Брабыту.

На першым этапе сімвалізаваўся натура-

Н.М а ц в е е в а. Велікодныя вербы. 1995.

Лісце, травы, салома, пляценне. Мінск.

Народнае мастацтва Беларусі

Льны матэрыял — зерне, салома, колас.

Яшчэ і ў 19 —пачатку 20 стагоддзя ўсхо-

днія спавяне звязвалі з апошнім снапом уяў-

ленне пра сілу ўрадлівасці. Яго захоўвалі

дома ў ганаровым месцы — на покуце да

вясны, зерне скарыстоўвалі дпя новага ўра-

джаю, салому скармлівалі жывёле. Шы-

рока выкарыстоўвалася салома ў капяднай

абраднасці, яе спальвалі на купальскіх вог-

нішчах.

Дажыначны вянок з каласоў, які вядомы

ўсім еўрапейскім земпяробчым народам, і

да нашага часу не страціў свайго значэння ў

дажыначных абрадах. Гэта ўжо спроба

стварыць спецыяпьныя вырабы і атрыбуты,

што ўвасабляюць у прадметных формах

ідэю ўрадпівасці. У гэтым радзе і вядомы

ўсім спавянам звычай плесці «бараду» —

пераплятаць між сабою апошнія пакінутыя

на полі сцябліны збожжа. У многіх выпад-

ках пластычнае вырашэнне набывае і дажы-

начны сноп, які не толькі называлі «дзе-

дам», «бабаю», але і афармлялі накшталт

чапавечай фігуры. Аздобіўшы стужкамі,

кветкамі, перавязвалі розным чынам пучкі і

Гаспадарчы посуд. 1-я палова 20 cm. Сало-

Ма, лаза, пляценне. Заходняе Палессе.

капасы, фарміруючы рукі, гапаву і г.д.4 Тут

ужо заўважаюцца канструкцыйна-пласты-

чныя прыёмы, якія набылі дапейшае развіц-

цё як у архаічных саламяных ляпьках, так і

ў сучаснай саламянай пластыцы дэкаратыў-

Нага прызначэння.

Сімвалічную ролю выконвапі таксама

разнастайныя фігуры ў выглядзе жывёл і

птушак, што ўвасаблялі «дух хлеба». Сала-

мяныя чучалы ў выглядзе пеўня, казы, ваў-

ка, сабакі шырока выкарыстоўваліся ў

дажыначнай абраднасці немцаў і брытан-

цаў5. Усходнія спавяне саламяныя фігуры

жывёл уключалі ў калядную, масленічную,

Русальную абраднасць6. Напрыклад, бела-

русы і ўкраінцы на Каляды рабілі саламяныя

Чучалы казы.

Практычна ўсім народам Еўропы вядо-

мыя таксама традыцыі ўбрання ў салому

ўдзельнікаў каляндарных абрадаў. У заход-

ніх славян (палякаў, славакаў) касцюмы

ўдзельнікаў гэтых абрадаў часам поўнасцю

шылі з сапамяных стужак і пляцёнак, не-

калькіх ярусаў снапоў, уключалі сапамяныя

галаўныя ўборы і інш7. У многіх заходнееў-

Ф.Сярпейка. Капялюш. 1987. Салома,

пляценне. Цюпішкі Ашмянскага раёна.

Вырабы з саломы, лазы, бяросты, паперы

рапейскіх народаў у салому ўбіраліся

ўдзельнікі карнавалаў.

Як відаць, разнастайныя рытуальныя вы-

рабы з саломы здаўна самым цесным чы-

нам звязваліся з каляндарнымі абрадамі і

звычаямі, асабліва дажыначнымі. Перавага

духоўнай, а не утылітарнай функцыі гэтых

вырабаў абумовіпа непрацягласць іх быта-