Студопедия

Главная страница Случайная страница

Разделы сайта

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






Мәғрифә инәй.






Ауылым инә йҙ ә ре.

 

Ауылыбыҙ ҙ ың иң абруйлы ағ инә йҙ ә ренең береһ е Бикишева Мә ғ рифә инә й 1914 йылда Ямаш (Ү рге Нө гө ш) ауылында Ғ иниә тулла олатай менә н Нә зифә ө лә сә й Аҫ ылғ ужиндарҙ ың ғ аилә һ ендә беренсе бала булып донъяғ а килә. Мә ғ рифә инә йҙ ең бала сағ ы граждандар һ уғ ышы, аслыҡ йылдары, колхозлашыу осорона тура килә. Атаһ ы Ғ иниә тулла мә зин дин ә һ еле булғ анлыҡ тан, уларҙ ың ғ аилә һ енә тө рлө кә мһ етелеү ҙ ә р, ҡ ыйырһ ытылыуҙ ар кисерергә тура килә ул замандарҙ а. Ғ иниә тулла олатайҙ ың бө тә малдарын колхозғ а тартып алалар, ғ аилә ни бары бер генә кә зә гә ҡ арап ҡ ала.

Мә ғ рифә инә й бә лә кә йҙ ә н эшкә егә рле, ҡ атынҡ ы булып ү ҫ ә, ата - ә сә һ енең ауыр тормошон ең елә йтергә, һ ә р эштә ярҙ ам итергә тырыша. “Мә ғ рифә ” исеме лә ү ҙ енә тура килеп тора бит ә ле, уҡ ырғ а ө йрә неү телә ге шул тиклем кө слө була. Ваҡ ыт табып, инә й Уйылдан мулланың ҡ атыны Зә ғ ифә инә йҙ ә н уҡ ырғ а, яҙ ырғ а ө йрә нә. Матур ҡ ыҙ ҡ орона тулып, ү ҫ еп еткә с, ул 1934 йылдың 24 сентябрендә Бикишев Мө хә ммә т Ө мө тҡ ужа улына тормошҡ а сығ а.

Мө хә ммә т бабай, 1931 йылдан ВКП(б) ағ заһ ы булараҡ, ауыл, колхоз тормошонда ә ү ҙ ем ҡ атнашҡ ан кешелә рҙ ең береһ е була. Ул ү ҙ е тураһ ында автобиографияһ ында ошондай юлдарҙ ы яҙ ып ҡ алдырғ ан (материал архивтан алынды):

“Мин, Бикишев Мө хә ммә т Ө мө тҡ ужа балаһ ы, 1908 йылда Ғ ә лиә кбә р ауыл советының Ү рге Нө гө ш ауылында крә ҫ тиә н ғ аилә һ ендә тыуғ анмын. Туғ андарым һ ә м ү ҙ ем Октябрь революцияһ ына ҡ ә ҙ ә р һ ә м һ уң крә ҫ тиә н кустарсылыҡ менә н шө ғ ө ллә ндек. Тө п һ ө нә рем – кустарь. 1917 йылғ а хә тлем ике баш һ ыйыр, ө с баш һ арыҡ малы булды. Атайым 1917 йылда ү лде. Атайым ү лгә с, 1921 йылғ а хә тлем ү ҙ хужалығ ымда торҙ ом. 1918 йылдан 1928 йылғ а тиклем батрак булдым. 1928 – 1932 йылдарҙ а ү ҙ хужалығ ымда кустарсылыҡ менә н шө ғ ө ллә ндем. 1932 йылда колхозғ а ағ за булып индем. 1932 – 1934 йылдарҙ а “Нө гө ш” бригадаһ ында бригадир булып эшлә нем. 1934 йылдан Ғ ә лиә кбә р ауыл советының пленум ағ заһ ымын. 1934 йылдың сентябрь айынан 1936 йылдың март аҙ ағ ына хә тлем мтф мө дире булып эшлә нем. 1936 йылдың март айынан 1937 йылдың ноябрь айына хә тлем колхозсы булып эшлә нем, шул уҡ йылда Ғ ә лиә кбә р ауыл советына председатель булып һ айландым. Белемем бик аҙ, ололар мә ктә бенә н башҡ а уҡ ығ аным юҡ.

Ҡ ултамағ ам: Бикишев. 15 февраль, 1938 йыл.”

 

Бикишева Мә ғ рифә инә й.

 

Мә ғ рифә инә й менә н Мө хә ммә т бабай ни бары ете йыл ғ ына бергә йә шә п ҡ алалар. Ике ҡ ыҙ, ике улдары, ата менә н ә сә не бала һ ө йө ү ҡ ыуаныс – шатлыҡ тарынан мә хрү м итеп, ә се ҡ айғ ыларғ а һ алып, тыуыу менә н бер – бер артлы ү леп торалар. Аслыҡ, яланғ аслыҡ, бө тә эштә рҙ ең дә ҡ ул менә н башҡ арылыуы, иртә нә н кискә тиклем ураҡ урыуҙ ар - бө тә һ е лә балаларҙ ың ү леменә сә бә псе булғ андыр инде. Балаҡ айҙ ары гел ү леп торғ ас, бишенсе бала, Гө лсө м апай, яҡ ты донъяғ а килеү менә н, ата менә н ә сә яң ы тыуғ ан баланы Хө снитдинова Хә кимә ө лә сә йҙ ә н һ атып алыу йолаһ ын башҡ аралар. Хә кимә ө лә сә й, сабыйҙ ы тыуыу менә н тө рә һ алып, алып ҡ айтып китә лә, ҡ улына ете бө ртө к мә рйен тағ ып, тә ҙ рә аша һ атып бирә.

- Ҡ улымда биш һ ум ғ ына аҡ сам бар, ошо балам ү ҫ еп етһ ә, ү ҙ кө сө менә н инә һ енә кү лдә к алып бирер, тип уйланым. Биш һ ум ғ ына аҡ са, бер баҫ ма еп, бер метр аҡ ситса тауар бирҙ ем. Ҡ ыҙ ым ике балалы булғ ас, һ атып биргә н инә кә йенә кү лдә к алып биреп, был нә ҙ ерҙ е ү тә п ҡ уйҙ ы, - тип һ ө йлә гә йне Мә ғ рифә инә й.

Мө хә ммә т бабайҙ ың фронттан ни бары ике генә хаты килә.

Ҡ ара ҡ ағ ыҙ – ҡ айғ ы хә бә ре был ғ аилә не лә урап ү тмә й.

“Кө тө рһ ө ң, ҡ айтырмын, ” – тип ә йтте бит тип, ҡ ара ҡ ағ ыҙ ы килһ ә лә, башҡ аса тормошҡ а сыҡ май, ғ ү мер буйы кө тө п йә шә й ул ирен.

- Атайым һ уғ ышҡ а китмә ҫ тә н алда ауыл хакимиә тендә эшлә гә н. Минең “Тыуыу тураһ ында таныҡ лыҡ ” ҡ ағ ыҙ ымды ү ҙ ҡ улы менә н тултырғ ан. Атайымдың шул яҙ ыуы ғ ына миң ә иҫ тә лек булып тороп ҡ алғ ан, - тине Гө лсө м апай ә сенеп.

Ҡ айҙ а ғ ына ла, кем генә булып эшлә ргә тура килмә й Мә ғ рифә инә йгә. Һ ауынсы ла була, тө нө н ҡ арауылда ла тора. Ярар ә ле, ү ҙ е эштә йө рө гә ндә, бә лә кә с Гө лсө мдө атаһ ы менә н ә сә һ е тә рбиә лә шә. Кешелә рҙ ең аяҡ кейемдә ре булмағ ас, инә йгә тә ү ҙ ә рә к гел сабата ү рергә тура килә. Ҡ ыҙ ы ҙ урайып, ҡ ул араһ ына кергә с, ә сә һ енә ҡ ап, септә һ уғ ыша. Сыра яҡ тыһ ында киндер илә п, шуны һ уғ ып, кү лдә к тә тегеп кейә лә р. Һ айғ ауҙ арҙ ы һ ө йрә п ташып, бә рә ң ге баҡ саларын да ү ҙ е кә ртә лә й Мә ғ рифә инә й.

- Элек ҡ атындар сабырлы, тә ртипле ине, эсеп, шашып йө рө мә нелә р. Кешене ауырлыҡ тар сыныҡ тыра тигә ндә ре лә дө рө ҫ тө р. Ул заман ҡ атындары барына шө кө р итеп, тыныс йә шә ргә тырыштылар. Ә сә йем сабыр холоҡ ло, ипле кеше ине. Ҡ ырҡ ете йыл беҙ ҙ ең менә н йә шә не, туҡ һ ан йә шен тултырырғ а биш ай ғ ына тулманы. Ә ллә кү пме йә шә р ине ә ле, ауырып китһ ә лә, бер тапҡ ыр ҙ а укол һ алдырманы, Ҡ ө рьә н аяттарын кү ҙ лек кеймә й генә уҡ ып ултыра торғ айны, - тип ә сә һ ен һ ағ ынып иҫ кә алды Гө лсө м апай.

Йө н илә п ултырғ анда йә ки башҡ а ҡ ул эштә ре менә н шө ғ ө ллә нгә ндә Мә ғ рифә инә й:

Аяҙ кө ндө уң ыр тинем,

Йыуһ ам да шә лдә ремде.

Утһ ыҙ янам, һ ыуһ ыҙ һ ү нә м,

Белмә йһ ең хә лдә ремде, - тип йырлап ултырыр булғ ан. Һ ағ ыш бер кемгә лә һ ары май тү гел. Ваҡ ыт – иң һ ә йбә т табип тиһ ә лә р ҙ ә, ә рнеү – һ ағ ыштар бер ваҡ ытта ла баҫ ылмайҙ ыр.

Егерме ете йә шендә бер балалы ғ ына кө йө тол ҡ алып, яң ғ ыҙ тормош кө ткә н Мә ғ рифә инә й бө тә уҙ ғ ан ғ ү мерен кү ҙ алдынан ү ткә реп, яҙ мыштың алдына ҡ уйғ ан ауыр һ ынауҙ арын барлап сыҡ ҡ андыр, Мө хә ммә т бабай менә н бергә йә шә гә н иң матур, иң татлы йылдарының тә рә н кисерештә ре һ ағ ыш, моң булып йө рә генә н урғ ылғ андыр.

 






© 2023 :: MyLektsii.ru :: Мои Лекции
Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав.
Копирование текстов разрешено только с указанием индексируемой ссылки на источник.