Жұмыс уақытын ұйымдастыру

Жалпы жұ мыс уақ ытын келесі тү рлерге бө луге болады:

1. Ө ндірістік уақ ыт
2. Ө ндірістік емес уақ ыт

Ө ндірістік уақ ыт 3 негізгі тү рге бө лінеді:

1. Оперативті уақ ыт;
2. Жұ мыс орнына қ ызмет ету уақ ыты;
3. Дайындық уақ ыты.

Оперативті уақ ыт негізгі жә не қ осалқ ы уақ ыттан қ ұ рылады.

Негізгі уақ ыт ең бек затының сан неиеме сапалық ө згеруінен жаратылғ ан уақ ыт.

Қ осалқ ы уақ ыт жұ мысшының негізгі жұ мысты орындау ү шін атқ арғ ан ә рекеттеріне қ атысты уақ ыт.

Жұ мыс орнына қ ызмет ету уақ ыты – жабдық ты жә не жұ мыс орнын тазалық қ а, тә ртіпке ұ стауғ а жаратылғ ан уақ ыт.

Барлық басқ а да уақ ыт шығ ындары ө ндірістік емес болып табылады.

Ө ндірістік емес уақ ыт шығ ындарында кездейсоқ жә не ө ндірістік емес жұ мыстар пайда болады. Кездейсоқ жұ мыстар - ө ндірістік қ ажеттіліктен пайда болғ ан жұ мыстар уақ ыты.

ө ндірістік емес жұ мыстар - ө нім ө ндірісін ұ лғ айтпайтын немесе оның сапасын жақ сартуғ а ә сер етпейтін уақ ыт.

3.Уақ ыт шығ ындарын зерттеу ә дістері:

1. Фотолау;

2. Хронометраж;

3. Фотохронометраж;

4. Сә ттік бақ ылау (байқ ау).

Жұ мыс орнын фотолау – барлық ең бек уақ ыт шығ ындарын анық тап жә не зерттеу ү шін ө ткізіледі.

Фотоғ а тү сірудің 4 тү рі бар:

· Жеке фотолау – мұ нда зерттеу объектісі 1 жұ мысшы немесе машина (жабдық) болады. Жеке фотолаудың бір тү рі ө зін-ө зі фотолау, яғ ни ауысым немесе жұ мыс кү ні кезінде жұ мыстағ ы ү зілістерді олардың себебінде кө рсетіп белгілеу.

· Бригадалық фотолау – бақ ылау объектісі бір жұ мыс орнында технологияғ а байланысты жалпы жұ мысты орындаушы жұ мысшылар тобын фотолау.

· Топтық фотолау – мұ нда бақ ылау объектісі ә рқ айсысы бө лек жұ мыс орындаушылар тобы.

· Маршруттық фотолау – бақ ылауды бір-бірімен ү лкен ара қ ашық тық тағ ы бірнеше объекті немесе жұ мыс орны бойынша оларды белгілі бір маршрутпен ө ту немесе бір объекті ішінде ө туі арқ ылы ө ткізіледі.

Хронометраж (грек тілінен «хроно» - уақ ыт, «метраж» - ө лшеу дегенді білдіреді) - ө ндіріс процесінің циклдік қ айталанып отыратын элементтері бойынша жұ мыс уақ ыты шығ ындарын зерттеу уақ ыты. Мұ нда бақ ылау объектісі - ө ндірістік операция немесе оның элементтері болып табылады.

Фотохронометраж – аралас ә діс, яғ ни жұ мыс уақ ытын зерттеуде, фотолауды да, хронометражды да бірге пайдаланады.

Сә ттік бақ ылау ә дісі – жұ мыс уақ ытын бірталай орындаушылармен пайдалану жө нінде жалпы мә лімет алу ү шін қ олданылады. Оның мә ні бақ ылаушы, байқ ыушы немесе зертеуші алдын-ала бедгіленген маршрут бойынша қ озғ алып, белгілі бір пунктерге орындаушының жұ мыс жағ дайын, уақ ыт шығ ынын ө лшемей, шартты индекспен белгілейді.