Сұрақ. Тұқымдас:Күрделі гүлділер (лат

Тұ қ ымдас: Кү рделі гү лділер (лат. Compó sitae) — қ ос жарнақ ты ө сімдіктердің бір тұ қ ымдасы.

Кү рделігү лділер тұ қ ымдас ө сімдіктер. Қ осжарнақ ты, гү лді ө сімдіктердің ең кө п тарағ ан тобы - кү рделігү лді ө сімдіктер. Жер жү зінде, Арктика жә не Антарктида мұ здарының ө зге таралу аймақ тарының барлығ ында 1300 туысқ а бірігетін 25 мың нан астам тү рі бар. Қ азақ станда 140 туысы, 700-дей тү рі кез-деседі. Қ оң ыржай аймақ та — шө птесін ө сімдік, шала бұ та тү рінде, тропикте — шырмауық, бұ та, кейбір тү рлеріағ аш тү рінде ө сетін бір, екі не кө п жылдық ө сімдік. Бұ лар - негізінен шө птекті, сү тті шырыны болатын ө сімдіктер. Олардың шала бұ талы, бұ талы, ағ аштекті тү рлері де кездеседі. Кү рделігү лділер - кө бінесе кө пжылдық ө сімдіктер. Кейде біржылдық тү рлері де кездеседі.Гү лшоғ ыры бір гү лден мың гү лге дейін жинақ талатындық тан, себетгү л деп аталады. Себетгү лдегі гү лдердің қ ұ рылысы ә р тү рлі. Пішіні, қ ұ рылысына байланысты себетгү лде тілше, тү тікшелі, қ осерінді, жалдан тілшелі, шоқ ырақ тә різді гү лдер орналасады. Міне сондық тан да бұ л топқ а жататын ө сімдіктер кү рделігү лділер тұ қ ымдасы деп аталады

Туыс: Artemisia-полынь, жусан

Жусан (Artemіsіa) –кү рделігү лділер тұ қ ымдасына жататын кө п жылдық, кейде бір не екі жылдық шө птесін ө сімдіктер, шала бұ та. Қ азақ станның барлық жерінде – шө л-шө лейтті далада, таулы жерлерде ө сетін 81 тү рі бар. Жусанның биіктігі 10 – 60 см, кейде 1, 5 – 2 м-дей болады. Сабағ ы тік немесе жерге жайылып ө седі. Жапырағ ы кезектесіп орналасқ ан, қ ауырсын тә різді, шеті тілімденген, кейде бү тін жиекті. Ұ сақ гү лі қ ос жынысты, сары тү сті, себеттері кө п, ә бден піскен кезде шашыраң қ ы иіліп келген сыпыртқ ы гү лшоғ ырын қ ұ райды. Шілдеден қ ыркү йекке дейін гү лдейді. Жемісі – тұ қ ымша. Жусанның 17 тү рі – сирек кездесетін эндемик тү рге жатады, ал Қ азақ станда ғ ана ө сетін бір тү рі – дә рмененің дә рілік шө п ретінде ерекше мә ні бар. Шырғ алжын жусанның жапырағ ы мен сабағ ын жеуге болады, қ ұ м жусаны қ ұ м тоқ тату ү шін пайдаланылады. Арасында улы тү рі (таврий жусаны) де кездеседі, оны мал жемейді. Жусан – қ ұ нарлы мал азығ ы, дә рілік, бояуыш, тағ амдық, витаминді, эфир майлы ө сімдік. Жусанды қ олдан (мысалы, тамыржусан) да ө сіреді

Тү рі: Artemisia terrae-albae-боз жусан, полынь белоземленная

Тө менгі сабақ тарының жапырақ тары 2 немесе 3 реттен қ анатша таралғ ан.

Artemisia terrae-albae