Ызметкерлерді аттестациялау әдістері. Іс мансабы

Қ ызметкерлерді бағ алау ә дістерін 3 негізғ і топқ а жіктеуге болады:

- Болжамалы ә діс. Бұ л ә діс бойынша, кө бінесе, сауапнамалық мә лімет, жазбаша немесе ауызша мінездеме, басшылармен жұ мыстағ ы, ұ жымның сол қ ызметкер туралы пікірлері жекелей ә ң гімелесу жэне психологиялық тест тү рінде алынады.

- Тә жірибелік ә діс. Қ ызметкердің тә жірибесі арқ ылы оның қ ызметтік міндетке жарамдылығ ы тексеріледі. Ол ү шін сынамалық жылжымалы техника қ олданылады.

- Иммитациялық ә діс. Ү міткерге нақ ты бір жағ дайды шешуұ сынылады.

Сонында, сараптамалық бағ алануы арқ ылы ү міткердің қ асиеті меніскерлік сапасы бағ аланады. Ә р топ болашақ та атқ аратын жұ мыстың мазмұ ны мен сапасы арқ ылы айқ ындалады. Ү міткердің кә сібилігіненемесе сапасына таң дау қ ойылуы мү мкін. Егер де осындай шешімдердішешу керек болса, онда тә жірибелік ауыстыру ә дісін қ олданғ ан дұ рыс, оның кө мегі арқ ылы ү міткердің ең бек тиімділігінің дең гейін анық тайды [13].

Осы арқ ылы біз ә р ү міткердің болашақ қ ызметтегі міндеттерінің тиімдіорындалуы туралы ақ парат аламыз. Бұ л жағ дайда осы сарапшылардың объективті бағ алауын алу қ иындық тудырады. Сарапшығ а ү міткердің негізгі критерий бойынша ең бегін бағ алау жү йесі ұ сынылады:

1. Ең бек мө лшерінде кө лемі, нә тижелігі, ең бек белсенділігі, жұ мсалғ ан уақ ыт кө лемі анық талады.

2. Ең бек сапасында жұ мыста болатын қ ателіктердің мө лшері, ә лемдік ү лгімен жасалғ ан туристік ө німнің сапасы қ арастырыладыжә не т.б.

3. Жү мысқ а деген қ арым-қ атынасы - қ ызметкердің жұ мысқ а дегенбелсенділігі, ауыр жұ мысқ а шыдамдылығ ы, ә ртү рлі жағ дайғ а ү йренужә не т.б.

4. Жұ мыстагы ұ қ ыптылық - ө ндіріс жабдығ ына деген кө зқ арасы, оны қ олдануы, материалдар мен шикізатты оң тайлы пайдалану, жұ мыс орнындагы материалдық шығ ынды есепке алу дең гейі жә не т.б.

5. Кә сіпорын ішінде ә ріптестікке деген дайындық - жұ мысшының ортақ міндеттерді шешуге қ атысуы, ұ жымдағ ы қ арым-қ атынасы, ұ жымдық жұ мыстарғ а қ атыса білу, сырт жақ тан айтылатын сө гіске дайындық, басқ а да жеке тұ лғ алық қ асиеттері.

Жоғ арыда кө рсетілген критерийлер жұ мысшыны бағ алауғ а негізболады, бірақ ол қ атып қ алғ ан дү ние емес. Бастысы, оларды біржү йемен белгілеу болып табылады (мысалы: балмен). Балдық бағ алауарқ ылы жұ мысшыда берілген критерийдің қ айсысы жақ сы дамығ аныбелгілі болады. Сарапшы тек ә р бағ анағ а ө зінің берген балын қ ойыпшығ ады.

Іс мансабы. Мансап - серпінді кұ былыс, яғ ни ә рдайымө згерістегі жә не дамудағ ы ү рдіс. Мансапты ә р мағ ынада қ арастыруғ аболады. «Мансаптың» бір мағ ынасы: «бұ л адамның негізгі ө мірорталарында белгілі бір сатымен дамуы болып табылады». Мансап- қ ызмет бойынша ғ ана жылжу емес. Сонымен қ атар аналардың ү йшаруасындағ ы мансабы туралы да айтуғ а болады [19].

Ал екінші мағ ынада ол адамды ең бек қ ызметімен, онын кә сібиө мірімен байланыстырады. Ү йымдағ ы қ ызметкердің мансабы — екітілектен пайда болады: қ ызметкердің ө зінің кә сіби ә леуетгілігінеқ ол жеткізу жэне компанияның тек қ ана осы қ ызметкерге дегенқ ьізығ ушылығ ын тудыру. Мансап дегеніміз - мақ сатты лауазымжэне кә сіби кө терілу, «Қ ызмет сатысымен қ озғ алу, дағ дының ө згеруі, біліктілік қ абілетінің мү мкіндігі жэне сыйақ ы кө лемі қ ызметкердің қ ызметімен байланыстылыгы». Осының барлығ ы мансаптың ұ йымдастырушылық аспектісіне жатады.

Мансаптың ә леуметтік аспектілері ретінде ортаның кө зқ арасынайтуғ а болады. Біріншіден, даму ү рдісінде пайда болғ ан мансап бағ ыты, кә сіби қ ызметтің ә леуметтік ө мірдің бір саласындағ ы сә ттіліккежету жолы. Екіншіден, бұ л кө зқ арас ескірген жолмен жү ру болыптабылады, ол оның жылдамдығ ына, ұ мтылысына, мансап ө рісіне, шапшаң кө терілу дең гейіне, қ олданьшатын ә дістеріне байланысты.

Қ орытындылай келгенде, қ ызметкердің мансабын оның ең бегітуралы болашақ тағ ы ө зімшіл ойы, ө з ойын білдіретін жол іздеуі жә неең бекпен қ анағ аттануын қ ұ райды.

«Қ ызмет сатысымен қ озғ алу, дағ дының ө згеруі, біліктілікқ абілетінің мү мкіндігі жэне сыйақ ының кө лемі қ ызметкердің қ ызметімен байланысты болу керек» деген кө зқ араспен бір уақ ыттатаң далғ ан жолмен адам алдығ а жылжиды.