Штангалы ұңғымалы сораптармен және электр ортадан тепкіш сораптармен жабдықталған ұңғымаларды зерттеу

Терең сорапты ұ ң ғ ыманы пайдаланудың режимін ө згерту ү шін:

1) жылтыратылғ ан штоктың жү ріс ұ зындығ ын ө згертумен; 2) тең гергіштің тербелу санын ө згертумен; 3) бір мезгілде штоктың жү рісін жә не тербелу санын ө згертумен жетуге болады [14].

Егер, бұ л ә дістермен ұ ң ғ ыманың шығ ымын ө згерту мү мкін болмаса, онда жү ріс ұ зындығ ы мен тербелу санын ө згертудің барлық рұ қ сат етілген комбинациясында сораптың теориялық берілісін ө згерткен жағ дайда қ абаттан сұ йық тың келуі жоғ арылайды, яғ ни сораптың келтірілген орналасу терең дігін ө згертуге алып келеді. Бұ л жағ дайда барлық режимде сұ йық тың динамикалық дең гейі сораптың қ абылдауында қ алып қ ояды жә не тү птік қ ысым гидростатикалық тең деу бойынша анық талуы мү мкін.

,

мұ ндағ ы Н — келтіру нү ктесіндегі терең дік; L — сораптың қ абылдауындағ ы терең дік.

Электрортадан тепкіш сораппен жабдық талғ ан ұ ң ғ ымалар бойынша пайдалану режимінің ө згеруі, кө п жағ дайларда сағ адағ ы штуцерді ауыстыру немесе бұ рама жапқ ыштарды жабу салдарынан сағ адағ ы қ арсы қ ысымдарды жоғ арылату немесе тө мендетуі нә тижесінде болады.

Қ ысымды қ алпына келтіру қ исығ ын тіркеу ү шін жә не қ абат қ ысымын анық тау ү шін ұ ң ғ ыманы тоқ татады. Егер қ ұ быраралық кең істікте артық қ ысым болатын болса, онда қ ысымды қ алпына келтіру қ исығ ын тіркеумен бірге, бір уақ ытта тү п аумақ тағ ы қ ысымды қ алпына келтіру қ исығ ын сағ ада тұ рақ талғ ан манометрдің кө рсеткіші арқ ылы тіркейді.

Электрортадан тепкіш сораппен жабдық талғ ан ұ ң ғ ымаларда қ ысымды қ алпына келтіру қ исығ ы лифтілік манометрдің немесе сыммен тү сірілетін манометрмен, жекелеген жағ дайларда дифманометрдің кө мегімен алынады. Дегенмен де сапалы қ исық тар кө п жағ дайларда сораптар қ абатқ а жақ ын орналасқ анда алынады. Ө ндірісте электрортадан тепкіш сорапты қ абаттан бірнеше метр жоғ ары орналастырады, ол сапалы зерттеудің мү мкіндігін шектейді. Қ ажетті жағ дайда сорап пен ө німді қ абаттың аралығ ына сорапты - компрессорлық қ ұ бырдан дайындалғ ан қ ысқ а қ ұ бырды (хвостовик) іліп, башмакқ а лифтілі манометрді орнатады. Кө п жағ дайларда сораптан жоғ ары – суфлер арнайы қ ондырғ ысы пайдаланылады, олар лифтілі қ ұ бырмен тү сірілетін, қ арапайым манометрлердің кө мегімен сорапқ а жақ ын орналасқ ан қ ұ быраралық кең істіктегі қ ысымды ө лшеуге мү мкіндік береді (сурет 5.2).

5.2 - сурет. Суфлердің қ ұ рылысы (ТатНИИ).

Ол лифтілік қ осылыстарды жалғ ауғ а арналғ ан муфтадан 11 тұ рады, тесіктері бар корпустан 7 жә не қ ұ быраралық кең істікті байланыстыратын тү тікшеден 12, тү тікшеден тұ ратын тесігі 6 бар, клапан қ ондырғ ысынан 2, сырғ ыма тиектен 7, серіппеден 8 жә не қ алпақ шадан 4 тұ рады. Корпустың жоғ арғ ы бө лігі 1 конус тә різді етіп жасалғ ан, ол терең дік манометрдің ұ шын 3 ұ яшық қ а отырғ ызу қ ызметін атқ арады.

Қ алыпты жағ дайда сырғ ыма тиек жоғ ары жағ ынан серіппемен сығ ылып тұ рады жә не 6 тесік жабық тұ рады (лифтілік қ ұ бырдың ішкі жағ ы қ ұ быраралық кең істікпен байланыста болмайды). Манометрді тү сіру кезінде оның ұ шы корпустің конусына отырғ ызылады. Осыдан сырғ ыма тиек аспаптың салмағ ымен тө мен қ арай сығ ылады да, 6 тесік ашылып екі аралық та байланыс орнайды. Манометрдің ұ шының дә л отырғ ызылуын корпусқ а бекітілген бағ ыттаушы пластинка 5, ал саң ылаусыздығ ын нығ ыздағ ыш қ ондырғ ылар 9 қ амтамасыз етеді.

Соң ғ ы уақ ыттарда терең сорапты қ ондырғ ылармен игеріп жатқ ан ұ ң ғ ымаларды, кіші диаметрлі (25-30 мм), терең ге арналғ ан аспаптар арқ ылы зерттейді. Манометрді ұ ң ғ ымағ а тү сіруге арналғ ан ұ ң ғ ыма сағ асының жабдық талуының бір тү рі 5.3 - суретте кө рсетілген.

Қ ұ быр тізбегі 7 ілінген планшайбағ а 3, батырылғ ан лубрикатор корпусы 11 орнатылады. Лубрикатордың тө менгі бө лігінде жоғ арыдан тягының кө мегімен 5, ашылып жабылатын клапан 12 қ арастырылғ ан. Оны нығ ыздау ү шін сальник 4 қ арастырылғ ан. Ұ ң ғ ыма дұ рыс жұ мыс жасап тұ рғ анда 12 клапан жабық болады. Ұ ң ғ ымағ а аспапты тү сіру алдында лубрикатордың басын 7 бұ рып қ ояды (ал жабу кезінде тең естіргіш жапқ ышта 9); лубрикатор басындағ ы сальник арқ ылы лебедкамен сымның бір ұ шін тү сіремін жә не оны аспап басына 10 бекітеміз, содан кейін аспапты лубрикаторғ а енгізіп басына 7 бұ рап бекітеміз. Клапанды 12 ашу ү шін, лубрикатордың ішкі аймағ ына қ ұ быраралық кең істікпен байланыс орнату ү шін тең естіргіш жапқ ышты 9 ашамыз. Осыдан кейін клапан тягы кө мегімен ашылады да, ұ ң ғ ымағ ы аспапты тү сіреді. Қ ұ быраралық кең істіктегі газды 8 жә не 9 жапқ ыштар арқ ылы шығ арып жібереді.

5.3 – сурет. Сорапты ұ ң ғ ыманың қ ұ быраралық кең істігіне аспапты тү сіру кезіндегі ұ ң ғ ыма сағ асының жабдық талуы.

Егер техникалық жағ дайларғ а байланысты терең дік манометрді ұ ң ғ ымағ а тү сіру мү мкін болмаса, онда қ ысымды қ алпына келтіру қ исығ ының орнына қ ұ быраралық кең істіктегі сұ йық дең гейін қ алпына келтіру қ исығ ы тұ рғ ызылады. Бұ л жағ дайда бірінші динамикалық дең гейді (2-3 рет), ал сорапты тоқ татқ аннан кейін белгілі уақ ыттан соң (1-2 мин) сұ йық тың ағ ымдағ ы дең гейі анық талады. Ө лшеу жиілігін тә жірибелік жолмен ө лшейді, ол дең гейді кө теру жылдамдығ ы неғ ұ рлым ү лкен болса соғ ан сә йкес жоғ ары болуы керек.

Барлық жағ дайда ұ ң ғ ыманы тұ рақ талғ ан режим ә дістерімен зерттеу кезінде техникалық мү мкіндіктер болмағ ан жағ дайда, лифтілік немесе аз ө лшемді терең дік манометрлер қ олданылады.

Бақ ылау сұ рақ тары:

1. Сораппен жабдық талғ ан ұ ң ғ ымаларда қ ысымды қ алпына келтіру қ исығ ы қ алай тұ рғ ызылады?

2. Суфлер қ ондырғ ысы қ андай мақ сатта пайдаланылады?

3. Терең дік манометрді ұ ң ғ ымағ а тү сіру мү мкін болмағ анда қ андай шаралар орындалады?