антамырлық ену

11 сурет. БАТ -да қ антамырлық ену

Қ ЕБ-гі науқ астарда қ антамырлық ену жолы ө те маң ызды жә не экстракорпоральды емнің бағ а жетпес аспектісі болып табылады. Ену жолы дұ рыс болмағ ан кезде қ анның рециркуляциясына жә не/немесе еріген зат клиренсі коэффициентінің тө мендеуімен кө рінетін адекватты емес қ ан ағ ысына ә келуі мү мкін. Катетердің жұ мыс істеуіне ә сер ететін факторларғ а жатады: катетер формасы жә не қ ою орны. Ұ зақ уақ ыт бекітуге арналғ ан катетерлер (перманентті, туннелді) ұ зындығ ы 15 см-ден 24 см-ге дейін болады. Қ ысқ а 15 см катетер оң жақ мойындырық венасына қ оюғ а арналғ ан, ал 20 см немесе одан ұ зын катетерлер сол жақ мойындырық жә не/немесе сан венасына қ оюғ а арналғ ан. Қ ЕБ-де диализдік катетерлерді мойындырық немесе сан венасына қ ою керек, негізінен оң жақ мойындырық венасы бірінші кезекте болады. Сан венасына қ ойылатын катетер ұ зындығ ы қ анның рециркуляция дә режесін тө мендету ү шін 19 см кем болмауы керек.Ү шінші кезекте сол жақ мойындырық венасы қ олданылады. Мү мкіндігінше катетерді бү ғ ана асты венасына қ оймағ ан дұ рыс, осы венаның стенозы мен тромбоздану қ аупі жоғ ары болуына байланысты. Орталық венозды катетерді ультрадыбыс кө мегімен қ ою ұ сынылады. Катетерді ішкі мойындырық немесе бү ғ анасты венасына қ ойғ ан кезде, қ олданар алдында бірінші кезекте кеуде торы мү шелерінің рентгенографиясы ұ сынылады.

12-сурет. Гемодиализге арналғ ан катетер тү рлері (қ ою орнына байланысты таң далады: қ ысқ асы- мойындырық венасына, ұ зындары-сан венасына).

Катетер кү тімі, катетер дисфункциясы немесе инфекциялауына жол бермейді. Катетер дисфункциясы ө ткелдің тромбызы немесе катетер бойымен фибринді жіпшенің тү зілуімен байланысты. Катетер дисфункциясын алдын алу мақ сатында гепариндік тосқ ауылды қ олдану дә лелденбеген. Осығ ан байланысты кө птеген емханаларда тромб тү зілуінің алдын алу ү шін 4% цитратты немесе гепаринді қ олдануда. Катетер дисфункциясы белгілері кезінде катетер желісінің орнын ауыстыруғ а болады (қ ызыл(қ ан алу), кө к(қ анды қ айтару). Егер катетер ұ зындығ ы жеткілікті болса, қ анның рециркуляция дә режесі шыдамды болады. Сан катетері қ ойылғ ан науқ аста 1 аптадан кейін жә не мойындырық катетері қ ойылғ ан науқ аста 3 аптадан кейін қ ан ө ткізгіш инфекцияның даму қ аупі жоғ арлайтынын білу керек. Мү мкіндігінше катетерді осы уақ ыт кезең інде қ олдану керек. Катетер енген жерде инфекция анық талғ ан жағ дайда, катетерді тезарада алып тастау керек. ЖБЗ кезінде туннелді емес диализдік катетерлерде катетер – ассоцирленген инфекцияны алдын алу ү шін антибактериальды тосқ ауыл қ олдану ұ сынылмайды. Интермиттирлеуші ГД (ИГД) – бү йректің терминальды сатысында қ олданылатын диализ тү рі. ИГД гемодинамикасы тұ рақ ты ЖБЗ бар науқ астарда, 4 сағ аттан кү н сайын немесе кү нара ө ткізіледі. ИГД- амбулаторлы жә не гемодинамикасы тұ рақ ты науқ астарда қ олданатын ә діс тү рі. Ерітілген затты жә не сұ йық тық ты тез алып тастау гемодинамиканың тү рақ сыздығ ына ә келуі мү мкін. Емшараны ө ткізу ү шін екі саң ылаулы катетер, жү йелі трубка, ГД аппараты қ ажет(насос для нагнетания крови, жү йелік қ оректендіру, диализатты насос, сағ ат жә не қ ауіпсіздік ү шін жү йелі мониторинг, диализдік мембрана жә не арнайы оқ ытылғ ан медбике). Кү н сайынғ ы 4 сағ аттық диализ кезінде несеп нә рі клиренсі 200 мл/мин, 350л апталық несеп нә рі жетуге болады.

13-сурет. Гемодиализдегі диффузия принципі

14-сурет. Гемодиализ принципі

ИГД жиі жә не ұ зақ қ олдану-келіспеушілік сұ рақ.

ЖБЗ созылмалы ауруларда емшара ұ зақ тығ ы мен жиілігі жоғ арлайды(CБЖ терминальды сатысында 4 сағ аттан аптасы 3 рет), ЖБЗ гиперкатаболикалық жағ даймен қ осылады, кө п уақ ытты катетер жоғ ары регуляциялық қ ысымғ а ие.

ЖБЗ науқ астарда – KDIGE (2012 жыл) (Бү йрек Ауруларының Нә тижесін Жақ сарту Тобы БАНЖТ) ұ сыныстары бойынша интермиттирленген жә не ұ зартылғ ан БАТ орынбасушы ә діс ретінде қ олданылады.

1) Ұ зартылғ ан БАТ ә дісі (Ұ БАТ) науқ аста гидробалансты жә не электролит статусты дұ рыс бақ ылайды, бірақ Ұ БАТ ИГД қ арағ анда қ ымбат.Қ азіргі уақ ытта ЖБЗ-да Ұ БАТ-қ а гемодинамикалық тұ рақ сыздыздық, ми ісінуі, гиперкатаболикалық жағ дай жә не ауыр сұ йық тық жү гі кө рсеткіш болады.

Осындай жетістіктермен ү зілген гемодиализ сеансын алуғ а болады, бірақ аптасына 3 гемодиализ сеанс жиілігін кө бейту қ ажет. ЖБЗ емдеуде баяу ү здіксіз гемодиализ(БҮ ГД)(slow low effective dialysis - SLED) кү н сайын ө ткізілуі керек. БҮ ГД науқ асты қ ысқ ы уақ ыт аралығ ында(6-8сағ ат -16-24сағ ат) гемодинамикалық тербеліссіз гидробалансты бақ ылауғ а мү мкіндік береді.

Қ азіргі уақ ытта Ұ БАТ 4 типі қ олданылады: баяу ү здіксіз ультрафильтрация(БҮ УФ), ұ зартылғ ан вено-венозды гемофильтрация(Ұ ВВГФ)ұ зартылғ ан вено-венозды ГД(Ұ ВВГД) жә не ұ зартылғ ан вено-венозды гемодиафильтрация(Ұ ВВГДФ).

Қ азіргі заманғ ы екі ө ткізгішті катетердің қ ауіпсіз қ олданылу мү мкіндігіне байланысты, Ұ БАТ артериальды енуінсіз ұ зартылғ ан вено-венозды емшарағ а айналды.Насос аппараты жасанды бү йректі ұ зартылғ ан қ ан ағ ысымен жә не ультрафильтрацияны гидростатикалық қ ысыммен қ амтамасыз етеді.Ұ БАТ антикоагуляциялық ә діске гепариндік жү йе, простоциклин инфузиясы жә не регионарлы цитратты антикоагуляция кіреді. KDIGO (2012 ж) ұ сынысы бойынша Ұ БАТ-ты ИГД- дан ажырататын регионарлы антикоагуляциялық гепариемен бірге цитратты қ олданылады(егер қ арсы кө рсеткіш болмаса).Антикоагуляцияның бұ л типі гепарин тромбоцитопениямен белсенетін жә не/немесе антикоагуляциялық жү йе абсолютті қ арсы болғ анда, қ ан ағ у қ аупі жоғ ары науқ астарда қ олдану тиімді.

Баяу ү здіксіз ультрафильтрация (БҮ УФ) кезінде экстракорпоральды контур жә не қ анө ткізгіш магистральды жә не жоғ арыпоточный диализатор диализдеуші ерітіндісіз максимальды қ ысқ арады.Диализатор капилляры арқ ылы қ ан ө ткенде, су плазмасы жә не гидрофильды заттар, арнайы насоспен ультрафильтрацияны қ амтамасыз ететін тесіктер арқ ылы ө теді.Ешқ андай орынбасушы жә не диализдеуші заттар керек емес.БҮ УФ енгізілетін сұ йық тық санына жә не қ амтамасыз ететін дегидратация кө леміне байланысты ультрафильтрация кө лемі шектелетін конвективті ә діске жатады.Мұ ндай кө лемді ультрафильтрация азотемияның ө суін жә не/немесе метаболикалық бұ зылысты бақ ылауғ а мү мкіндік бермейді. БҮ УФ ү лкен кө лемді инфузия қ ажет ететін немесе функциональды олигурия (анасарка, гидроторакс) гипергидратациямен бү йрек қ ызметі сақ талғ ан науқ астарда қ олданылады

15-сурет. Ультрафильтрация принципі

16-сурет. Баяу ұ зартылғ ан ультрафильтрация принципі

Ұ БАТ модификациясы, тек гидробалансты ғ ана бақ ылау емес, сонымен қ атар алмасу заттары(электролиттер, КЩР, азотты шлактар) ү лкен кө лемді ультрафильтрацияны қ ажет етеді. Осығ ан байланысты ү лкен кө лемді сұ йық тық ты, диализдеуші сұ йық тық қ олдануды жә не/немесе технология комбинациясын қ ажет етеді

Ұ зартылғ ан вено-венозды гемодиализ (Ұ ВВГД)- қ ан насосымен экстракорпоральды контур, высокопоточным или высокопористым диализатор жә не диализдеуші сұ йық тық. Интермиттирлеуші гемодиализдегі сияқ ты, диализат науқ ас қ анына қ арсы бағ ытталғ ан, ал диализаттың ағ у жылдамдығ ының 1 ден 3 л/с шектелуіне байланысты емшара ә сері тө мендейді.Ұ ВВГД диализаттың баяу ағ у жылдамдығ ын жә не ерітілген заттың конвекциясын қ амтамасыз ететін диффузия болып табылады.

17-сурет. Жалғ астырушы вена-веналық гемодиализ принципі

Ұ зартылғ ан вено-венозды гемофильтрация (Ұ ВВГФ) қ ан насосымен экстракорпоральды контур, высокопоточным или высокопористым
диализатор жә не орынбасушы сұ йық тық.Конвекция ү рдісінен ультрафильтрат дамиды, бірақ орынбасушы сұ йық тық кө леміне байланысты ультрафильтрация кө лемі жоғ ары болатын БҮ УФ сияқ ты.Орынбасушы сұ йық тық тың экстракорпоральды контурғ а қ осылуына байланысты, алмасу заттары жә не сұ йық тық статусы жақ сарады.Орынбасушы сұ йық тық ты магистральды контурғ а диализаторғ а дейін немесе кейін қ осуғ а болады.Орынбасушы сұ йық тық ты диализаторғ а дейін енгізу диализатор ішілік тромбоз қ аупін тө мендетеді, бірақ клиренс ә серін 15% тө мендетеді. Орынбасушы сұ йық тық ты диализатордан кейін енгізу клиренстік заттар ү шін тиімді, бірақ гемоконтрикция ә серінен диализатор тромбоз қ аупі жоғ арлайды.

18-сурет.Ұ зартылғ ан вено-венозды гемофильтрация принципі

Ұ зартылғ ан вено-венозды гемодиафильтрация (Ұ ВВГДФ) - экстракорпоральный контур с насосом крови, высокопоточным или высокопористым диализатором, а также с замещающей и диализирующей жидкостями. В идеале, комбинация диализа и фильтрации должна улучшить фильтрацию, однако в реалии ПВВГДФ используется для упрощения доставки цитратной антикоагуляции пациенту. В этой процедуре основой выступает как диффузия, так и конвекция.

19-сурет. Ұ зартылғ ан вено-венозды гемодиафильтрация принципі

Қ ЕБ ЖБЗ бар науқ аста конвекционды стандартты гемодиализ бү йрек жетіспеушілігінің терминальды сатысындағ ы (КтВ -1, 4) науқ астардағ ы сияқ ты, клиренс заттарын алу мақ сатында аптасына 3-4 рет ө ткізіледі. Соң ғ ы зерттеулер кү н сайынғ ы гемодиализ науқ астардың тірі қ алуын жә не бү йректің реконвалесценлық жиырылу уақ ытын жақ сартады.

Гемодиализдің негізгі асқ ынулары плазма жә не ерітілген заттар концентрациясына, қ ан тамырлық ену жолына жә не антикоагуляция қ ажеттігіне байланысты.Жедел гемодиализде науқ астарда синдализдік гипотензия жиі кездеседі жә не байланысты:

- Қ антамырішілік кө лемді сұ йық тық тың артық дә режесін бақ ылау:

- Тамырлардан сұ йық тық ты бірден алу, жасушаішілік жә не интерстициальды сұ йық тық тамырішілік кө лемді толық тыра алмайды.

-Микроциркуляторлы бұ зылыстарда, сепсис жә не вазодиляторлы терапия(мысалы, нитраттар жә не/немесе антигипертензивті препараттар) қ абылдағ ан науқ астарда компенсаторлы механизм сә йкес келмейді. Жағ дайы ауыр науқ астар сепсис, гипоальбуминемия, белокты-энергетикалық жетіспеушілік немесе ү лкен кө лемді сұ йық тық жоғ алтқ ан науқ астарда гипотензия кең кө лемді мә селе болуы мү мкін. Синдализді гипотензия АҚ К ү немі бақ ылауды қ ажет етеді(АҚ жә не ОВҚ инвазивті мониторинг жасау), ультрафильтрация кө лемін жә не диализ кезінде АҚ жә не ЖЖЖ ү здіксіз мониторинг жасау.Гипотензия дамығ ан жағ дайда тез арада фильтрация емшарасын тоқ тату, науқ асты Тренделенбург қ алпына келтіру жә не 250-500мл 0, 9% NaCl болюсті енгізу.

Баяу ү здіксіз гемодиализ (БҮ ГД) ұ зартылғ ан жә не интермиттирлеуші емшара аралығ ында қ арастырылғ ан.Қ ан ағ у жылдамдығ ы -100-200мл/мин, димлизат ө ткізгіштігі -200-300 мл/мин, ұ зақ тығ ы -8-12 сағ ат.Осындай баяу гемодиализ теориялық тұ рғ ыдан интермиттирлеуші гемодиализге қ арағ анда гемодинамиканы тұ рақ тайды жә не еріген заттар клиренсін жақ сартады.Сонымен қ атар БҮ ГД науқ асқ а диагностикалық жә не басқ ада шаралар жасау мақ сатында, сеанстар арасында ү зіліс ө ткізуге болады.

Соң ғ ы мә лімет ұ сыныстары бойынша бикарбонат(лактат емес) ЖБЗ науқ аста БАТ орынбасушы сұ йық тық жә не диализатта буфер ретінде қ олданылады, ә сіресе ЖБЗ науқ аста жә не циркуляторлы шок, сонымен қ атар бауыр жетіспеушілігінде жә не/немесе лактат ацидозында.Ақ ыры, бү йрек ауруларының нә тижесін жақ сарту тобы (БАНЖТ) (KDIGO) ЖБЗ интермиттирлеуші немесе ұ зартылғ ан БАТ науқ асқ а kt/v – 3, 9 аптасына, эффлюент 20 – 25 мл/кг/сағ (т.е. больший расчетный объем эффлюента) қ амтамасыз етілуін ұ сынды.

Таблица 8. БАТ ә дісін салыстыру (John A. Kellum, Cl. Ronco, CRRT, Oxford Press, 2010)

ЖБЗ альтернатив есебінде перитонеальды диализ (ПД) қ олданылады.Емшара техникасы қ арапайым жә не оны іске асыру ү шін жоғ ары квалификационды маман қ ажет емес.Оны ИГД немесе Ұ БАТ ө ткізуге мү мкіндік болмағ ан жағ дайда қ олдануғ а болады. ПД егер науқ аста диализге ө мірге қ ауіпті кө рсеткіш болмағ анда, минимальды катаболизм кү шейгенде кө рсеткіш болады.Бұ л-гемодинамикалық тұ рақ сыз науқ аста негізгі вариант.Қ ысқ а уақ ыттық диализ алдың ғ ы ішастар қ абырғ асы арқ ылы диализдік катетер кіндіктен 5-10 см тө мен ішастар қ уысына енгізіледі. Алмасу инфузиясы 1, 5-2, 0 л стандартты перитонеольды диализді ерітіндіні іш қ уысына енгізеді.Катетер енгізу кезінде ішектік перфорация жә не перитонитпен асқ ынуы мү мкін.

Жедел ПД педиатриялық практикада қ олданылады, ересектерде ЖБЗ да Ұ БАТ.

«Жедел бү йрек зақ ымдалуы» тест сұ рақ тары

1 дұ рыс жауапты анық таң ыз.

1. Ө зекшелердің қ ай бө лімінде фильтрацияланғ ан заттардың кө бісі (глюкоза, аминқ ышқ ылдары, витаминдер) толық реабсорбцияғ а ұ шырайды?

А) Тік ө зекшелер

Б) Дистальді ө зекшелер

В) +Проксимальді ө зекшелер

Г) Генле ілмегінің тө мендеген бө лігі

Д) Генле ілмегінің жоғ арылағ ан бө лігі

2. АҚ Қ -ның қ ай тө менгі дең гейінде шумақ тардағ ы фильтрациялық ү рдіс тоқ тайды?

А) +50 мм.с.б.б.

Б) 80 мм.с.б.б.

В) 100 мм.с.б.б.

Г) 120 мм.с.б.б.

Д) АҚ Қ дең гейінің тө мендеуіне тә уелді емес

3. Бү йрек қ ызметінің бірін атаң ыз:

А) Ақ уыз синтезі

Б) +Концентрациялық

В) Майлардың ыдырауы

Г) Гликогеннің жиналуы

Д) Кө мірсулардың ыдырауы

4. Адам қ ан сарысуындағ ы қ алыпты натрий дең гейін атаң ыз:

А) 35-45 ммоль/л

Б) +135-145 ммоль/л

В) 50-100 ммоль/л

Г) 100-200 ммоль/л

Д) 0-200 ммоль/л

5. Гипернатриемияның ең қ ауіпті асқ ынуын атаң ыз:

А) Коллапс

Б) +Мидың ісінуі

В) Ауыздың қ ұ рғ ауы

Г) Қ ан кету

Д) Жү ректің тоқ тауы

6. Адам қ ан сарысуындағ ы калийдің қ алыпты дең гейін атаң ыз:

А) 1, 5-2, 5 ммоль/л

Б) +3, 5-5, 0 ммоль/л

В) 5, 0-10, 0 ммоль/л

Г) 10, 0-50, 0 ммоль/л

Д) 0-50 ммоль/л

7. Гиперкалиемия немен қ ауіпті?

А) Гипертония

Б) Қ ан кету

В) Кө ру қ абілетінің жоғ алуы

Г) Сү йектердің сынғ ыштығ ы

Д) +Жү ректің тоқ тауы

8. Тең із суын ішуге болады ма?

А) Болады, мү мкіндік болмағ ан жағ дайда

Б) Болады, бірақ алдын ала қ айнату қ ажет

В) Болады, бірақ тек қ ана Атланттық

Г) Болады

Д) +Болмайды

9. Қ алыпты жағ дайда ересектердегі шумақ тық фильтрация жылдамдығ ы қ андай, мл/мин:

А) 50-70

Б) 80-90

В) +90-130

Г) 130-150

Д) 160-200

10. Проксимальді ө зекшелерде аз кө лемде реабсорбцияланады:

А) Су

Б) Натрий

В) Глюкоза

Г) +Мочевина

Д) Аминқ ышқ ылдары

11. Ағ заның немесе оның бір бө лігінің қ ызметіне қ абілетінің болмауы қ андай терминмен аталады?

А) Шок

Б) Коллапс

В) Инфаркт

Г) Нефролитиаз

Д) +Жеткіліксіздік

12. Диурез деген не?

А) Зә рдің орташа ү лесі

Б) Таң ғ ы зә рдің ү лесі

В) Кешкі зә рдің ү лесі

Г) Гемодиализ сеансынан кейінгі зә рдің кө лемі

Д) +Белгілі бір уақ ыт аралығ ындағ ы зә рдің кө лемі

13. Бү йректің функциональді жағ дайын бағ алау ү шін ақ паратты емес:

А) Қ ан сарысуындағ ы креатинин, мочевина

Б) Қ андағ ы эритроциттер мен гемоглобин дең гейі

В) Қ андағ ы қ ышқ ылды-сілтілі жағ дай

Г) Гипокальциемия жә не гиперфосфатемияның болуы

Д) +Ісінулер жә не протеинурия

14. Шумақ тық фильтр тұ рады:

А) Эндотелий жә не мезангийден

Б) Тығ ыз дақ жасушаларынан жә не подоциттерден

В) Капсуланың париетальді жапырақ шасының эпителийінен

Г) +Эндотелий, эпителий жә не базальді мембранадан

Д) Гурмагтиг жасушасынан жә не висцеральді эпителийден

15. Альдостеронның ө ндірілу орнын атаң ыз:

А) +Бү йрекү сті безінің қ ыртысты қ абаты

Б) Гипофиздің артқ ы бө лігі

В) Гипофиздің алдың ғ ы бө лігі

Г) ЮГА

Д) Бү йрекү сті безінің милы қ абаты

16. СБА бар науқ аста Артериальді гипертензия байланысты:

А) +РААЖ жоғ арылауымен

Б) РААЖ тө мендеуімен

В) РААЖ байланысты емес

Г) РААЖ тек қ ана балаларда

Д) РААЖ тек қ ана ересектерде

17. Фуросемид қ андай жолмен диурезді жоғ арлатады:

А) Жинақ таушы тү тікшеде су ө зегін жабады

Б) Проксимальді ө зекшелерде натрий реабсорбциясын тө мендетеді

В) Дистальды ө зекшелерде натрий реабсорбциясын тө мендетеді

Г) +Генле ілмегінің ө рлемелі бө лігінде хлор реабсорбциясын тө мендетеді

Д) Ө зекшелерде суды тартады, ө йткені – осмотикалық диуретик

18. Перитонеальды диализді ө ткізуге арналғ ан стандарты ерітіндінің негізіне қ айсысы жатады?

А) Плазма

Б) +Глюкоза

В) Альбумин

Г) Сарысу

Д) Кристаллоидтар

19. Гемодиализ сеансында қ андай асқ ыну кездесуі мү мкін?

А) Қ ан ағ у

Б) Диализатор тромбоздалуы

В) Артериялық қ ысымның тү суі

Г) Артериялық қ ысымның кө терілуі

Д) +Аталғ анның барлығ ы жә не тырысулар

20. Перитонеальды диализ кезінде қ андай асқ ыну кездесуі мү мкін?

А) Колит

Б) Гепатит

В) Гастрит

Г) +Перитонит

Д) Панкреатит

21. Диализатор тромбоздалуының алдын алу ү шін не қ ажет?

А) +Гемодиализ сеансында гепаринизациялау

Б) Диализаторды стерильді сумен шаю

В) Науқ асқ а антиагреганттар тағ айындау

Г) Тромболитиктер тағ айындау

Д) Қ ан аздық ты емдемеу қ ажет

22. Тө мендегі аталғ андардың қ айсысы гемодиализ ө ткізу ү шін уақ ытша тамырғ а жету жолына жатады:

А) Артерио-артериалық фистула

Б) Артерио-венозды шунт

В) +Орталық венозды катетер

Г) Аорто-артериалық шунт

Д) Аорто-коронарлы фистула

23. Орталық венозды катетердің артық шылығ ы:

А) Вена қ уысының дилятациясы

Б) Қ анның турбулентті ағ ысы

В) Қ ан ағ ысының адекватты жылдамдығ ы

Г) Катетерден дистальды орналасқ ан тіндердің гиперперфузиясы

Д) +Катетер салғ ан соң бірден тамырды қ олдану

24. Тө менде аталғ ан катетерлердің қ айсысын гемодиализ сеансын ө ткізу ү шін қ олданады

А) 1-каналды

Б) +2-каналды

В) 3-каналды

Г) 4-каналды

Д) Маң ызды емес

25. Гемодиализ ө ткізу мақ сатымен катетер орналастыру ү шін тө мендегі аталғ андардан ЕҢ ың ғ айлы венозды қ ан тамырды таң даң ыз:

А) +Сан венасы

Б) Ұ йқ ы артериясы

В) Сан артериясы

Г) Бұ ғ ана асты венасы

Д) Қ олтық асты венасы

26. Гемодиализ ө ткізу мақ сатымен катетер орналастыру ү шін тө мендегі аталғ андардан ЕҢ ың ғ айлы венозды қ ан тамырды таң даң ыз

А) +Мойындырық вена

Б) Ұ йқ ы артериясы

В) Сан артериясы

Г) Бұ ғ ана асты венасы

Д) Қ олтық асты венасы

27. Орталық венаны катетеризациялау ә дісі:

А) Беляев бойынша

Б) Шмидт бойынша

В) Шварц бойынша

Г) +Сельдингер бойынша

Д) Вишневский бойынша

28. Жасанды бү йрек аппаратының ә сер ету принципі:

А) аферез

Б) +диффузия

В) абсорбция

Г) коагуляция

Д) концентрациялау

29. Жасанды бү йрек аппаратының ә сер ету принципі:

А) аферез

Б) абсорбция

В) коагуляция

Г) +ультрафильтрация

Д) концентрациялау

30. Жасанды бү йрек аппаратының ә сер ету принципі:

А) аферез

Б) абсорбция

В) +конвекция

Г) коагуляция

Д) концентрациялау

31. Диффузия деген не?

А) +Концентрация градиенті бойынша молекулалардың қ озғ алысы

Б) Концентрация градиентіне қ арсы молекулалардың қ озғ алысы

В) Концентрация градиенті бойынша судың қ озғ алысы

Г) Сорылу (насос) бойынша қ анның қ озғ алысы

Д) Судың ағ ысы бойынша молекулалардың қ озғ алысы

32. Конвекция деген не?

А) +Концентрация градиенті бойынша молекулалардың қ озғ алысы

Б) Концентрация градиентіне қ арсы молекулалардың қ озғ алысы

В) Концентрация градиенті бойынша судың қ озғ алысы

Г) Сорылу (насос) бойынша қ анның қ озғ алысы

Д) Судың ағ ысы бойынша молекулалардың қ озғ алысы

33. Гемодиализ процессі қ ай жерде жү реді?

А) сорғ ышта

Б) магистральда

В) мониторда

Г) +диализаторда

Д) фистулада

34. Тө мендегі аталғ ан иондардың қ айсысы диализаттан қ анғ а ө туі мү мкін?

А) калий

Б) ақ уыздар

В) +натрий

Г) фосфор

Д) магний

35. Тө мендегі аталғ ан иондардың қ айсысы диализаттан қ анғ а ө туі мү мкін?

А) ақ уыздар

Б) калий

В) фосфор

Г) магний

Д) +бикарбонат

36. Тө мендегі аталғ ан иондардың қ айсысының диффузиясын гемодиализ аппараты арқ ылы реттеуге болады?

А) калий

Б) +натрий

В) фосфор

Г) креатинин

Д) зә р қ ышқ ылы

37. Гемодиализ кезіндегі ультрафильтрация?

А) +суды алып тастау

Б) сумен байыту

В) минералдармен байыту

Г) токсиндерді алып тастау

Д) ион алмасу

38. Гемодиализ кезіндегі ультрафильтрация процессі немен шақ ырылғ ан?

А) +Трансмембраналық қ ысым

Б) Диализат қ ұ рамы

В) Қ ан электролиттерінің қ ұ рамы

Г) Қ анның онкотикалық қ ысымы

Д) Қ анның осмостық қ ысымы

39. Гемодиализ ө ткізу кезінде тромбозды алдын алу:

А) +антикоагуляция

Б) гемодилюция

В) антиагрегация

Г) вазодилятация

Д) анальгезия

40. Гепаринмен жасалатын болюсты антикоагуляцияғ а ұ сынылатын доза, Ед/кг:

А) 20-40

Б) +50-100

В) 300-500

Г) 700-1000

Д) 1200-1500

41. Антикоагуляцияның адекваттылығ ын коагулограмманың қ ай параметрі кө рсетеді:

А) фибриноген

Б) этанолды тест

В) протромбинді индекс

Г) рекальцификацияның белсенді уақ ыты

Д) +белсендендірілген жартылай тромбиндік уақ ыт (АЧТВ)

42. Гемодиализ ө ткізу ү шін адекватты болып табылатын антикоагуляция кезіндегі БЖТУ(АЧТВ) ө згерісі:

А) +2 есе ұ заруы

Б) 4 есе ұ заруы

В) 2 есе қ ысқ аруы

Г) 4 есе қ ысқ аруы

Д) Ө згеріссіз

43. Калий дең гейі қ андай болғ анда диализдік ем бастауғ а кө рсеткіш болады?

А) +7, 0 ммоль/л

Б) 5, 8 ммоль/л

В) 5, 5 ммоль/л

Г) 6, 0 ммоль/л

Д) 4, 5 ммоль/л

44. Бү йрек жетіспеушілігі бар науқ астарда диализ ө ткізу алдында байқ алады:

А) + Артық кө лемге байланысты гипонатриемия

Б) Гипернатриемия

В) Ацидозғ а-тә уелді гипернатриемия

Г) Альдостеронғ а-тә уелді гипонатриемия

Д) Натрий концентрациясы ә рқ ашан қ алыпты

45. Терминальді бү йрек жетіспеушілігі бар науқ астарда жиі диализ сеансына дейін байқ алады:

А) +Метаболикалық ацидоз

Б) Метаболикалық алкалоз

В) Тыныстық ацидоз

Г) Тыныстық алкалоз

Д) Қ ышқ ыл негіздік тепе-тең дік қ алыпты

46. Қ алыпты жағ дайда қ ан рН:

А) 7, 0-7, 35

Б) 7, 45-7, 55

В) +7, 35-7, 45

Г) 6, 7-7, 1

Д) 5, 5-6, 5

47. Диализдегі гипотензияның клиникалық симптомдары:

А) Тырысу

Б) Қ ұ су, жү рек айну

В) Ә лсіздік, бас айналу

Г) Болмауы мү мкін

Д) +Барлық аталғ андар

48. Диализ барысында дамығ ан жедел гипотензиямен кү ресу шараларына жатпайды:

А) +физиологиялық ерітіндіні тамшылатып енгізу

Б) Ультрафильтрацияны азайту

В) Физиологиялық ерітіндіні болюсті енгізу

Г) Мұ рын арқ ылы оттегі беру

Д) Диализді тоқ тату

49. Ағ за сұ йық тық тарында азот қ алдық тарының жиналуына алып келетін, бү йрек қ ызметінің шұ ғ ыл, бірақ потенциалды қ айтымды бұ зылуы тө менде келтірілген қ ай синдромның кө рінісі:

А) эклампсия

Б) нефротикалық синдром

В) +жедел бү йрек жетіспеушілігі

Г) созылмалы бү йрек жетіспеушілігі

Д) созылмалы бауыр жетіспеушілігі

50. Тө менде келтірілген себептің бірі жедел бү йрек жетіспеушілігіне алып келмейді:

А) +нефрондардың қ айтымсыз жә не ү демелі деструкциясы

Б) бү йрек қ ан тамырлары перфузиясының едә уір азаюы

В) зә р шығ ару жолдарының кез келген дең гейінде зә р ағ уына кедергінің болуы

Г) ауыр металл тұ здарымен улану

Д) бү йректің кез келген бө лігінің ауыр зақ ымдалуы (жедел тү тікшелік некроз, жедел гломерулонефрит жә не т.б.)

Қ олданылғ ан ә дебиеттер тізімі:

1. Диагностика и лечение болезней почек. Мухин Н. А., Тареева И. Е., Шилов В. М. М.: ГЭОТАР-Мед, 2002.

2. Нефрология: Руководство для врачей. Под ред. Тареевой И. Е. М.: Медицина, 2000.

3. Детская нефрология. Практическое руководство. Под редакцией Э.Лойманна, А.Н. Цыгина, соавт. Москва, 2010

4. Лечение почечной недостаточности. Николаев А. Ю., Милованов Ю. С. М.: Мед. Инф. Агенство, 1999г.

5. Acute tubular necrosis and toxic renal injury in renal pathology with clinical and functional conclusion. C. C. Tisher, B. M. Brenner et al. 2^nd edition. Philadelphia, Lippincott, 1999

6. Continuous renal replacement therapy, John A. Kellum et al. Oxford, University Press, 2010.

7. Dialysis strategies in critically ill acute renal failure patients.

W. Van Biesen, R. Vanholder and N. Lameire, 2003 Lippincott Williams & Wilkins.

8. Lameire N, Van Biesen W, Vanholder R, at al.: The place of intermittent haemodialysis in the treatment of acute renal failure in the ICU patient. Kidney Int Suppl 1998, 66: S110-S119.

9. Morgera S, Kraft AK, Siebert G, et al: Long-term outcomes in acute renal failure patients treated with continuous renal replacement therapies. Am J Kidney Dis 2002, 40: 275-279.

10. Kellum JA, Angus DC, Johnson JP, et al: Continuous versus intermittent renal replacement therapy: a meta-analysis. Intensive Care Med 2002, 28: 29-37.

11. Mehta RL, McDonald B, Gabbai FB, et al: A randomized clinical trial of continuous versus intermittent dialysis for acute renal failure. Kidney Int 2001, 60: 1154-1163.

12. John S, Griesbach D, Baumgartel M, et al: Effects of continuous haemofiltration vs intermittent haemodialysis on systemic haemodynamics and splanchnic regional perfusion in septic shock patients: a prospective, randomized clinical trial. Nephrol Dial Transplant 2001, 16: 320-327.

13. Uehlinger DE, Jacob S, Eichelberger M: A randomized, controlled single center study for the comparison of continuous renal replacement therapy with intermittent haemodialysis in critically ill patients with acute renal failure. J Am Soc Nephrol 2001, 12: 278A.

14. Acute renal failure: Definition and pathogenesis.

Allen R. Nissenson.

15. Himmelfarb J, Safirstein R: Acute renal failure: From bench to bedside. ARRT 4(Suppl 1): S1-S101, 1197.

16. Lieberthal W: Biology of acute renal failure: Therapeutic implications. Kidney Int 52: 1102-1115, 1997,

17. Kelly K, Williams W, Colvin R, Mefhan S, Springer T, Guttierrez –Ramos J-C, Bonventre J: Intrecellular adhesion molecule-l-deficient mice are protected against ischemic renal injury. J Clin Invest 97: 1056-1063, 1996.