сынып оқушыларының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

78. Пә ндік нә тиже бойынша 9-сыныптың соң ында оқ ушылар:

1) 1140 - 1180 лексикалық минимумды;

2) сө здерге қ осымшаларды ретіне қ арай дұ рыс тіркеп қ олдануды;

3) туынды жә не кү рделі сө здерді орынды пайдалануды;

4) сө зжасамның негізгі (сө з тудырушы, сө з тү рлендіруші) қ асиетін мең геріп, тілдік қ атынаста қ олдануды;

5) лексикалық минимум кө леміндегі сө з таптарының тү рлену ерекшеліктерін;

6) етістіктің рай, шақ тү рлерін;

7) қ ұ рмалас сө йлемдердің байланысу тә сілдерін;

8) сө йлемдегі сө здердің орын тә ртібін;

9) мә тіннің қ ұ рылымын білуі тиіс.

79. Сө йлесім ә рекетінің тү рлері бойынша:

1) тың далым: нақ ты айтылғ ан ойды, ә деби нормағ а сай сө йлемдерді тү сіне алу; отбасы тә рбиесіне, Қ азақ стан суретшілеріне, мұ ражайлар мен сурет галареяларына қ атысты айтылғ ан ақ параттарды тү сіну жә не қ олдана алу; сө йлеушілердің ойын толық тү сіне алу дағ дыларын;

2) оқ ылым: кү нделікті жә не ө зінің жеке ө мірі мен отбасы тә рбиесіне, Қ азақ стандағ ы мә дени орындарғ а, радио, теледидар хабарларына байланысты мә тіндерді оқ ып, тү сіну; мә тіндерден тура, ауыспалы мағ ыналы сө здерді, мақ ал-мә телдерді таба алу, оларды қ ажетіне қ арай ө зінің сө йлеу тілінде орынды қ олдану; адамның кө ң іл-кү йіне қ атысты жә не сезімге ә сер ететін сө здер мен сө йлемдердің мағ ынасын ұ ғ ына алу дағ дыларын;

3) айтылым: ө з ойын жеткізу барысында тү рлі оқ иғ алар, ө з арман-ү міті, жоспарлары жайлы айта алу; денсаулық қ а, тамақ тануғ а, отбасындағ ы сыйластық қ а, е-пошта қ ызметін пайдалануғ а қ атысты ө з кө зқ арасы мен ұ сыныстары туралы пікір білдіре алу дағ дыларын;

4) жазылым: ө зара байланысты ө зіне қ ызық ты ә рі қ ажетті мағ лұ маттарды қ амтитын қ ысқ а мә тіндерді жаза алу; берілген мә тінді тү ріне қ арай ажыратып, негізгі ойды тілдік қ атынаста басқ ағ а жеткізу; ө зінің жеке басына қ атысты хат жаза білу; ұ сынылғ ан тақ ырып кө леміндегі мә селелер бойынша ө з ойын қ ысқ аша жазбаша білдіре алу; мә тіндегі тілдік кө ркем-бейнелеуіш қ ұ ралдарды таба алу, оларды ө зара салыстыру, ө зінің жазғ ан мә тінінде қ олдана алу дағ дыларын;

5) тілдесім: ә ртү рлі жағ даяттарғ а байланысты сұ хбаттаса алу; кү нделікті қ арым-қ атынаста диалог, монологті берілген тақ ырыпқ а сай етіп қ ұ рау; тосын сұ хбаттарғ а (отбасы, хобби, жұ мыс, саяхат, т.б.) қ атыса алу; сө йлесім ә рекетінде сө з мә дениетінің нормаларын сақ тап қ олдану; тілдік жағ даяттарғ а тә н этикеттік орамдарды орынды пайдалана алу; таныс жағ дайларғ а байланысты нақ ты берілген конструкцияларды пайдаланып, ой бө лісе алу; пікірталастарда ө з ойын тү сінікті жеткізе алу дағ дыларын мең геруі тиіс.

80. Тұ лғ алық нә тиже 5-9-сынып оқ ушыларының:

1) мемлекеттік тілді білуінен, қ азақ халқ ының жә не Қ азақ стан аумағ ында ө мір сү ріп жатқ ан басқ а да ұ лыстардың тарихына, мә дениетіне, салт-дә стү ріне жә не басқ а қ ұ ндылық тарына қ ұ рметпен қ арауынан;

2) туғ ан жеріне, ауылына/қ аласына деген шынайы сү йіспеншілігінен;

3) Қ азақ стан Республикасының Конституциясының, мемлекеттік рә міздерінің қ ұ ндылық тық мә нін тани алуынан;

4) адамдармен қ арым-қ атынаста жоғ ары мә дениеттілік танытуынан, этикалық нормаларды сақ тай білуінен;

5) салауатты ө мір салтын сақ тауынан;

6) қ оршағ ан ортадағ ы табиғ атқ а: жан-жануарларғ а, ө сімдіктерге ізгілікті қ арым-қ атынас жасауынан;

7) рухани-мә дени мұ раларғ а деген саналы кө зқ арастарынан кө рініс табуы тиіс.

81. Жү йелі-ә рекеттік нә тижелер бойынша 5-9-сынып оқ ушылары:

1) нақ ты айтылғ ан ойды, ә деби нормағ а сай қ ұ рылғ ан сө йлемдерді тү сіне алуынан;

2) тақ ырыпқ а қ атысты айтылғ ан ақ параттарды талдай, ө ң дей, жинақ тай жә не қ олдана білуінен;

3) мемлекеттік тілдегі радио, теледидар хабарларын тың дап, тү сінуінен;

4) мә тіндерден тура, ауыспалы мағ ыналы сө здерді, мақ ал- мә телдерді таба алуынан жә не оларды қ ажетіне қ арай ө зінің сө йлеу тілінде орынды қ олдануынан;

5) ө з арман-ү міті, жоспарлары жайлы айта алуынан;

6) мә селеге қ атысты ө з кө зқ арастары мен ұ сыныстары туралы пікір білдіре алуынан;

7) ұ сынылғ ан тақ ырып кө леміндегі мә селелер бойынша ө з ойын қ ысқ аша жаза алуынан, онда бейнелеуіш қ ұ ралдарды орынды қ олдана алу дағ дыларынан;

8) заманауи ақ параттық -коммуникациялық технологияларды мең геруінен;

9) коммуникативтік қ абілеттілігі мен кө птілді мә дениеттілігінен;

10) кү нделікті жағ даяттарғ а байланысты ө згелермен сұ хбаттаса алуынан;

11) белгілі бір тақ ырып бойынша диалогке, полилогке қ атыса алуынан;

12) тосын сұ хбаттарғ а (отбасы, хобби, жұ мыс, саяхат, т.б.) қ атысып, ө з ой-пікірлерін білдіруінен;

13) тілдесім ә рекетінде қ азақ тілінің сө з мә дениеті нормаларын сақ тап қ олдануынан;

14) тілдік жағ даяттардың ерекшелігіне сай қ азақ тіліндегі этикеттік орамдарды орынды пайдаланып сө йлесе алуынан кө рініс табуы тиіс.