Дробная пластыка.

Варта адзначыць, што такая класіфікацыя

(як, відаць, і любая іншая) досыць умоўная,

адны і тыя ж вырабы часта можна аднесці

да розных груп15. Напрыклад, фігурныя ля-

пныя пасудзіны ў выглядзе жывёл па сваіх

фармальных адзнаках можна лічыць узо-

рамі дробнай пластыкі, але адначасова яны

былі і аздобаю інтэр'ера і маглі выкары-

стоўвацца як посуд для вадкасцяў. Некато-

рыя віды гаспадарчага начыння — талеркі,

міскі, збанкі, чайнікі — выкарыстоўвапіся

толькі ў святы ці да прыходу гасцей, у ін-

шыя ж дні яны стаялі на стапе ці ў адкры-

тым пасудніку як аздоба жылля. Яшчэ

Больш прыкметна мяняецца прызначэнне

народных ганчарных вырабаў у сучасным

побыце, асабліва гарадскім. Напрыклад,

Чыста гаспадарчы посуд — гладыш, гарш-

чок, збанок, цёрла — на выстаўцы народ- _ і

нага мастацтва ці ў сучаснай кватэры

ўспрымаецца як мастацкія вырабы, хоць

яго стваральнікі такой мэты не ставілі.

ВЫРАБЫ ГАСПАДАРЧАГА ПРЫЗНАЧЭННЯ

Найбольшы працэнт сярод вырабаў бела-

рускіх народных майстроў-ганчароў здавён

складае традыцыйны гаспадарчы посуд:

І.Л і с о ў с к і. Ганчарны посуд. 1989. Гліна,

Тачэнне, глазураванне. Ружаны Пружанска-

га раёна.

гаршкі, гладышы (гарлачы), цёрлы, спа-

рышы, патэльні, збанкі, міскі, талеркі і інш.

У шырокім ужытку гэтыя віды посуду былі

і ў многіх суседніх народаў. Пры некаторай

спецыфіцы асобных ганчарных цэнтраў ці

рэгіёнаў асноўныя вытворчыя працэсы (зда-

быча і прыгатаванне сыравіны, вытворчасць

вырабаў, сушка, абпал, утылітарна-дэка-

ратыўныя спосабы апрацоўкі) на значных

тэрыторыях Усходняй і Цэнтральнай Еў-

ропы прыкметных адрозненняў практычна

не мелі.

Адносна ўсходнеспавянскай супольнасці

Можна гаварыць пра пераемнасць трады-

цый, закладзеных яшчэ ў часы Кіеўскай

Русі, a то і раней. Асновы керамічнага май-

стэрства ў народным ганчарстве, што скла-

ліся яшчэ ў тыя часы, амаль не мяняліся аж

да 20 ст., хіба што толькі нязначна вар'іра-

вапіся і ўдасканальваліся.

Паўсюднае шырокае бытаванне керамікі

утылітарна-бытавога прызначэння тым не

менш не з'яўляецца гарантыяй напежнай

увагі да яе мастацтвазнаўцаў. У іх поле

зроку, як правіла, часцей трапляе кераміка

рэпрэзентатыўнага характару, што складае

большы ці меншы працэнт сярод гаспадар-

чага начыння, розныя вырабы фігуратыў-

нага плану, дробная пластыка. Як трапна

заўважае В.Васіленка, «...яшчэ нядаўна

Ганчарная вытворчасць не разглядапася

гісторыкамі мастацтва, яна заставалася ў

Раздзеле звычайнага практычнага начыння.

I толькі ў савецкія гады, у нядаўнія часы

была літаральна «адкрыта» ганчарная кера-