Дапамогай быстраходнага ганчарнага круга

з рухомай воссю. Гэты заходнееўрапейскі

тып ганчарнага круга («нямецкі») на тэры-

торыі Беларусі ўвайшоў у практыку ў 18

Ст., верагодна, разам з пашырэннем фаян-

савай вытворчасці, апе да канца 19 ст. вы-

карыстоўваўся пераважна ганчарамі высо-

каразвітых гарадскіх і местачковых ганчар-

ных цэнтраў. У канцы 19 ст. такі ганчарны

круг з рухомай воссю ўваходзіць у пра-

ктыку большасці сельскіх асяродкаў ган-

чарства, выключаючы хіба што паўночны

захад Беларусі.

Быстраходныя нажныя кругі патрабавалі

выкарыстання высокапластычнай гліны без

Збаны. 1980-я гады. Гліна, тачэнне, глазу-

раванне. Шчучынскі раён.

няга жапезнага веку. Археалагічныя даныя

сведчаць пра пашырэнне гэтай тэхнікі ў ля-

сной паласе Усходняй Еўропы20, аднак бе-

ларускія землі ўяўляюць, бадай, самую

значную і аднародную яе зону. Тут жа (аса-

бліва на паўночным захадзе Беларусі)

адзначана і самае позняе бытаванне гэтай

рэліктавай тэхнікі — да сярэдзіны 20 ст.

Значнай разнастайнасцю формаў ляпны

Посуд не вызначаецца. Малапластычная

фармовачная маса з дадаткам жарствы і

архаічная тэхніка налепу дазвалялі выра-

бляць пасудзіны, блізкія да цыліндра, са

слабапрафіляваным сілуэтам. Часам на

плечуках пасудзін выціскапіся хвалістыя па-

яскі.

Здавапася б, гэтыя прымітыўныя вырабы

Не вызначаюцца якой-небудзь мастацка-

сцю. Сапраўды, такая тэхніка вытворчасці

абмяжоўвае творчыя магчымасці май-

строў. Тым не менш посуд ручной лепкі не

пазбаўлены мастацкіх вартасцяў. Ён вызна-

чаецца нейкай своеасаблівай жывасцю,

ярка выяўленай рукатворнасцю і непаўтор-

Сярод ляпных пасудзін не знайсці і

Ганчар І.Шопік з Поразава Свіслайкага nCiena.

1989.

Ганчарства

якіх-небудзь дамешкаў, што ў сукупнасці з

тэхнікай тачэння дазваляла вырабляць посуд

самых розных формаў і сілуэта. Сценкі яго

тонкія, формы зграбныя і дасканалыя. Ба-

гаты і разнастайны асартымент бытавога і

утылітарна-мастацкага посуду, тыповы для

большасці ганчарных цэнтраў Беларусі ка-

Нца 19 — першай паловы 20 стагоддзя,

з'яўляецца вынікам выкарыстання менавіта

Быстраходнага нажнога круга.

Мастацкія якасці вырабаў у значнай сту-

пені вызначаліся характарам абпалу і спада-

рожных яму аперацый. У гэтых адносінах

найбольш выразныя групы ўяўляюць абва-

рная (гартаваная, рабая), задымленая (сі-

няя, чорная) і глазураваная (паліваная) ке-

раміка.

Археалагічныя матэрыялы сведчаць, што

абварванне шырока выкарыстоўвалася ў

старажытнарускія часы2'. У канцы 19 —