Главная страница Случайная страница
Разделы сайта
АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника
Ымаларды тұз қышқылымен өңдеудің түрлері
|
|
Карбонатты коллекторларды ашу кезінде ұ ң ғ ымаларды тұ з қ ышқ ылымен ө ң деудің бірнеше ә дісі қ олданылады, мысалы:
- қ ышқ ыл ваннасы;
- қ арапайым қ ышқ ылмен ө ң деу;
- ұ ң ғ ыма тү п аумағ ына қ ысыммен ә сер ету.
Қ ышқ ыл ваннасы барлық ұ ң ғ ымаларда бұ рғ ылаудан кейін тү пті ашу кезінде, мең геру кезінде, тү птегі қ алдық тарды жоғ арығ а шығ ару кезінде жә не т.б. жағ дайларда қ олданылады. Ұ ң ғ ыманың тү п аумағ ы тізбектелген жә не перфорацияланғ ан болса, онда ол ұ ң ғ ымаларда қ ышқ ыл ваннасын қ олдану ұ сынылмайды. Қ ышқ ыл ерітіндісінің кө лемі ұ ң ғ ыма тү бінен бетіне дейінгі ө ндірілетін аралық тағ ы кө лемге тең болуы керек, ал ерітінді айдалатын сорапты компрессорлық қ ұ бырдың башмагы ұ ң ғ ыма тү біне дейін немесе қ абатқ а дейін тү сіріледі.
Қ ышқ ылды нейтралдау ү шін қ олданылатын уақ ыт тә жірибелі жолмен сорапты компрессорлық қ ұ быр арқ ылы жоғ ары шығ арылатын қ ышқ ыл концентрациясы арқ ылы анық талады. Негізінен қ ышқ ылды ұ стау уақ ыты 16÷ 24 сағ ат аралығ ында болады.
Қ арапайым қ ышқ ылмен ө ң деу кең інен таралғ ан ә дістердің бірі жә не тұ з қ ышқ ылын ұ ң ғ ыманың тү п аумағ ына айдау арқ ылы қ олданылады (6.2-кесте). Кө п қ айтара ө ң деуде ә рбір операция кезінде айдалатын қ ышқ ыл ерітіндісінің кө лемін жоғ арылатып отыру қ ажет жә не айдау жылдамдығ ын кө теру қ ажет. Ерітіндінің берілген концентрациясы - 12%, ең жоғ арғ ысы - 20%.
Қ абаттың 1 м ұ зындығ ына есептегендегі тұ з қ ышқ ылы ерітіндісінің ұ сынылатын кө лемі 7.2 - кестеде кө рсетілген.
Қ арапайым қ ышқ ылмен ө ң деу бір сорапты қ ондырғ ының кө мегімен жақ сы ө ң делген жә не қ ысымды қ олданбайтын ұ ң ғ ымаларда қ олданылады. Сорапты-компрессорлық қ ұ бырда жә не ұ ң ғ ыма тү бінде парафин жә не шайыр тұ рып қ алғ ан жағ дайда оларды сә йкесінше ерітінділермен ө ң дейді (керосинмен, бутан фракциясының - пропанымен жә не т.б. мұ най-химия ө ндірісінің ө німдері).
7.2-кесте. Қ абаттың 1 м ұ зындығ ына есептегендегі тұ з қ ышқ ылы ерітіндісін айдау кө лемі
| Тау жынысы | HCL ерітіндісінің кө лемі, м3/м | |
| Бірінші ө ң деу кезінде | Екінші ө ң деу кезінде | |
| Аз ө ткізгішті жұ қ а қ абаттар ү шін Жоғ ары ө ткізгішті Жарық шақ ты | 0, 4÷ 0, 6 0, 5÷ 1, 0 0, 6÷ 0, 8 | 0, 6÷ 1, 0 1, 0÷ 1, 5 1, 0÷ 1, 5 |
Ашық тү п аумағ ы кезінде қ ышқ ылмен ө ң деу, қ ышқ ыл ваннасынан кейін қ олданылады. Сорапты-компрессорлы қ ұ бырғ а есептелген кө лемдегі қ ышқ ыл ерітіндісінін айдап болғ аннан кейін сорапты-компрессорлық қ ұ бырдың кө леміне тең болатын жуу сұ йығ ы айдалады. Ұ ң ғ ыманың тү п аймағ ын қ арапайым тұ з қ ышқ ылымен ө ң деу процесі 7.2- суретте кө рсетілген.
7.2-сурет. Ұ ң ғ ыманың тү п аймағ ын тұ з қ ышқ ылымен ө ң деу процесі
Жуу сұ йығ ы ретінде ө ндіру ұ ң ғ ымалары ү шін мұ най, ал айдау ұ ң ғ ымалары ү шін беттік активтік заттар қ осылғ ан ОП-10 тү ріндегі су қ олданылады. HCL ерітіндісін айдау кезінде қ ұ быр аралық кең істіктегі қ абат жабынында сақ талады. Қ ышқ ылды ұ стау уақ ыты бірнеше факторларғ а байланысты болады. Зертханалық тә жірибелер кө рсеткендей, қ ышқ ылдар карбонаттарғ а жақ сы ә сер етеді, ә сіресе кеуекті ортада. Температураның жоғ ары болуы реакцияны тездетеді, соғ ан байланысты тү п аумағ ында қ ышқ ылды ұ стау уақ ытын азайтады. Тү п аумағ ы ашық жә не қ ышқ ыл кө лемі сақ талғ ан ө ң делетін аралық та температура тө мен болғ ан жағ дайда, қ ышқ ылды ұ стау уақ ыты 8÷ 24 сағ ат аралығ ында болады, егер қ абат температурасы 15÷ 300С болғ анда қ абатқ а барлық қ ышқ ылды айдағ анда 2 сағ атқ а дейін, қ абат температурасы 30÷ 600С болса 1-1, 5 сағ ат.
7.2.4. Қ ысым беріп қ ышқ ылмен ө ң деу
Қ арапайым тұ з қ ышқ ылымен ө ң деу кезінде қ ышқ ыл жақ сы ө ткізетін қ абатшаларғ а сің еді, жә не олардың ө ткізгіштігін жоғ арылатады. Ал нашар ө ткізетін қ абатшалар қ амтылмай қ алады. Біртексіз қ абаттардағ ы осындай кемшіліктерді болдырмау ү шін қ абатқ а қ ышқ ылды қ ысыммен айдау ә дісі қ олданылады. Бұ л жағ дайда жақ сы ө ткізетін қ абаттар пакермен саң ылау-сыздандырылады немесе алдын ала бұ л қ абатшаларғ а буфер арқ ылы жоғ ары тұ тқ ырлы эмульсия айдалады. Осындай ә діспен ә рі қ арай қ ышқ ыл ерітіндісін айдау қ алың қ абаттарды толық қ амтуғ а алып келеді.
Қ ысым беріп тұ з қ ышқ ылымен ө ң деу қ ышқ ыл ваннасы мен қ арапайым тұ з қ ышқ ылымен ө ң деуден кейінгі ү шінші операция болып саналады.
Алғ ашқ ы кезде ұ ң ғ ымада алдын-ала дайындау жұ мыстары жү ргізіледі: тү птегі тығ ынды алып тастау, парафин қ ақ тарын жою, суланғ ан қ абаттарды саң ылаусыздандыру немесе тү птегі ауыр сұ йық бағ анын болдырмау.
Негізінен қ ысым беріп тұ з қ ышқ ылымен ө ң деу жұ мыстарын бастамас бұ рын, ө німді қ абаттың қ алың дығ ы жә не жұ тылу қ абатшаларының орналасу дең гейі толық зерттеліп алынады. Шегендеу қ ұ бырын жоғ ары қ ысымнан сақ тандыру ү шін қ абат жабынында сорапты-компрессорлық қ ұ бырғ а якорлы пакер орнатылады. Ө ткізгіштігі жоғ ары қ абатшалардың жұ тылу қ асиетін тө мендету ү шін немесе оларды саң ылаусыздандыру ү шін қ абатқ а эмульсия айдалады.
Эмульсияны дайындау - тұ з қ ышқ ылының 10÷ 12%-ды ерітіндісіне мұ найды ортадан тепкіш сорап арқ ылы бір ыдыстан екінші ыдысқ а айдау арқ ылы жү ргізіледі. Эмульсия қ ұ рамы 70% тұ з қ ышқ ылынан жә не 30% мұ найдан тұ рады.
Қ арапайым жағ дайда 1 м ө ткізгіштігі жоғ ары қ абаттарғ а 1, 5÷ 2, 5 м3 кө лемдегі эмульсия қ ажет. Эмульсияны сорапты-компрессорлық қ ұ бырмен ашық тү пке саң ылаусыздандырылмағ ан пакермен айдайды.
Бақ ылау сұ рақ тары:
1. Қ ышқ ыл ваннасы дегеніміз не?
2. Қ арапайым қ ышқ ылмен ө ң деу процесінің қ ысым беріп ө ң деуден айырмашылығ ы қ андай?
3. Ө ткізгіштігі жоғ ары қ абатшалардың жұ тылу қ асиетін тө мендету ү шін қ андай шаралар орындалады?
7.2.5. Ұ ң ғ ыманы тұ з қ ышқ ылымен ө ң деудің
|
|