Жаназа туралы.

«Егер сіздерде Қ ұ дай Рухы ө мір сү рсе, онда сіздер тә ни емес, рухта ө мір сү рудесіздер. Егер кімде-кім Мә сіхтің Рухын иемденбесе, ол Оныкі емес» (Рим. 8: 9).

Қ ұ дайғ а шү кір, біз рухта ө мір сү рудеміз. Ал бұ ғ ан қ осымша біздің жеке ө міріміз, отбасылық жә не қ оғ амдық ө міріміз бар.

Айталық, біздің «Тасарық» елді мекенінде екі мың дай адам тұ рады. Бү кіл ауыл бойынша біздің жанұ ямыз ғ ана сенуші. Сондық тан барлық ауылдастарымыз біздің жеке ө мірімізді, отбасылық ө мірімізді жә не қ оғ амдық ө мірімізді жіті бақ ылап отырады. Сол себепті біз ә рбір іс-ә рекетіміз, ә рбір айтқ ан сө зіміз арқ ылы Иса Мә сіхтің данқ ын арттыруымыз керек. Тіпті біздің ө міріміздің ә рбір сә ті оларғ а ү лгі болуы керек.

Біздің ауылдастарымызды, сондай-ақ кө птеген мә сіхшілерді қ атты толғ андыратын мә селе - «Бұ ларды ө лген соң қ айда жерлейді?» - деген сұ рақ. Менің жұ байым Ахлиманың мағ ан қ айғ ан сұ рақ тарының алпыс пайызы: Біз ө лсек бізді қ айда жерлейді? Қ айтіп жерлейді? Біз ө лгенде ешкім келмей қ ойса қ айтеміз? т.с.с.

Бірнеше рет білгенімше жауап бердім, бірақ ол жауабыма толық қ анағ аттанбады. Қ айта-қ айта сұ рай берді. Сосын ә зілдеп: сен алдын ө ліп алсайшы, арғ ы жағ ы сенің шаруаң емес. Сенің кластастарың таусылуғ а жақ ын, достарың да сиреп қ алды. Сондық тан олар келсе келер, келмесе келмес. Ал сені жерлеуге ұ лдарың мен қ ыздарың ның, кү йеу балаларың мен келіндерің нің туыстары, достары, жекжаттары келеді. Сондық тан сен ө ліп ал да, тыньш жат, ө здері атқ арады, - дедім кү ліп. Содан бері ол бұ л сұ рақ ты қ оймайтын болды.

Осындай келең сіз сұ рақ тар мә сіхшілерді мазаламауы ү шін мына шындық ү немі біздің санамызда жү ргені абзал: «Себебі Мә сіх – менің ө мірім, ал ө лім мен ү шін ұ тыспен тең» (Філ. 1: 21).

Айталық, сіз лотереядан бір «Джип» автокө лігін ұ тып алдың ыз. Оғ ан қ уанар ма едің із? Ә рине, шаттанып қ уанар едің із. Олай болса ө лім біз ү шін сондай ірі ұ тыспен тең. Себебі біздің аттарымыз кө ктегі ө мір кітабына жазулы, біз сотталмаймыз, (Киелі Рух біздің мә ң гілік қ олдан жасалынбағ ан ү йге иелік ететініміздің кепілі).

«Бізді сол ү шін де Жаратқ ан Қ ұ дай Ө зінің Рухын бізге кепілдікке берді» (2Қ ор. 5: 5). Яғ ни Қ ұ дай Патшалығ ында мә ң гілік ө мірге ие болатынымыздың кепілі кү нде бізбен бірге жү ргенде, біз қ алайша мә ң гілік ө мірге ие болатынымызғ а кү мә ндана аламыз. Олай болса, біз ү шін бізді қ алай жерлейтіні, қ алай шығ арып салатыны, тағ ы басқ а рә сімдер маң ызды емес.

Бір кісі қ айтыс болғ анда жаназасына мың дағ ан адам жиналып, жү здеген машинамен шығ арып салды. Аста-тө к, ұ лан-асыр дастархан жайылды. Сонда б ір кісі ү йдің бұ рышына тұ рып: «О, Қ ұ дай, біз марқ ұ мды керемет етіп шығ арып салып тұ рмыз ал Сен оны қ алай қ абылдайсың?» - деген екен. Яғ ни маң ыздысы – бізді Қ ұ дай қ абылдайтыны.

Қ айтыс болғ ан сенушінің туысқ андары оны мұ сылмандық дә стү рмен жерлейміз десе, келісің із. Себебі одан келіп-кетер ешнә рсе жоқ. Ө йткені бауырымыз ә лдеқ ашан Қ ұ дай Патшалығ ында, Кө ктегі Ә кесімен бірге.

Бір жігіт бұ рын маскү нем болғ ан екен. Кейін тә убе етіп, арақ ты қ ойып, жанұ ясына береке кіріп, бақ ытты ө мір сү ре бастайды. Сол бауырымыздың шешесі қ айтыс болады. Шешесінің жаназасын шығ арарда ә лгі жігітті табыттағ ы анасының жанында тұ рғ ызып қ ойып, «Қ айтадан исламды қ абылдамасаң, шешең нің жаназасын шығ армаймыз» деп шарт қ ояды. Сө йтіп ә лгі жігіт кө пшілік алдында дауыстап исламды қ абылдайды. Шешесін жерлеп келе жатып, жолай кездескен дү кенге кіріп, арақ ты тойып ішіп, ү йіне жете алмай жолдың жағ асындағ ы арық та жатып қ алады. Содан сегіз ай тоқ тамай ішіп ө летін қ алғ а жеткенде, бағ ушысына келіп, кө мектесуін ө тінеді. Сө йтіп ол Исадан кешірім сұ рап қ айта тә убеге келеді. Қ азір Қ ұ дайғ а шү кір, жағ дайы жаман емес.

Сол сияқ ты жерлеу рә сімін орындау барысында, басқ а жұ рт Исадан бас тартуың ызды талап етсе, онда жерлеу рә сімін ө зімізше атқ аратынымызды ашық айту қ ажет.

Тү ркістанде бір бауырымыз қ айтыс болып, соның жерлеу рә сіміне қ атыстық. Жаназа оқ итындар келіп Исадан «бас тарт» - ә йтпесе жаназа оқ ымаймыз деді. Ү й иесі бас тартпайтынын айтты. Жаназа оқ ығ ыштар бұ рылып ү йден шығ ып кетті. Сосын ө зіміз кірісіп, жаназа рә сімін ө зімізше ө ткіздік.

Біздің ө ткізген рә сіміміз толығ ымен Ізгі хабар болып шық ты.

Табытты далағ а алып шық қ ан соң ө лген бауырымыз жайында біраз жақ сы сө з айттық. Сосын қ ысқ аша уағ ыз айтылды.

Уағ ыз: адам баласы дү ниеге келгенде екі ақ иқ ат шындық бар:

1. Дү ниеге келген нә ресте кү ндердің кү нінде ө леді.

2. Оның қ ашан ө летінін бір Қ ұ дайдын басқ а ешкім де білмейді.

Кү ндердің кү нінде барлығ ымыз да ө ліп о дү ниелік болатынымыз рас. Осы дү ниедегі қ амшының сабындай қ ысқ а ө мірімізді қ алай ө ткіздік - ең маң ыздысы міне осы. Дү ниеде кү нә сіз адам болмайды. Ал кү нә кар адамның жұ мақ қ а кіруі мү мкін емес.

Сондық тан біз Қ ұ дайдың алдына барғ анда кү нә ларымыздан арылып баруғ а тиіспіз. Иса Мә сіх арқ ылы болмаса адам ө з тырысуы, іс-ә рекетерімен ешуақ ытта кү нә дан қ ұ тқ арыла алмайды.

«Исадан басқ а ешкім де бізді қ ұ тқ ара алмайды! Аспан астында бізді қ ұ тқ аратын басқ а ешкімнің есімі адамдарғ а бү йырмағ ан!» Елш. істері 4: 12).

Демек, бізді кү нә нің қ ұ лдығ ынан қ ұ тқ аратын тек қ ана Иса Мә сіх екен. «Ө йткені Қ ұ дай адамзатты сондай қ атты сү йгендіктен Ө зінің жалғ ыз Рухани Ұ лын (Иса Мә сіхті) қ ұ рбандық қ а берді. Енді оғ ан сенуші ә ркім жаны тозық қ а тү спей, мә ң гілік ө мірге ие болады. Оғ ан (Исағ а) сенушілер қ ияметте сотталмайды, ал Қ ұ дайдың жалғ ыз рухани Ұ лына сенбегендер ә лдеқ ашан сотталғ ан» (Жох. 3: 16, 18). «Оның рухани Ұ лы Исаның кө ктен тү суін кү тудесің дер. Қ ұ дай ө лімнен қ айта тірілткен Ол (Иса) бізді келешектегі қ аһ арлы соттан қ ұ тқ арып алды» (1Сал. 1: 10). «Қ ұ дайдың рухани Ұ лына сенушілер мә ң гілік ө мірге ие. Ал Оны тыдамағ андар шын ө мірді кө рмей, Қ ұ дайдың тө ніп тұ рғ ан қ аһ арына ұ шырайды» (Жох. 3: 36).

Аяттардың Киелі Рух жү регің ізге салғ андарын Киелі Кітаптан оқ ып беріп қ айтыс болғ ан бауырымыздың Исаның еркіне сай ә ділетті ө мір сү ргенің айтып, енді бауырымыз Исамен бірге болу ү шін соң ғ ы сапарғ а аттанын кетті. Қ азір ол жұ мақ та, ө йткені Тә ң іріміз Иса «Мағ ан сенгендер сотталмайды» деп уә де берген. Уә деге беріктікте Исағ а тең келер ешкім жоқ.

Уағ ыздың соң ында қ ол жайып, қ айтыс болғ ан бауырымыздың перзенттеріне, ағ айын-туғ андарына, кө ршілеріне, жолдастарына, достарына, ауылдастарына Қ ұ дайдан ақ бата жә не жарылқ ау сұ радық.

Молағ а жерлеп болғ ан соң тағ ы да қ ысқ аша уағ ыз айтып, дұ ғ а жасадық. Егер де сенбеуші бауырлары қ ұ ран оқ имыз десе оқ ысын. Кедергі жасамаң ыз, одан келіп-кетер ештең е жоқ.

Уағ ыз айтқ анда, дұ ғ а жасағ анда адамдардың кө здеріне тіке қ арап жігермен, мұ ң аймай, ашық -жарқ ын кө ң ілмен айтың ыз. Себебі «ірі ұ тысқ а ие болдық» дей тұ ра, ө зіміз мұ ң айып тұ рсақ сө зімізге ісіміз сай болмай қ алады. Ө зіміз айтып тұ рғ ан уағ ызымызғ а ө зіміз сенбей тұ рғ андай болып кө рінеді.

Біздің мә сіхші емес туысқ андарымызғ а, тіпті кейбір мә сіхші бауырларымызғ а да жаназаны қ алай шығ ару аса маң ызды болып кө рінетіндіктен, қ айтыс болғ ан бауырымызғ а жаназаны Иислам дә стү рімен даярлаудың ешбір айыбы жоқ. Олар мә йітті жә шікке (гроб) салып кө ме ме? Шоқ ына ма? Музыкамен шығ ара ма? Жә не тағ ы басқ а ойларды айтып, кү діктеніп, ү ркіп жү реді. Сондай кү діктерден арылту ү шін жаназаны шығ аруғ а ислам дә стү рімен даярланғ ан жө н.

Ә ртү рлі қ ауесет сө здер тарап кетпеуі ү шін, адамнан жан шық қ ан соң «маһ рам (жақ ын туыстары) суғ а» кіргізу дә стү рі бар. (Қ азақ тар «маһ рам су» дегенді «мейрам су» деп те атайды). Оның мә ні – қ айтыс болғ ан адамның тә нінде ірің, қ ан, нә жіс т.с.с. ыпылас нә рселер болса ө лікті жуатын адамдарғ а кө рсетпей тазалап қ ою.

Ислам дә стү рінде ө лікті жууғ а тө рт адам кіреді. Шымылдық тың ішінде міндетті тү рде адамдардың саны тақ болуы тиіс, яғ ни тө рт адам кірсе, ө ліктің ө зімен бесеу болады деп есептейді.

Жуатын су қ ам жылы (бө лме температурасындай, шамамен 20⁰) болуы тиіс. Ө лікті жуатын адамдардың қ олдарында қ олғ аптары болуы шарт. Жууғ а кірген адамдардың біреуі тек су қ ұ йып тұ рады. Су қ ұ юшығ а қ олғ ап кию шарт емес.

Ө лікті басынан бастап тө мен қ арай жуады. Мұ рнын, аузын, қ ұ лақ тарын сулы қ олғ аппен тек сү ртеді. Ауызғ а, мұ рынғ а, қ ұ лақ қ а су кіріп кетпеуі тиіс. Ө лікті қ ырынан жатқ ызып, алдымен оң жағ ын, сосын сол жағ ын жуады. Қ олдарының, аяқ тарының саусақ тарының арасына су тиюі керек. Толық жуып болғ ан соң денесіндегі суды матамен сорғ ызып алады, ысқ ылап сү ртуге болмайды.

Сақ алына, шашына, тырнақ тарына тиюге болмайды. Егерде шашы немесе тырнақ тары қ атты ө сіп кеткен болып, оны қ ырқ уғ а тура келсе онда кесіліп алынғ ан тырнақ тар мен шашты кө ріне салып жіберу керек. Себебі жаны шығ ып кеткеннен соң денедегі бар нә рсенің бә рі кө рге кетуге тиіс деп есептеледі.

Сақ ина, сырғ а, қ олдан жасалынғ ан тіс (протез), кө з т.с.с. алынып тасталады.

Ө лікті жуардан бұ рын «шын киім» немесе кебін дайын тұ руы тиіс. Ер кісілердің кебіні ү ш қ абат болады.

1. Бірінші, екінші қ абат ұ зыннан салынады. Ө лген адамның бас жағ ынан да, аяқ жағ ынан да шамамен қ ырық сантиметрдей артылып тұ руы керек. Егер мата енді болса бір ен, егер мата енсіз болса екі енді біріктіріп тігіп жібереді.

2. Іш кө йлек. Матаны ұ зыннан екі бү ктеп

арасынан жыртып жағ а ашып, басы сиятын

етіп қ ояды. Іш кө йлектің ұ зындығ ы ер

кісілерде тізесінене дейін болады.

3. Ө ліктің басына сә лде орайды.

Ә йел кісілердің кебіні бес қ абат болады:

1. Бірінші, екінші қ абаты ерлердікі сияқ ты ұ зынынан салынады.

2. Іш кө йлегі де ерлердікі сияқ ты, бірақ ә йелдердің іш кө йлегінің ұ зындығ ы аяқ тарынан басына жетіп тұ руы шарт.

3. Тө ртінші қ абаты кө кірек жаппа: 1м. 30 см немесе 1м. 40 см. Матаны кесіп алып, іш кө йлектің ішінен жауырынның астына салып кө кірегінен асырып кеудесін жабады.

4. Бесінші қ абат: басына кимешек кигізеді. Матаны шаршылап кесіп

диогоналынан екіге бө ліп, косынка тә різдес етіп ұ шын

тігіп беті кө рінейтіндей етіп басына кигізеді (косынка іспетті).

Сосын сыртқ ы екі қ абатқ а орап басын аяғ ын байлайды, беліне бү тін матадан кесіп байлайды. Ө лікті молағ а тү сіргенда ұ стау ү шін белбеудің жуан, мық ты болғ аны жө н.

Қ олғ апты 35х30 см матаны алып, 1, 5 см жолақ ты 1

(жіп есебінде) жыртып шығ арады. Сосын 1, 2, 3

ұ штарын бір-біріне байлайды. Байланбай

бос қ алғ ан тө ртінші бұ рышындағ ы жыртып 2 3

шығ арғ ан жіп арқ ылы қ олғ а орап байлап қ ояды. 2-сурет

Осылай ә рбір істі атқ арғ анда Лайым сіздерді Киелі Рух жетелеп, Иеміз Иса Мә сіхтің рахымы жауа берсін! Аумин!