Туристік ұйымдағы тікелей және жанама еңбек бөлінісі

Ұ йым қ ызметін қ алыптастырғ ан кезде, біріншіден, ортақ міндетті шешу қ ажет, яғ ни осы ұ йым функциясын кұ раушы элементтерді жіктеп, осы функция мақ саттарын бірегей жү йеге айналдыру қ ажет. Жұ мыс, ең бек ү рдісіне қ атысушылар арасында мамандық тары бойынша бө лінеді. Жұ мысшының мамандандырылуы неғ ұ рлым терең зерттелсе, ұ йым жұ мысының тиімділігі соғ ұ рлым жоғ ары болады.

Кә сіпорындағ ы ең бек бө лінісініц ішкі нысандары жанама ең бек бө лінісі тікелей ең бек бө лінісі болып бө лінеді.

Жанама ең бек бө лінісі. Жанама қ атынастар келісімдік сипатта жә не ә детте бір дең гейлік болып табылады. Жанама ең бек бө лінісі - ең бек қ ызметінің сапалық жә не сандық саралануымен анық талады. Жалпы айтқ анда, бұ л барлық жұ мысты қ ұ раушыларды компоненттерге бө лу, яғ ни жалпы ең бек ү дерісін мамандануы бойынша ә ртү рлі жеке, ү здіксіз, оқ шау тү рлерге бө лу болып табылады. Мұ ндай ең бек бө лінісі функциялық, сапалық жә не мамандандырылу белгілері бойынша жү ргізіледі. Ең бектің функциялық бө лінісі жұ мысшылардың қ ызмет тү ріне байланысты мамандандырылуына негізделген. Мұ ндай жағ дайда жеке функциялар оқ шауланып, оларды орындаушы жұ мысшылар тағ айындалады. Ең бекті салалық сипаты бойынша жіктеу накты ең бек операцияларының мамандануы мен шектеулілігіне байланысты жү ргізіледі. Мысалы, менеджердің жарнама бойынша мамандандырылуы. Білікті ең бек бө лінісінің қ ызметі оның кү рделілігіне байланысты жә не оны орындау ү шін белгілі бір біліктілік қ ажет деген тұ жырымғ а негізделеді. Мұ ндай жағ дайда жоғ ары білікті қ ызметкер тө мен білікті қ ызметкердің орындайтын жұ мысын атқ армауы тиіс деген қ ағ ида қ алыптасады. Бұ л қ ағ иданы бұ зу адами ресурстарды ү немсіз пайдалануғ а алып келеді.

Тікелей ең бек бө лінісі. Ұ йымдағ ы жұ мыс бө ліктерге жіктелетін болғ андық ган, олардың қ ызметі тиімді болуы ү шін оны қ адағ алап отыратын адам қ ажет. Тікелей байланыстар бағ ыну байланыстары болып табылады жә не оларғ а деген қ ажеттілік сатыластық басқ аруда, яғ ни бірнеше дең гей болғ анда пайда болады. Мұ ндай жағ дайда ең бірінші орынғ а басқ ару функциясының оқ шаулануы қ ойылады, яғ ни ұ йымның барлық элементтерін белгілі бір бағ ытга ү йлестіру жә не интеграциялау жү зеге асады. Бағ ыныштылардың міндеттерін анық тау, жоспарлау, ұ йымдастыру, бақ ылау қ ажет. Мұ ндай жұ мыста ә рқ ашан екі кезең болады: интеллектуалды шешімдерді қ абылдау жә не дайындау; жігерлілік жә не оларды жү зеге асыру. Бұ л жағ дайда ө мірдегі басқ арушылық шешімдерді қ абылдауымен байланысты ең бек қ ызметі ә лдеқ айда қ иын кө рінеді. Нысан жә не басқ ару ық палы бағ ыты бойынша ең бек барысын кезең бойынша ұ йымдастыру немесе басқ а сипаты бойынша белгілі бір жү йеге келтіру мақ саты жеке функцияны жасау ү шін кө птеген басқ ару жұ мыстарымен келісіледі. Кең ейтілген жоспарда жұ мысты тікелей бө лу мынадай бағ ыттар бойынша жү зеге асырылады:

Ортақ басшылық - басқ ару қ ызметінің басты, перспективалы бағ ытын жү ргізу жә не іске асыру.

Технологиялық басшылық - озық технологияларды ө ндіру жә не енгізу. Бұ л кешендік механикаландыру жә не ө ндірісті автоматтандыруды енгізу негізінде қ азіргі заманғ ы басқ ару ә дістерін, ө ндірістік ү рдістерді ұ тымды ету.

Экономикалық басшылық — стратегиялық жә не тактикалық жоспарлау, экономикалық қ ызметті саралау, шаруашылық есепті енгізу жә не басқ арманың тиімді жұ мысын қ амтамасыз ету.

Оралымды басқ ару - оперативті жоспарды жеке орындаушы мен микроұ жымғ а дейін қ ұ растыру жә не жеткізу, жұ мыс орындарына орындаушыларды орналастыру, оларғ а нұ сқ ау беру, ө ндіріс ү рдістерінің жү йелі бақ ылауын ұ йымдастыру.

Қ ызметкерлерді басқ ару - іріктеу, орналастыру жә не ұ йымның ең бек ресурстарын дамыту.

Осы бағ ыттар арқ ылы ұ йымда ең бектің екі тү рі қ алыптасады:

Біріншісі — ортақ қ ызметтің бө лігін қ ұ райтын ең бекті қ ұ раушыларғ а бө лу, яғ ни ең бекті жанама бө лу.

Екіншісі — тікелей бө лу деп аталады, жұ мысты іс-қ имылдың ү йлесімділігі бойынша оның ө зінен бө леді. Басқ а адамдардың жұ мыс ү йлесімділігі бойынша қ ызметті басқ ару болып табылады. Жанама жә не тікелей байланыстар ұ йымды басқ арудың кұ рылымында желілік жә не функциялық бола алады.