Теориялық биология пәні қарастыратын негізгі заңдары қандай? Түсініктеме беріңіз

Жок

Теориялық биология пә ні, мақ саты мен міндеттері.

Биологиялық ғ ылымдардың негізі. Тір организ/де байқ алатын биологиялық заң дылық тардың ә ртү рлі кө ріністері.Теориялық биология курсы- теориялық бағ ыттағ ы пә н, магистранттарғ а тірі организмдер қ ызметінің негізгі заң дылық тарымен таныстыруғ а арналғ ан. Жалпы бұ л курс биожү йелер фнкцияларын ретту, ү лгілеу жә не оларды басқ арудың жаң а жолдарын іздестірудің негізін қ алайды. Міндеті- теориялық биологияның жетістіктерімен жә не оның даму преспективасымен таныстыру. Жалпы теориялық аксиомалар мен биожү йелердің спецификалық ерекшеліктерін тү сінуді қ амтамасыз ету. Жалпы биологияның негізгі бө лімдері бойынша жалпы биологиялық теориялық білім беру жә не оларда теориялық ойлау процестерін қ алыптастыру. Теориялық биологияның пә наралық жә не іргелі ғ ылым болуына байланысты оның мазмұ ны жекелеген заң дар мен болжамдарды ғ ана есте сақ таумен қ анағ аттанбай, керісінше оларды тұ сіну физикадан, математикадан, информатикадан, химиядан, биофизикадан, биохимиядан, молекулалаық биологиядан, генетикадан, физиологиядан, ботаникадан, генетикадан студенттердің алғ ан теориялық жә не тә жірибелік мә ліметтермен тығ ыз байланыста болуы керек. теориялық биология- ү лгілі-жү йелі ғ ылым. Ырғ ақ тылық, энергия, ақ парат, уақ ыт, функция, қ ұ рамы, генетика, эволюция ұ ғ ымдарытолардың ө зара байланыстылығ ы мен ө зара тә уелділіктері тек функционалдық, гетерогендік арнаулылық, кез-келген тірі жү йенің динамизмі жө ніндегі айтылып қ ойма, оқ у процесі барысында кө птеген ұ ғ ымдарды теориялық жағ ынан байыту керек.

Теориялық биология пә ні қ арастыратын негізгі заң дары қ андай? Тү сініктеме берің із

Теориялық биология- биологиялық ғ ылымдардың негізі. Тір организ/де байқ алатын биологиялық заң дылық тардың ә ртү рлі кө ріністері.Теориялық биология курсы- теориялық бағ ыттағ ы пә н, магистранттарғ а тірі организмдер қ ызметінің негізгі заң дылық тарымен таныстыруғ а арналғ ан. Жалпы бұ л курс биожү йелер фнкцияларын ретту, ү лгілеу жә не оларды басқ арудың жаң а жолдарын іздестірудің негізін қ алайды. Міндеті- теориялық биологияның жетістіктерімен жә не оның даму преспективасымен таныстыру. Жалпы теориялық аксиомалар мен биожү йелердің спецификалық ерекшеліктерін тү сінуді қ амтамасыз ету. Жалпы биологияның негізгі бө лімдері бойынша жалпы биологиялық теориялық білім беру жә не оларда теориялық ойлау процестерін қ алыптастыру. Теориялық биологияның пә наралық жә не іргелі ғ ылым болуына байланысты оның мазмұ ны жекелеген заң дар мен болжамдарды ғ ана есте сақ таумен қ анағ аттанбай, керісінше оларды тұ сіну физикадан, математикадан, информатикадан, химиядан, биофизикадан, биохимиядан, молекулалаық биологиядан, генетикадан, физиологиядан, ботаникадан, генетикадан студенттердің алғ ан теориялық жә не тә жірибелік мә ліметтермен тығ ыз байланыста болуы керек. теориялық биология- ү лгілі-жү йелі ғ ылым. Ырғ ақ тылық, энергия, ақ парат, уақ ыт, функция, қ ұ рамы, генетика, эволюция ұ ғ ымдарытолардың ө зара байланыстылығ ы мен ө зара тә уелділіктері тек функционалдық, гетерогендік арнаулылық, кез-келген тірі жү йенің динамизмі жө ніндегі айтылып қ ойма, оқ у процесі барысында кө птеген ұ ғ ымдарды теориялық жағ ынан байыту керек.Теориялық биология қ олданбалы биофизика, қ олданбалы экология, теориялық жә не практикалық биофизика, қ олданбалы биохимия, биометрия жә не математикалық биофизика тә різді пә ндермен байланысты. Жалпы бұ л пә ннен тө мендегі сұ рақ тарғ а жауап іздеуге болады.1.Теориялық биологияның теориялық жә не методолгиялық негіздері туралы. Термодинамиканың жә не информатиканың теориялары.2. Тіршіліктің бірлігі жә не ерекшелігі туралы Сент – Илердің заң ы.3. Вернадскийдің ө мірдің глобалдығ ы жә йлі заң ының принцптері.4. Вернадскийдің екінші заң ы.5. Дарвиннің сұ рыпталу заң дылық тары.6. Ж.Б Ламарктың заң дары.7. Онтогенездік қ артаю жә не жаң ару жә йлі Кренкенің заң ы.8.Онтогенездің бірліктігі жә йлі Дриш заң ы.9. Тірі организмнің химиялық қ ұ рамы жә йлі Ф.Энгелстің бірінші заң ы.10. Опариннің жерде тіршіліктің пайда болуы жә йлі концепциялары.11. Адамның қ алыптасуына ең бектің атқ арғ ан рө лі.12. Биохимиялық процестер туралы Берталанфи заң ы.13. Биологиялық қ ұ былыстардың ақ параттық заң дылығ ы.14. Уақ ыт пен сағ аттың теориялық биологиядағ ы проблемалары.15. Теориялық биологияның методологиясын білу жә не мең геру.16.Курстан алғ ан теориялық білімін ө мірде жә не ғ ылыми зерттеу жұ мыстарына пайдалана білу.

Теориялық биология пә ні биология ғ ылымының негізгі саласы. Биологияның негізгі тү сініктері, оның теориялары арқ ылы тірі организмде болып жататын биологиялық қ ұ былыстар мен процестер туралы білімін жетілдіріп, тү сінігін кең ейту, тиянақ ты білімін қ алыптастыру.Теориялық биология қ олданбалы биофизика, қ олданбалы экология, теориялық жә не практикалық биофизика, қ олданбалы биохимия, биометрия жә не математикалық биофизика тә різді пә ндермен байланысты. Теориялық биология – биология ғ ылымдарының негізі болып табылады. Ал биология - жаратылыстану ғ ылымдарының бір саласы. Тірі организмдерді жә не олардың қ оршағ ан ортамен арақ атынасын зерттейтін ғ ылым. Биология жанды нә рселерде тіршіліктің барлық кө ріністерімен айналысады. Биология ғ ылымы тірі организмдердің қ ұ рылысын, функциясын, ө сіп-жетілуін, шығ у-тегін, эволюциясы мен Жер бетінде таралуын қ арастырады. Бұ л ғ ылым организмдердің классификациясын жасап оларды суреттейді, олардың функцияларына ү ң іледі, тү рлердің қ алай пайда болатынын сипаттаумен қ атар организмдердің бір-бірімен қ атынасын жә не табиғ и ортасымен арақ атынасын зерттейді. Ұ сынылғ ан заң дар жү йесі бізді айтылғ ан мақ саттарғ а жақ ындата тү скенмен ә лі де шешілмеген кө птеген мә селелер жеткілікті.

3. Тірі материя қ ұ рылымының негізгі топтарына сипаттама берің із. Жер бетіндегі тіршіліктің қ алыптасуы адамзаттан вирустарғ а дейінгі аралық ты қ амтиды.Бұ л кө птү рлілік иерархиялық топтарды, яғ ни ә ртү рлі рангалы таксондар-табиғ и таксондар жү йелерін қ алыптастырады.Биологиялық патшалық ты классификациялау қ ұ рылымдық морфологиялық критерийлерге негізделген болуы қ ажет, осығ ан байланысты тірі материя қ ұ рылысының 1. Ацеллюлярлы 2.квазицеллюлярлы 3.протоцеллюлярлы 4.моноцеллюлярлы 5.полицеллюлярлы (целлюла-клетка) сияқ ты негізгі формаларын ажыратуғ а болады. Ацеллюлярлық қ ұ рылымдар вирустар мен олардың гипотетикалық аналогтарына ж/е И.А. Опариннің тіршіліктің пайда болуы теориясындағ ы концервативтік белок тамшыларына тә н.Биологиялық объектілердің бұ л аралас топтары протобионттар патшалығ ын қ ұ райды. Квазицеллюлярлық қ ұ рылымдар жабынды қ абығ ы болмайтын ұ сақ бактериялар-микоплазмағ а тә н.Осы тә різдес топтағ ы организмдер эволюциялық дамудың нә тижесінде археобионттар патшалығ ының ө тпелі кезең індегі тү рлі протобионттардан п.б. ық тимал. Протоцеллюлярлық қ ұ рылымдар (алғ ашқ ы клеткалар)-нағ ыз бактериялар, мұ ндай қ асиеттер археобактериялар мен цианобактерияларғ а тә н.Протоц/қ қ ұ рылымдар археобионттар ж/е олардың кейбіреулерінде клетка қ абығ ы п.б. байланысты клетка кө лемінің ү лкеюі негізінде п.б. Бұ л топтағ ылар протокариоттар н/е бактериялар патшалығ ын қ ұ райды. Эукариоттардан жоғ ары дең гейде тұ рғ ан моно-ж/е полоцеллюлярлы қ ұ рылымдар (бір ж/е кө п клеткалы)прокариоттардың тү рлі ө кілдерінің симбиоздық эволюциясы нә тижесінде п.б.Мұ ның ө зі тө менгі эукариоттарды біріктіретін зоофитоидтар патшалығ ын туындатты.Жоғ ары сатылы ө сімдіктер мен клеткалы жануарлар патшалығ ы олардың тү рлі дең гейдегі патшалығ ынан п.б.Бұ л гипотездік схема филогенетикалық туыстығ ы жағ ынан ө з-ара бір-бірімен тығ ыз байланысты тірі материяның қ ұ рылымдық формаларын тұ тастай қ амтып отыр.Тіршіліктің біртұ тастығ ы мен кө птү рлілігі жө ніндегі заң дылық организмдердің жекелік дамуындағ ы кейбір ерекшеліктерімен байқ алады. Жасуша - тірі ағ залардың (вирустардан басқ а) қ ұ рылымының ең қ арапайым бө лігі, қ ұ рылысы мен тіршілігінің негізі; жеке тіршілік ете алатын қ арапайым тірі жү йе. Жасуша ө з алдына жеке ағ за ретінде (бактерияда, қ арапайымдарда, кейбір балдырлар мен саң ырауқ ұ лақ тарда) немесе кө п жасушалы жануарлар, ө сімдіктер жә не саң ырауқ ұ лақ тардың тіндері мен ұ лпаларының қ ұ рамында кездеседі. Тек вирустардың тіршілігі жасушасыз формада ө теді. «Клетка» терминін ғ ылымғ а 1665 жылы ағ ылшын жаратылыстанушысы Р.Гук (1635 – 1703) енгізген. Тіршілікті Клетка тұ рғ ысынан зерттеу – қ азіргі заманғ ы биологиялық зерттеулердің негізі. Клетканың диаметрі 0, 1 – 0, 25 мкм-ден (кейбір бактерияларда) 155 мм-ге (тү йеқ ұ стың жұ мыртқ асы) дейін жетеді. Кө пшілік эукариотты азғ алар Клеткасының диаметрі 10 – 100 мкм шамасында. Жаң а туғ ан жас сә билерде – 2× 1012 Клетка, ал ересек адамның ағ засында – 1014 Клетка болса, ағ заның кейбір тіндерінде Клетка саны ө мір бойына тұ рақ ты болады. Клетканың тірі заты – протоплазма. Ол биол. мембраналармен (жарғ ақ тармен) шектелген биополимерлердің тә ртіптелген қ ұ рылымдық жү йелері – цитоплазма жә не ядродан тұ рады. Клетка ядросының қ ұ рамындағ ы ә мбебап органоидты хромосома, ал цитоплазма қ ұ рамындағ ыларды – рибосома, митохондрия, эндоплазмалық тор, Гольджи кешені, лизосома, клеткалық мембрана деп атайды. Рибосома Клеткадағ ы ақ уыздың тү зілуін қ амтамасыз етеді, ақ уыз синтезі орт. деп қ аралады. Оның диаметрі 20 – 25 нм. Рибосома цитоплазмада бос кү йінде де, жалғ асқ ан тү рде де, сондай-ақ барлық тірі ағ залардың Клеткасында кездеседі. Цитоплазма – ядроны қ оршап жатқ ан Клетка бө лігі. Оның қ ұ рамындағ ы химиялық макро жә не микроэлементтерден кү рделі органикалық қ осылыстар (ақ уыздар, кө мірсулар, липидтер, нуклеин қ ышқ ылдары, гормондар, ферменттер, витаминдер, тағ ы басқ а) жә не минералдық заттар тү зіледі. Митохондрия – Клетканың тыныс алу процесін қ амтамасыз ететін органоид. Митохондрияның ұ зындығ ы 10 мкм-дей, диаметрі 0, 2 – 1 мкм, саны 1-ден 100 мың ғ а дейін болады. Клеткадағ ы негізгі энергия тасушы зат – аденозин ү ш фосфор қ ышқ ылы. Бактерия, кө к-жасыл балдырлар, т.б. тыныс алу процесін Клетка мембранасы атқ аратын ағ заларда митохондрия болмайды. Ядро – ағ задағ ы ақ уыздық алмасуды реттеу арқ ылы тұ қ ым қ уалаушылық қ асиеттерді ұ рпақ тан ұ рпақ қ а жеткізетін жасушаның негізгі бө лігі.Эндоплазмалық тор – цитоплазмадағ ы кө піршіктердің, жалпақ қ апшық тардың жә не тү тікше қ ұ рылымдардың торлы жү йесі. Бұ л ә р тү рлі иондарды, қ оректік заттарды тасымалдайды, липидтер

мен кө мірсулардың (полисахаридтер) алмасуына жә не улы заттарды залалсыздандыруғ а қ атысады. Гольджи кешені – бір-бірімен қ абаттаса тығ ыз орналасқ ан жалпақ жарғ ақ ты 5 – 10 «цистернадан» жә не олардың шетіндегі ұ сақ кө піршіктерден қ ұ ралғ ан органоид. Мұ нда ө ндірілген ө німдер жинақ талып, пісіп жетіліп, сыртқ а шығ арылады, Клетка лизосомаларының тү зілуіне қ атысады. Лизосома – қ абырғ асы мембранамен шектелген, қ уысында ас қ орыту ферменттері (протеиназа, нуклеаза, глюкозида, фосфатаза, липаза, тағ ы басқ а) бар ұ сақ кө піршіктер. Кө піршіктердің диаметрі 0, 2–0, 8мкм. Лизосома ферменттерінің (20-дан астам) кө мегімен Клетка ішіндегі ас қ орытуғ а жә не Клетка қ ұ рамындағ ы жарамсыз қ ұ рылымдарды ыдыратуғ а қ атысады. Клеткалық мембрана – Клетка цитоплазмасын сыртқ ы ортадан немесе Клетка қ абық шасынан (ө сімдіктерде) бө ліп тұ ратын Клетка органоиды. Оның қ алың дығ ы 7 – 10 нм. Негізінен Клетка мен оны қ оршағ ан сыртқ ы орта арасындағ ы метаболизмге (зат алмасуғ а) қ атысады, сондай-ақ, Клетканың қ озғ алуы мен бір-біріне жалғ ануында ү лкен рө л атқ арады. Клетканың жалпы қ ұ рылысы жануарларғ а да, ө сімдіктерге де тә н. Бірақ ө сімдік Клеткасының қ ұ рылымы мен метаболизмінде жануарлар Клеткасына қ арағ анда біраз айырмашылық бар. Ө сімдіктер Клеткасының біріншілік плазмолеммасы кү рделі полисахарид негізінде (матрикс) орналасқ ан целлюлозды микрожіпшелерден қ ұ ралғ ан. Микрожіпшелер ө сімдік Клеткасы қ абырғ асының тіректік қ аң қ асын тү зеді. Кө п ө сімдіктер беріктік қ асиет беретін – екіншілік Клетка қ абық шасын (целлюлозадан) тү зеді. Ө сімдік Клетканың целлюлоза талшық тары кү рделі полимерлі зат – лигнинді сің іріп, қ атаяды да Клетка қ абық шасы беріктенеді. Ө сімдік Клеткасының цитоплазмасында арнайы органоид- пластидтер – хлоропласт, хромопласт, лейкопласт бар.