Көпклеткалы организмдегі ырғақ иерархиясына түсініктеме беріңіз

Жер бетіндегі ө мір-клеткадан бастап биосферағ а дейін, белгілі бір ырғ ақ тарғ а бағ ынышты. Кезінде академик А.Богомолец (1928ж.), тіршілік процестерінің ырғ ақ тары табиғ и циклдерге сә йкес келетінін байқ ағ ан. Ол ө з ең бектерінде табиғ и ырғ ақ қ а сә йкес организмдегі бү кіл процестер: жү ректің соғ уы, тыныс алу, жү йке жү йелері жә не т.б. белгілі бір ырғ ақ пен жү ретінің атап керсеткен болатын. Грек философы Платонның айтуынша: «Барлық адамның ө мірімен гармония жә не ырғ ақ басқ арады», ал орыс физиологы И.П.Павловтың айтуынша, адам ө мірінде ырғ ақ ең маң ызды жү йе – дейді.Биологиялық ырғ ақ тың тү рлері.Экологиялық: Тә уліктік, Мезгілдік, Приливные, Лунные ритмы. Физиологиялық: Жү рек соғ ысы, Қ ысым ырғ ағ ы, Артериалды қ ысым. Адамның биологиялық ырғ ағ ы: физикалық, эмоционалды, интеллектуалды Адамның жұ мысқ а қ абілеттілігінің тә уліктік ырғ ағ ы «Жапалақ» типтілердің сипаттамасы: Максималды жұ мысқ а қ абілеттілігі кешкі (тү нгі) уақ ытта; Режимдерінің ө згеруіне тез бейімделеді; Қ иындық қ а мойымай, эмоционалды ү рейге салына бермейді; Экстраверттерге тә н; Стреске тө зімді; Сә ттілік пен сә тсіздіктерге оң ай қ арайды; Бұ ндай адамдар тү нде ұ йқ ығ а 23.00-24.00 сағ. кейін ұ йық тап, таң ертең гісін оянуы ө те қ иын. «Бозторғ ай» типінің сипаттамасы: Максимальды жұ мысқ а қ абілеттілігі таң ертең гі уақ ыт, кешкісін жұ мысқ а қ абілеттілігі тө мендейді; Жалпы қ алыптасқ ан норманы ұ станады; Сабырлық ты жақ сы кө реді; Ө зіне сенімсіз; Ерте жатып, тез ұ йық тап қ алады. Таң ертең гісін кү нде бірдей уақ ытта ерте оянуды ә детке айналдырғ ан адамдар. «Кептер» типтілердің сипаттамасы: Биологиялық ырғ ақ кө рсеткіші “жапалақ ” пен “бозторғ ай” аралығ ын қ амтиды; кү нделікті типтегі адамдарОлардың циркадты ырғ ағ ы қ алыпты кү н мен тү ннің ауысуына жақ сы бейімделген. Бірақ басқ а қ алағ а немесе басқ а жерге қ оныстағ ан кезде, тү нгі жұ мыс кезінде биологиялық уақ ыты ө згереді. Физикалық активтілігі сағ ат 10-нан бастап кешкі 18 дейін болады. Қ оршағ ан ортаның жарық циклы – тірі организмдерге уақ ыт туралы ақ парат беретін ең маң ызды ү йлестіретін сыртқ ы сигнал. Биологиялық ырғ ақ ө сімдіктерде жапырақ тар мен кү лте жапырақ шалардың тә уліктік жә не физиолгиялық ө згерістері (кү згі жапырақ тастау, қ ыста ө ркендердің қ атаюы, т.б.) тү рінде байқ алады. Қ оршағ ан ортаның жарық циклы – тірі организмдерге уақ ыт туралы ақ парат беретін ең маң ызды бастауы. Хронобиология тілінде жарық «цайт-гебер» болып табылады, ол организмнің циркадты ырғ ағ ын ү йлестіретін сыртқ ы сигнал. Биологиялық ырғ ақ ө сімдіктерде жапырақ тар мен кү лте жапырақ шалардың тә уліктік жә не физиолгиялық ө згерістері (кү згі жапырақ тастау, қ ыста ө ркендердің қ атаюы, т.б.) тү рінде байқ алады. Биологиялық ырғ ақ ө сімдіктерде жапырақ тар мен кү лте жапырақ шалардың тә уліктік жә не физиолгиялық ө згерістері (кү згі жапырақ тастау, қ ыста ө ркендердің қ атаюы, т.б.) тү рінде байқ алады. Биологиялық ырғ ақ ө сімдіктерде жапырақ тар мен кү лте жапырақ шалардың тә уліктік жә не физиолгиялық ө згерістері (кү згі жапырақ тастау, қ ыста ө ркендердің қ атаюы, т.б.) тү рінде байқ алады. Кү ндіз белсенді тіршілік ететін жануарларғ а ү й қ ұ стары, кө птеген торғ айлар, сарышұ нақ тар, инеліктер, қ ұ мырсқ алар жә не т.б. жатады. Кү ндіз белсенді тіршілік ететін жануарларғ а ү й қ ұ стары, кө птеген торғ айлар, сарышұ нақ тар, инеліктер, қ ұ мырсқ алар жә не т.б. жатады. Кө птеген тү рлерде циркадты ырғ ақ қ айта ө згеріп, бұ рынғ ы қ алпына келуі мү мкін. Ә детте мұ ндай ө згерістер бірден жү рмей, организмдегі физиологиялық ө згерістерге алып келеді. Фотопериодизм дегеніміз организмдердің тә уліктік жарық пен қ араң ғ ы мерзімінің ұ зақ тығ ына байланысты оғ ан жауап беру реакциясы.