Рылыс алаңдарында жүргізілетін геодезиялық жұмыстар

Қ ұ рылыс алаң дарында геодезиялық жұ мыстар жү ргізілу барысында тү сіріс негіздерін қ ұ ру ү шін тор қ ұ рылды. Ө лшеулер электронды Leica TPS 407 тахеометірімен жү ргізілді.тБө лу жұ мыстары кезінде шағ ылдырғ ышты қ олдандық. Ол ү шін кем дегенде 2 қ атты нү ктеге байланып, бө лу жұ мыстарын жү ргіздік. Объектегі орындаушылық тү сірісі Leica NA 724 нивелирімен жү ргізілді.

Қ ұ рылыс алаң ында жү ргізілетін геодезиялық жұ мыстар тө мендегідей кезең дерден тұ рады:

1) жобалауғ а дейінгі геодезиялық іздеу жұ мыстары: болашақ қ ұ рылыс алаң ында геодезиялық тірек торларын, ірі масштабта тү сірістер жү ргізуден жә не қ ұ рлыстың бас планын жасау ү шін жердің топографиялық планын сызу;

2) жобалау кезең індегі геодезиялық жұ мыстар: қ ұ рылыс паспортының геодезиялық қ ұ рамын жасау, бө лу чертеждарын сызу, вертикаль жоспарлаудың жобасын жасау, жобадан натурағ а кө шірудің негізгі деректерін дайындау жә не т.б. жатады;

3) жобадан нақ тылы жерге кө шіруді геодезиялық жұ мыстарғ а берілген аймағ ының шекарасын, қ ұ рлыстың негізгі осьтерін жә не т.б. жер бетінде белгілеу;

4).қ ұ рылыстағ ы кү нделікті геодезиялық жұ мыстар: қ ұ рылыс констукциясын, жабдық тардың жобағ а сә йкес орналастыру, олардың биіктігін жә не тіктігін тексеру, кү нделікті тү сірулерді жү ргізіп қ ұ рылыстың ә р кезең інің жү йе чертеждарын дер кезінде дайындап отыру.

Жоғ арыда айтылғ ан жұ мыстың тү рлері геодезиялық ө лшеулердің ә р тү рлі дә лдікпен, арнайы тә сілдерден жә не оларғ а сә йкес аспаптармен жү ргізілуін талап етеді. Жердің топографиялық картасы мен планын жасау ү шін жү ргізлетін жұ мыстардың пландық негізі болып триангуляция, полигонометрия жә не трилатерациясы, ал биіктік негізі болып нивелирлік жү йенің маркалары мен реперлері есептеледі. Салынып жатқ ан қ ұ рылыстың ерекше жү ктерінің координаталарын Х, У, Н жобағ а сә йкес анық тап белгілеуді қ ұ рылысты бө лу немесе жобадан натурағ а кө шіру деп аталынады.

Ғ имаратты бө лу жұ мыстары жобаны жерге орналастырудағ ы геодезиялық жұ мыстардың негізгісі болып табылады. Бұ л жұ мыс геодезиялық ө лшеулер мен геодезиялық негізден жоғ ары дә лдікті қ ажет етеді.щТриангуляция, полигонометрия, трилатерация, қ ұ рылыс торы тү ріндегі бө лу негізін қ ұ ру; қ ұ рылыстың бас осьтерін жерге орналастыру; фундамент қ ұ рылысындағ ы детальді бө лу жұ мыстарының барлығ ы бө лу жұ мыстарының қ ұ рамына кіреді.

Инженерлі-геодезиялық жұ мыстар жергілікті жердің ә р тү рлі физика-географиялық жағ дайларында жү ргізіледі. Сондық тан қ оршағ ан орта табиғ атын бү лдірмеуге тырысып, ауыл шаруашылық, орманды жерлерге зақ ым келмеуін қ арастырғ ан жө н.

Қ ұ рылыстағ ы геодезиялық жұ мыстар жобалық қ ұ жаттарда кө рсетілген талаптар мен ережелерге сә йкес қ ұ рылыс объектілерінің геометриялық ө лшемдерін кө теру мен тұ рғ ызуда қ олданылады. Жұ мыстар келесідей негізгі тү рлерге бө лінеді: тү сірістер, қ ұ рылыс объектілерінің деформацияларын бақ ылау тү рлері.

Тү сірістік жә не трассалау жұ мыстары объектіні жобалау кезінде қ олданылып, инженерлік ізденістер кезінде жү ргіледі.

Бө лу жұ мыстары қ ұ рылыс жұ мыстары кезінде жү ргізіліп, жобадағ ы ғ имараттар мен жасақ тардың негізгі осьтері мен нү ктелерін жерге кө шіруде қ олданылыады.

Орындаушылық тү сірістер қ ұ рылыс кезінде жә не оның аяқ талуында орындалғ ан қ ұ рылыстық монтаж жұ мыстарының сапаларын анық тау жә не бақ ылау ү шін жасалады. Сонымен қ оса тұ рғ ызылғ ан қ ұ рылыстың жаң а жоспарын тұ рғ ызу ү шін қ олданылады.

Қ ұ рылыс объектілерінің деформацияларын бақ ылау жұ мыстары қ ұ рылыс кезінде жә не оның аяқ талуына дейін жү ргізіледі.

Қ ұ рылыс алаң ында орындалатын мақ сатына байланысты геодезиялық жұ мыстар қ ұ рамына келесілер жатады:

- алаң ішіндегі, сызық тық жасақ тар мен олардың бө ліктерін, қ ұ рылыс торын қ ұ ру мен оларды жергілікті жерге кө шіру, ғ имараттар мен жасақ тардың негізгі осьтерін жерге кө шіру. Сонымен қ оса қ ұ рылыстық технологияларды монтаждау;

- магистральдыдан басқ а алаң аралық сызық тар жасақ тар мен олардың бө ліктерін жә не уақ ытша ғ имараттарды бө лу;

- бастапқ ы жә не монтаждық горизонттардағ ы ғ иматтардың аралық бө лу торларын қ ұ ру, сонымен қ атар технологиялық қ ұ ралдарды монтаждау ү шін арнайы тор қ ұ ру. Егер бұ л жұ мыстар геодезиялық жұ мыс немесе қ ұ рылыстық жұ мыс жобаларында қ арастырылғ ан болса ғ ана жү ргізіледі, сонымен қ атар ө ндірістік бө лшектік бө лу ішінде;

- ғ иматтардың геометриялық ө лшемдерінің дә лдігін геодезиялық бақ ылау жә не аяқ талғ ан объектілердің немесе олардың бө лшектерінің геометриялық ө лшемдерін бақ ылау жә не орындаушылық тү сірістер тү сіру, оғ ан арнап орындаушылық геодезиялық тү сірістер қ ұ жаттарын қ ұ ру;

-.қ ұ рылымдар мен олардың бө ліктер негізінің деформациясын геодезиялық ө лшеу. Бұ л егер жоспарлық қ ұ жаттарда қ арастырылғ ан болса, авторлық бақ ылаумен бекітілген болса ғ ана жү ргізіледі.

Жоғ арыда кө рсетілген геоздезиялық жұ мыстар, қ ұ рылысты-монтаждық жұ мыстардың технологиясының маң ызды бө лігі болып табылады жә не бірың ғ ай кесте бойынша іске асырылады. Ол қ ұ рылыстық ө ндірісте анық талғ ан уақ ыт бойынша жә не арнайы жұ мыстармен іске асырылады.

Объектідегі орындалғ ан геодезиялық жұ мыстарғ а қ ысқ аша тоқ талатын болсақ олар келесідей:

-cғ имарат осін AutoCad бағ дарламасының кө мегімен есептеп, оны тахеометрге енгізіп шынайығ а шығ ару;

-cқ ұ йылғ ан ғ имарат қ абырғ аларының жобалық осьтік сызық дең гейінен ауытқ уын есептеу;

-cқ абырғ а жабындысының жобалық ауытқ уын тексеру;

-cқ ұ быр жолдарын жобалық биіктігімен сә йкестендіріп, жол бағ ытын қ адалармен бекіту жә не тағ ы басқ а.

Ғ имарат осін AutoCad бағ дарламасының кө мегімен тауып, Excel бағ дарламасына ауыстырылады. Онда ол қ ажетті форматта ө ң деліп, ондағ ы барлық қ иыспаушылық тар ескеріліп тең дей барлық ө лшемдерге таратылады. Кейін арнайы бағ дарлама кө мегімен тахеометр жадысына енгізіледі. Енгізілген координаталарды енді жазық тық та бекітуге болады. Ол ү шін тахеометрді тіктеп оның тұ ру нү ктесінің координатасын анық тау қ ажет. Ол ү шін координатасы бізге белгілі кемінде екі нү кте қ ажет. Осы нү ктелерден есеп алып тахеометрмен геодезиялық кері есеп тә сілімен тұ ру нү ктесін анық тайды. Сосын тахеометр кө мегімен есеп алып бізге қ ажетті нү ктелер орнын анық тай аламыз.

Қ абырғ аның жобадан ауытқ уын анық тау ү шін лазерьлік отвесі қ олданылады. Ол біздің тахеометрмен қ ақ қ ан қ адаларымыздан қ абырғ аның қ аншалық ты ауытқ анын анық тау арқ ылы тексеріледі. Ө лшеу қ адағ а лазерь сә улесін тү сіріп одан қ абырғ аның асты мен ү стінен сышғ ыш кө мегімен есеп алынып, арнайы жазылады.дЕскерту: далынғ ан есептердің барлығ ы мм-лік ө лшемде кө рсетіледі.

Жабындының жобадан ауытқ уы нивелир кө менгімен тексеріледі. Ол келесідей ретпен орындалады. Ө зіміз білетіндей барлық жобада ғ имараттың едендік жә не жабындылық биіктігі беріледі, сонымен қ оса ә р қ абатта еден дең гейінен 1 метрлік биіктікте ү шбұ рыштық белгі кө рсетіледі. Сол белгіге рейканы қ ойып, одан нивелирмен есеп аламыз. Алынғ ан есепке бір метр ө лшемді қ осып, оны қ абат биіктігінен шегереміз. Сонда шық қ ан есеп бізде жабындының жобалық биіктігі шығ ады. Енді біз рейканы теріс кү йде жабындығ а қ ойып нивелир кө мегімен есеп аламыз. Ө лшеу тү рі бұ нда да мм-лік ө лшеммен алынады.