Диагностикасы.

Науқ асты толық сұ рау, шағ ымдарының анализі, ауру тарихы, ө мір тарихы, науқ асты

қ арап тексеру, лабораторлық жә не инструменталдық зерттеулердің анализі.

Қ ажетті лабораторлық зерттеулер:

- жалпы қ ан анализі, жалпы зә р анализі;

- нә жісті жасырын қ анғ а зерттеу;

- қ ан тобы, резус фактор (бұ рын зерттелмеген болса);

- қ анның биохимиялық анализі: жалпы белок жә не белоктық фракциялар, қ ан сарысуының темірі, электролиттер, аминотрансферазалар.

Ескі зерттеу ә дістерінің бірі рентгенологиялық зерттеу болып табылады.

Рентгеноскопия диафрагманың ө ң ештік саң ылауының жарығ ының - кардия жетіспеушілігінің себептерінің бірі диагностикасында мң ызды қ ұ рал.

Эзофагоскопия АӨ РА-ң эндоскопиялық позитивті формаларын диагностикалауғ а кө мек береді. Берштейн тесті (0, 1 НСІ ерітіндісін ө ң ешке енгізу)эндоскопиялық негативті формаларын диагностикалауда пайдалы (қ ышқ ылды енгізу клиникалық симптоматиканың пайда болуымен кө рінеді). Ө ң ешішілік мониторлық рН-метрия. 24 сағ ат жү ргізілген рН-метрия асқ азан-ө ң ештік рефлюкстің дең гейін нақ ты анық тайды. Оны асқ азан-рефлюкстің атипті тү рлерін анық тауғ а, мысалы ү немі жө телудің, тө с артының ауырсынуының себебін табуғ а немесе науқ асқ а антирефлюкстік операцияғ а дайындау ү шін қ олданады.

Эзофаготонокимография ө ң ештің ә ртү рлі бө лігіндегі тонусты анық тауғ а, тө менгі ө ң ештік сфинктердегіқ ысымды анық тауғ а кө мектеседі.

Зерттеу жоспары:

· жалпы қ ан анализі, жалпы зә р анализі;

· нә жісті жасырын қ анғ а зерттеу;

· қ анның биохимиялық анализі: жалпы белок жә не белоктық фракциялар, қ ан сарысуының темірі, электролиттер, аминотрансферазалар.

· ФЭГДС;

· ө ң еш пен асқ азанның рентгеноскопиясы;

· қ ұ рсақ қ уысы ағ заларының УДЗ;

· ЭКГ;

· кө п сағ аттық рН-мониторингтеу (информативтілігі жетіспеген жағ дайда асқ азан ФЭГДС пен ренгеноскопиясы);

· специалисттердің консультациясы-кө рсеткіштер бойынша.

Эндоскопиялық белгілері бойынша классификация (Savary-Miller, 1993)

нө лдік дә реже - қ алыпты шырышты қ абат;

бірінші дә реже - ө ң ештің дисталді ү штен бір бө лігінде катаралды ө згерістер, шырышты қ абат бетінінің 10% алатын бірлі жарым қ осылмайтын эрозиялар;

екінші дә реже - ө ң ештің дисталды ү штен бір бө лігінің 50% алатын тегісқ осылатын эрозиялар;

ү шінші дә реже - ө ң ештің бү кіл бетін қ амтитын циркулярлы қ осылуғ а бейім эрозиялар;

тө ртінші дә реже – ойық жаралы зақ ымданулар тү рінде гі асқ ынулардың болуы, ө ң ештің стриктурасы, Баррет ө ң еші, ө ң ештің аденокарциномасы.

Асқ ынулары:

- ө ң еш ойық жараларынан қ ан кету;

- ө ң ештің стриктурасы;

- Баррет ө ң еші.

Емдеу

АӨ РА кезіндегі тағ айындалғ ан ем мынағ ан бағ ытталуы керек: рефлюкстің

айқ ындылығ ын тө мендету, ө ң ештік клиренсті жоғ арылату, ө ң ештің шырышты қ абатын қ орғ ау. Тамақ тану режимі бө лшектенген, кү ніне 5-6 рет, ү лкен емес порциялармен. Тамақ тың ұ сынылғ ан температурасы 15 тен 60 градусқ а дейін. Науқ астарғ а асқ азандық патотлогиялық лақ тырылуды жою мақ сатында жалпы шаралар ұ сынылады(кереуеттің бас жағ ын кө теріп қ ою, тамақ қ абылдағ ан соң бірденнен жатпау, майлы тағ амдарды қ олдануды шектеу, темекі тартуды тастау, алкоголды қ олдануды азайту жә не т.б.). Аталғ ан бағ дарлама эффективті болмағ ан жағ дайда антацидтер тағ айындалады. Эрозивті-ойық жаралы эзофагитте антисекреторлы препараттар жазылады (Н2-блокаторлар, протон помпасының ингибиторлары): ранитидин 150-300 мг кү ніне 2 рет, омепразол 20 мг, париет 20 мг кү ніне 1 рет.

Прокинетиктер тө менгі ө ң ештік сфинктрде қ ысымды, ө ң ештік клиренсті жоғ арылатады жә не асқ азанішілік қ ысымды тө мендетеді. Демек, осы топтың препараттарын тағ айындау АӨ РА кезінде патогенетикалық негізделген.Прокинетиктерді ө ң ештің зақ ымдануымен жү ретін склеродермияда, қ ант диабеті, асқ ынғ ан висцералды полинейропатия фонында дамығ ан асқ азан-ө ң ештік рефлюс жә не эзофагитті емдеуде міндетті тү рде беру қ ажет. Прокинетиктер ө ң ештен тыс белгілермен кө рінетін АӨ РА-ң терапиясында кө рсетілген. Осы қ атардағ ы ДЗ эффекті холинорецепторларды стимуляциялау (холинэстеразаның ингибиторлары), серотониндік рецепторларды стимуляциялау, немесе дофаминдік рецепторларды блокадалау арқ ылы (метоклопрамид, домперидон) болады. Холиномиметиктер мен холинэстеразаның ингибиторлары жү йелі жанама ә серіне байланысты сирек тағ айындалады. Экспериментте басқ а топтың прокинетиктері зерттелініп жатыр: холецистокининнің антагонистері, -рецепторларының агонистері жә не басқ алар, бірақ бұ лар қ азіргі уақ ытта клиникалық тү рде қ олданылмайды.

Метоклопрамид (Церукал) кө п жылдар бойы практикада моториканың бұ зылысымен жү ретін асқ орыту жү йесінің ауруларында қ олданылып келе жатыр.Ол орталық жә не перифериялық дофаминдік рецепторлардың блокаторы болып табылады, мұ ндай «дублирленген» ә сер жетерліктей мық ты прокинетикалық потенциалды қ амтамасыз етеді. Біршама препарат тө менгі ө ң ештік сфинктердің тонусын жоғ арылатады, асқ азанның жиырылғ ыштық қ асиетін жоғ арылатады, асқ азанның антралды бө лігінің жә не он екі елі ішектің жиырылғ ыштығ ының координрлігін жақ сартады, дуоденогастралды рефлюкстің пайда болуын ескертеді.Барлық осы эффектер асқ азанішілік қ ысымды тө мендеуіне, рефлюкстардың жиілігі мен кө лемінің азаюына алып келеді.Ішке қ абылдағ ан соң метоклопрамидтің ә сері тез дамиды: қ ан плазмасындағ ы максималді концентрациясы 1 сағ аттан кейін-ақ анық талады. Препараттың биолгиялық жеткілігі (80%) жә не ү лкен емес жартылай шығ ару кезең і (24 сағ ат ішінде бү йрек арқ ылы активті заттардың 80% шығ арылады) оның оптималды фармакокинетикалық параметрлерін анық тайды. Метоклопрамид (Церукал) пациенттермен жақ сы кө теріледі, жанама ә серлері аз ғ ана жә не қ айтымды. АӨ РА-да терапиясында метоклопрамидті ішке тағ айындайды: ү лкендерге жә не 14 жастан ү лкен жасө спірімдерге 10-15 мг тә улігіне 3-4 рет (орташа емдеу курсы – 4-6 апта, бө лек жағ дайларда 6 айғ а дейін). Препарат тамақ тың алдында 30 минут бұ рын қ абылданады. 14 жасқ а дейінгі балаларғ а бір реттік доза метоклопрамидтің 0, 1 мг дене массасының 1 кг-на сә йкес қ ұ ралады. Бү йрек функциясының тө мендігінде препараттың дозасын ө згертеді.

Антацидтер маалокс – 15 мл тамақ тан кейін 1 сағ аттан соң жә не ұ йық тар алдында, яғ ни симптомдардың кезең дігіне байланысты кү ніне 4 рет.

Рецидивке қ арсы ем (перманентті терапия)

Омепразолмен емдеу. АӨ РА бар науқ астардың 88%-да ремиссия 6 ай бойы сақ талады.

Маалокспен емдеу барысында науқ астардың 88%-да ремиссия 6 ай бойы сақ талады.

Антирефлюксті хирургиялық ем

Кө рсеткіштер:

-ө ң ештің стриктурасы;

-геморрагиялық эзофагит, ө ң ештің терең ойық жаралары, адекватты антирефлюкстік терапияғ а рефрактерлігі (АӨ РА 3-4 стадиясы);

-қ айталанатын пневмониямен немесе бронхиалды демікпемен жү ретін АӨ РА, адекватты антирефлюкстік терапияғ а рефрактерлігі (тө менгі эзофагалды сфинктердің тонусы тө мендеген фонында болғ ан аспирация белгілерінің болуы);

-Барретө ң еші кардиядан 2, 5 см проксималді ө ң ештің шырышты қ абатының ішектік метаплазияланғ ан шырышты қ абатқ а айналуы.

Лапароскопиялық антирефлюкстік хирургия қ олданылады.