Тақырып. Қазақстан Республикасының неке және отбасы құқығы.

1. Некеге тұ рудың тә ртібі мен шарты.

2. Некеге тұ рудың тә ртібі мен шарты.

3. Некені бұ зу мен жарамсыз деп табу.

Отбасы қ ұ қ ығ ы – қ ұ қ ық саласы ретінде Қ азақ стан Республикасындағ ы

неке-отбасы қ атынастарын, сондай-ақ оларды жү зеге асырудың кепілдіктерін белгілеп, реттейді, отбасының дамуын Қ азақ стан Республикасы мемлекеттік ә леуметтік саясатының басым бағ ыты деп анық тай

отырып, оның қ ұ қ ық тары мен мү дделерін қ орғ ауды қ амтамасыз етеді.

Отбасы қ ұ қ ығ ы- қ ұ қ ық саласы ретінде, азаматтардың арасындағ ы некеге тұ рудан, баланың туылыуынан жә не баланы тә рбиелеу мақ сатындағ ы мү ліктік жә не мү ліктік емес қ атынастарды реттейді.

1. Некеге тұ рудың тә ртібі мен шарты.

Неке дегеніміз - ерлі-зайыптылар арасындағ ы мү ліктік жә не мү ліктік емес жеке қ атынастарды туғ ызатын, отбасын қ ұ ру мақ сатымен заң дарда белгіленген тә ртіппен тараптардың ерікті жә не толық келісімі жағ дайында жасалғ ан еркек пен ә йелдің арасындағ ы тең қ ұ қ ық ты одақ;

Отбасы - некеден, туыстық тан, бала асырап алудан немесе балаларды

тә рбиеге алудың ө зге де нысандарынан туындайтын мү ліктік жә не мү ліктік емес жеке қ ұ қ ық тар мен міндеттерге байланысты жә не отбасы қ атынастарын нығ айту мен дамытуғ а жә рдемдесуге тиісті адамдар тобы;

Некеге тұ рудың шарттары:

1.Некеге тұ ру ү шін некеге тұ рушы еркек пен ә йелдің ө зара ерікті келісімі

жә не олардың неке жасына жетуі қ ажет.

2. Неке жасы еркектер мен ә йелдер ү шін он сегіз жас болып белгіленеді. (Болгарияда –18 жас (ә, е), Японияда е-18, ә -16, Польшада е-21, ә -18).

Қ Р дә лелді себептер болғ ан жағ дайда мемлекеттік тіркеу орны бойынша азаматтық хал актілерін жазу органдары неке жасын екі жылдан аспайтын мерзімге тө мендетуі мү мкін. Неке жасын тө мендету туралы ө тінішті некеге тұ руғ а тілек білдірушілер немесе олардың ата-аналары, не қ орғ аншылары (қ амқ оршылары) белгіленген неке жасын тө мендету қ ажеттігін туғ ызатын

себептерді кө рсете отырып қ озғ ай алады. Кө п жағ дайда мұ ндай себептерге кә мелетке толмағ андардың отбасын қ ұ руы, жү ктілік немесе баланың туылуы жатады.

Барлық жағ дайларда неке жасын тө мендетуге тек некеге тұ рушылардың келісімімен ғ ана жол беріледі.

Неке жасына толмағ ан адамдар арасындағ ы некеге ата-аналарының не

қ орғ аншыларының келісімімен ғ ана рұ қ сат етіледі.

Алайда, басқ а да себептер болуы мү мкін, мысалы ерлі-зайыптылардың бірінің жазылмайтын ауруының болына, ә скери қ ызметке шақ ырылуына байланысты жә не т.б. неке жасын тө мендетуден бас тартқ ан жағ дайда сотқ а шағ ымдануғ а болады.

3. Араларында неке қ иылуына жол берілмейтін адамдар:

1) біреуі болса да басқ а тіркелген некеде тұ рғ ан адамдардың;

2) тікелей ата-тегі бойынша жә не ө зінен тарайтын жақ ын туыстардың

(ата-аналар мен балалардың, атасының, ә жесінің жә не немерелерінің), ата-анасы бір жә не ата-анасы бө лек ә кесі немесе анасы ортақ ағ алы-інілер мен

апалы-сің ілілердің (ағ а-қ арындастардың);

3) асырап алушылар мен асырап алғ андардың;

4) біреуін болса да психикалық ауруының немесе ақ ыл есі кемдігінің

салдарынан сот ә рекетке қ абілетсіз деп танығ ан адамдардың арасында жол берілмейді.

Некені қ июдан басқ а жағ дайларғ а байланысты бас тартуғ а жол берілмейді. Сонымен қ атар медициналық кө рсетулерге байланысты бас тартуғ а да жол берілмейді. Себебі, оларғ а некені қ июғ а бас тартқ ан жағ дайда да ол ештең ені шешпейді, яғ ни баланың некеге тұ рмай ақ пайда болуы мү мкін.

Заң ның 12 бабына сә йкес, Некеге тұ руғ а тілек білдіруші

адамдарғ а медициналық, сондай-ақ медициналық -генетикалық мә селелер жә не репродукциялық денсаулық қ орғ ау мә селелері бойынша консультация беру мен тексеруді мамандандырылғ ан денсаулық сақ тау мекемелері жә не некеге тұ ратын адамдардың екеуінің келісімімен ғ ана жү ргізеді.

Некеге тұ ратын адамдарды тексерудің нә тижелері медициналық қ ұ пия

болып табылады жә не ол некеге тұ руғ а ниеттенген адамғ а тексеруден ө ткен адамның келісімімен ғ ана хабарлануы мү мкін.

Некеге тұ ру тә ртібі

Жаң а отбасылық қ ұ қ ық тек тіркелген некеге ғ ана заң дық мә н береді. (тіркелмеген неке еш қ андай қ ұ қ ық тық жауапкершіліктерді кө здемейді).

Некеге тұ ратын адамдардың тікелей қ атысуымен неке мемлекеттік азаматтық хал актілерін жазу органдарында қ иылады.

Некеге тұ руғ а ниет білдірген адамдардың біреуі азаматтық хал актілерін

жазу органына келе алмайтын ерекше жағ дайларда неке мұ ндай адамның тұ ратын жері бойынша қ иылуы мү мкін.

Неке қ ию кезінде ө кіл жіберуге жол берілмейді.

Некені қ ию некеге тұ руғ а тілек білдірушілер азаматтық хал актілерін жазу органына арыз берген кү ннен бастап бір ай мерзім ө ткен соң жү ргізіледі. Бұ л мерзім болашақ ерлі-зайыптылардың ө здерінің ниеттерінің шынайы екендігін тексеру ү шін тағ айындалады.

Дә лелді себептер болғ ан жағ дайда неке қ июды мемлекеттік тіркеу орны бойынша азаматтық хал актілерін жазу органы бір ай ө ткенге дейін неке қ июғ а, сондай-ақ осы мерзімді ұ зартуғ а, бірақ бір айдан аспайтын мерзімге ұ зартуғ а рұ қ сат етуі мү мкін.

Ерекше мә н-жайлар болғ ан кезде (жү ктілік, бала тууы, бір тараптың ө міріне тікелей қ ауіп тө нуі жә не басқ а да ерекше мә н-жайлар) неке ө тініш берілген кү ні қ иылуы мү мкін.

Неке қ июды мемлекеттік тіркеу азаматтық хал актілерін мемлекеттік тіркеу ү шін белгіленген тә ртіппен жү ргізіледі.

Азаматтық хал актілерін жазу органдарының некені тіркеуден бас тартуына некеге тұ руғ а тілек білдіруші адамдар не олардың біреуі сотқ а шағ ым жасай алады.

1. Неке жасы еркектер мен ә йелдер ү шін он сегіз жас болып белгіленеді.

2. Дә лелді себептер болғ ан жағ дайда мемлекеттік тіркеу орны бойынша азаматтық хал актілерін жазу органдары неке жасын екі жылдан аспайтын мерзімге тө мендетуі мү мкін.

3. Неке жасын тө мендету туралы ө тінішті некеге тұ руғ а тілек білдірушілер немесе олардың ата-аналары, не қ орғ аншылары (қ амқ оршылары) белгіленген неке жасын тө мендету қ ажеттігін туғ ызатын

себептерді кө рсете отырып қ озғ ай алады.

4. Барлық жағ дайларда неке жасын тө мендетуге тек некеге тұ рушылардың келісімімен ғ ана жол беріледі.

5. Неке жасына толмағ ан адамдар арасындағ ы некеге ата-аналарының не

қ орғ аншыларының келісімімен ғ ана рұ қ сат етіледі. Сонымен қ оса заң арызды берген кү ні некені қ июдың мү мкіншілігін қ арастырады. Мұ ндай тіркеу ерекше жағ дайларғ а байланысты жү ргізіледі. Мысалы: ерлі зайыптылардың бірінің ө міріне қ ауіп тө нгенде (оқ ыс жағ дайларда, жарақ аттанғ анда, жазылмайтын аурумен шалдық қ анда) немесе баланың тууылуына немесе жү ктілік кезінде. Қ Р заң дарында кө рсетілген шектеулер болмағ ан жағ дайда.