә не қ ауіпті ә серді болдырмайтын іс-шараларкешенімен қ амтамасыз етілген қ ызметкердің қ орғ алу жай-кү йі.

Ең бектің қ ауіпсіз жағ дайлары – қ ызметкерге зиянды жә не қ ауіпті ө ндірістік факторлардың ә сері жоқ не олардың ә серінің дең гейі қ ауіпсіздік нормаларынан аспайтын, жұ мыс беруші жасағ ан ең бек жағ дайлары.

Ең бек қ ауіпсіздігі мен ең бек мониторингі – ө ндірістегі ең бек қ ауіпсіздігі мен ең бекті қ орғ аудың жай- кү йін қ адағ алау жү йесі, сондай- ақ республикадағ ы ең бек қ ауіпсіздігі мен ең бекті қ орғ аудың жай-кү йін бағ алау жә не болжау.

Ең бекті қ орғ ау жө ніндегі қ оғ амдық инспектор – ұ йымның кә сіподақ органы, ал ол болмағ ан кезде қ ызметкерлердің жалпы жиналысы тағ айындайтын, ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті қ орғ ау саласында қ оғ амдық бақ ылауды жү зеге асыратын қ ызметкерлер ө кілі.

Ең бек қ орғ ау жә не ө мір тіршілік қ ауіпсіздігіне жалпылама тү сініктеме

Ең бек жағ дайының қ ауіпсіздігін жә не салауаттылығ ын қ амтамасыз ету проблемасымен ең бек қ орғ ау қ ызметі айналысады. Ең бек қ орғ ау қ ызметі ө ндірісте мү мкін болатын оқ ыс оқ иғ алардың себептерін айқ ындайды жә не оқ ып біледі, ө ндірісте мү мкін болатын кә сіби аурулардың, апаттардың, жарылыстардың, ө рттердің себептерімен танысып айқ ындайды, ол себептердің салдарын жою жө ніндегі шаралар мен талаптар жү йесін жасайды, адам ө міріне қ ауіпсіз жә не қ олайлы ең бек шартын жасайды.

Ең бекті қ орғ ау ең бек процестерінде адамның ең бекке жарамдылығ ын жә не денсаулығ ын сақ тауды қ ауіпсіздікті қ амтамасыз ететін заң жә не нормативті актілер негізіне сә йкес ә леуметтік-экономикалық, ұ йымдық, техникалық, гигиеналық, емдеу-профилактикалық шаралар мен қ ұ ралдарды кешені.

Ең бекті қ орғ ау пә ні кешенді болып табылады жә не ол мынадай тө рт бө лімнен тұ рады:

· ең бекті қ орғ ау заң ы;

· ө ндірістік санитария;

· қ ауіпсіздік техникасы;

· ө рт жә не жарылыс қ ауіпсіздігі.

Бірінші бө лімінде ең бек қ орғ аудың ә леуметтік –экономикалық, қ ұ қ ық тық жә не ұ йымдастырушылық мә селелері оқ ытылады; екінші бө лімінде ө ндірістік санитария мен ең бек гигиенасының негіздері қ арастырылады; ү шінші бө лімінде ең бек қ ауіпсіздігін қ амтамасыз ететін техникалық мә селелер туралы сө з болып, техника қ ауіпсіздігінің инженерлік негіздері ө тіледі; тө ртінші бө лімінде ө рт қ ауіпсіздігін қ амтамасыз ету мен ө рттің алдын алу шаралары қ арастырылады.

Бұ л оқ у курсының негізгі ерекшелігі ең бек қ орғ аудың ә леуметтік- экономикалық жә не ұ йымдастырушылық қ ағ идаларын мемлекеттік тілде кең інен баяндау болып табылады.

Ең бек қ орғ ау курсының екінші бө лімінде:

· ө ндірістің зиянды факторларының (ә серінің);

· гигиеналық мө лшерлеу принциптерінің ө ндірістегі зиянды тұ старының;

· олардың адам ө мірі мен денсаулығ ына кері ә серін болдырмау, жою немесе азайту жолдарын қ арастырады.

Ү шінші бө лімінде технологиялық процесстер мен ө ндірістік жабдық тардың қ ауіпсіздігін қ амтамасыз ету мә селелері қ ортынды тү рде қ арастырылынғ ан, ө йткені олардың кө пшілігі арнайы пә ндерде оқ ытылады. Бұ л бө лімде қ ауіптілігі жоғ ары технологиялық жабдық тарғ а қ ойылатын қ ауіпсіздік талаптары толық баяндалады. Осылармен қ атар қ орғ ау қ ондырғ ыларына да қ ажетті кө ң іл аударылып отырады.

Тө ртінші бө лімнің материалын баяндау кезінде негізгі назар:

· студенттерді заттар мен материалдардың ө рт қ ауіптілігі кө рсеткіштерімен таныстыруғ а;

· ө рт пен жарылыстың ө ндірісте, тұ рмыста орын алу себептерімен таныстыру қ оғ амның негізгі мақ саты;

· ең бекті адам ө мірінің қ ажеттілігіне сай ұ йымдастыру;

Бұ л қ ажеттілік адам ең бегі аса қ олайлы жағ дайда ө тетін болса, ол жағ дай адамның барлық қ абілетінің барынша дамуына мү мкіндік туғ ыза отырып, оның жоғ ары кө ң іл-кү й мен ең бек ө німділігін арттыра отырып, ұ зақ жылдар бойы ауырмай-сырқ амай қ ызмет етуі мү мкін болғ ан жағ дайда орындалады.

Бұ лардан басқ а ең бек процесінде адамның ауырып, уланып қ алмауына, жарақ ат алмауына қ олайлы жағ дай туғ ызылуы шарт.

Бірақ Халық аралық ең бекті ұ йымдастыру ұ жымының мә ліметіне сү йенсек, ә лемде жыл сайын 60 млн-нан аса оқ ыс оқ иғ алар орын алатыны белгілі болып отыр.

Қ ауіпсіз жә не салауатты ең бек жағ дайлары кө п ретте техникалық тұ рғ ыдан алғ а басушылық тың арқ асында, ө ндірістің техника мен технологияның жетілдірілуі арқ асында қ амтамасыз етіледі. Алайда ең бек инспекциясы жү ргізетін тексерістер еліміздің кө птеген кә сіпорындарында қ олданынылатын машиналардың, қ ұ рал-жабдық тың, тетіктердің жә не ең бек қ ұ ралдарының техникалық кү йі стандарттардың, нормалардың талаптарын жә не оларды пайдалану ережелеріне сай келмейді. Шектен тыс тозғ ан негізгі ө ндірістік қ орлар мен шектеулі инвестициялық мү мкіндіктер жағ дайында техногенді факторлардың қ оршағ ан орта мен халық қ а тигізетін зиянды ә сері кү ннен-кү нге ұ лғ айып келеді. Бұ л тұ рғ ыдан аса ү лкен алаң даушылық ты тау-кен металлургиясы саласының кә сіпорындары туғ ызады, себебі, мұ ндағ ы негізгі қ орлардың 40 пайызғ а жуығ ы тозғ ан. Ө ндірістік жарақ аттануды, ә сіресе жұ мыскерлердің ө ліміне ә келіп соқ тыратын жазатайым оқ иғ алардың ең жоғ арғ ы дең гейі қ ұ рылыс саласында тіркеліп отыр. Биікте орындалатын жә не жер қ азумен, кө тергіш тетіктерді пайдаланумен байланысты жұ мыстар жұ мыскерлердің қ ауіпсіздігіне ү лкен қ атер тө ндіреді. Кө птеген жағ дайларда объектілерде қ ажетті қ ауіпсіздік шаралары, жеке қ орғ ану қ ұ ралдары қ олданылмайды. Ағ ымдағ ы жылы талқ ылауды жә не практикалық шараларды қ олдануды қ ажет ететін ө зекті мә селелер ретінде ең бекті қ орғ ау мә дениетін қ алыптастыру, ө ндірістегі жазатайым оқ иғ алардың алдын алу, авиациялық жә не автомобильдік кө лік кә сіпорындарындағ ы ең бекті қ орғ ау кө зделіп отыр.

Мемлекет соң ғ ы жылдары мемлекеттің экономикасын реформалау кезіндегі обьективтік жә не субьективтік қ иындық тарғ а қ арамастан, ең бекті қ орғ ау саласындағ ы ұ лттық саясаттың негізгі бағ дарламаларын іске асыру бойынша кө п жұ мыстар істеді.

Ең бекті қ орғ ау саласындағ ы ұ лттық саясат кә сіподақ тар мен жұ мыс берушілер қ атысқ ан барлық дең гейдегі мемлекеттік ө кімет пен басқ ару органдары іс-қ имылының бірлігін кө здейді.