Термодинамикалық жүйелер. Ашық жүйенің мәні неде? Түсініктеме беріңіз.

Термодинамика – жалпы ғ ылымдағ ы жылудың жұ мыс жә не басқ а энергия тү рлерімен арадағ ы қ арым- қ атынасын зерттейтін тармағ ы.

Термодинамика — тә жірибелерден жинақ талғ ан нә тижелерге сү йенетін феноменологиялық ғ ылым. Ол кө птеген қ ұ рамдас бө ліктерден тұ ратын макроскопиялық жү йелер - термодинамикалық жү йелерді зерттейді. Мұ ндай жү йелерде жү ретін процестер макроскопиялық шамалар, мысалығ а қ ысым немесе температура арқ ылы сипатталады жә не олар молекулярлық дең гейде қ олдануғ а келмейді.

Термодинамикалық жү йе – кең істікте белгілі бір кө лемге ие макроскопиялық денені айтады. Ал макроскопиялық дене деп кө птеген бө лшектерден (молекулалар мен атомдардан) тұ ратын денені айтады. Термодинамикалық жү йенің ашық жә не жабық деген екі тү рі бар. Жабық жү йе де оқ шауланғ ан жә не тұ йық болып бө лінеді. Егер жү йе ө зін қ оршағ ан ортағ а энергия бермесе жә не алмаса, онымен зат алмаспаса, онда оны оқ шауланғ ан жү йе деп атайды. Басқ аша айтқ анда оқ шауланғ ан жү йе ө зін қ оршағ ан ортамен энергия жә не зат алмаспайды. Бұ ндай жү йе табиғ атта кездеспейді, ал егер де кездесетін болса, онда тек макет тү рінде ғ ана болады. Тұ йық жү йелер деп сыртқ ы ортамен затпен емес, энегиямен алмасатын жү йелерді атайды. Тұ йық жү йе мә ң гілік емес. Мысалы, биожү йеге жұ мыртқ аны жатқ ызуғ а болады, яғ ни оғ ан температура ә сер еткенде ол бізге затын яғ ни балапан береді. Бұ л жү йе мә ң гілік емес кө п уақ ыт 1000000 жыл ө мір сү руі мү мкін. Биоинформацияны сақ тауда маң ызы ө те зор. Тағ ы да мысал келтіретін болсақ, тас жә не де бидай тұ қ ымы т.б.

Ашық термодинамикалық жү йе – қ оршағ ан ортамен затпен де, энергиямен де алмасады. Ашық термодинамикалық жү йелерге барлық тірі организмдер жатады.Қ аншама сан алуан тү рлі болса да барлық биологиялық жү йелердің барлығ ы ашық термодинамикалық жү йе болғ аннан кейін барлығ ына тә н ортақ белгілері мен қ асиеттері бар. Кез-келген тірі организм, яғ ни биологиялық жү йе қ оршағ ан ортамен зат жә не энергия алмасады, тыныс алады, қ оректенеді, кө бейеді, ө седі, дамиды жә не белгілі бір уақ ытқ а жеткенде ө леді.Ашық жү йе мә ң гілік емес, ө те ұ зақ уақ ыт тұ ра алмайды, ө седі ө леді, ө зіне ұ қ сас жү йені туғ ызады, эволюция процесіне тү седі, модифицерленеді. Қ уатын да затын да береді де алады да. Біз ашық жү йе принципін ұ стануымыз керек. Алғ ан затты шығ арып отыру принципі орындалу керек. Мысалы: ашық жү йеге барлық тірі организмдер жатады. Классикалық термодинамика оқ шауландырылғ ан жә не тұ йық жү йелерді сипаттаумен айналысады. Ашық жү йелер теориясы 20ғ асырдың 30- жылдарында пада болды.

Биологиялық жү йелер –нағ ыз ашық жү йелер, олардың тіршілік ә рекеті қ оршағ ан ортамен зат, қ уат жә не ақ парат алмасу арқ ылы жү реді. Сондай-ақ биологиялық жү йелер тұ рақ ты тү ре тең сіздік кү йде болады. Кү н жү йесін оқ шауланғ ан жү йе деп айтуғ а болады. Мұ ндайоқ шауланғ ан жү йе ү шін энтропияның кө лемдік ө згерісі нолден жоғ ары болады. Қ уаттың таралуы, ең алдыменкү н жү йесінде жү зеге асады.