Электролит ерітінділер дегеніміз не?Диссоциация.

Электролит деп иондык откизгиштик корсететин еритиндилер мен таза заттарды айтады.Электрондык откизгиштик корсететин катты заттар мен суйыктыктардан электролиттердин айырмашылыгы, оларда электр тогы –он немесе терис иондардын агынынан болады.Электролиттерди ионогендик жане ионофорлык деп екиге боледи.Ионогендик электролиттер таза куйинде диссоцацияланбаган молекулалардан турады.Ионофорлык эл еримегеннин озинде де олардын курамында иондар болад.Электролиттик диссоциация кезинде барлык молекулалар емес, тек олардын диссоциялану дарежесине тен болиги гана иондарга ыдырайды.Диссоци процеси: НА=Н⁺ +А^- .Бул массалардын арекеттесу занына багынып, диссоциациялану турактысымен (К_д) сипатталады, ягни К_д =[H⁺ ][A^- ]/[HA].Диссоц дарежеси деп иондарга ыдыраган молекулалар санынын еритиндиге енген молекулалардын жалпы санына катынасын айтады: α =диссоцияланган молекулалар саны / молекулалардын жалпы саны.Электролиттик дис кубылысы тек су еритиндисинде гана емес, баска да, асиресе диэлектрлик турактылыгы жогары ериткиштерде де байкалады.

Бір жә не екікомпонентті жү йелердегі гетерогенді тепе-тең діктерді термодинамикалық тұ рғ ыдан сипаттау. Гетерогенді жү йелердегі фазалар тепе-тең дктігінің шарттары. Біркомпонентті жү йелердегі фазалар арасындағ ы тепе-тең дікті термодинамикалық тұ рғ ыдан сипаттау. Екікомпонентті жү йелердегі фазалар арасындағ ы тепе-тең дікті термодинамикалық тұ рғ ыдан сипаттау.

Фазалық тепе-тең дік — термодинамикалық тепе-тең діктегі фазалардың бір мезгілде кө п фазалық жү йеде болуы. Магниттелу осі бірдей, магниттелгіштігінің бағ ыты ә р тү рлі ферромагнетиктің екі фазасы (сыртқ ы магнит ө рісі болмағ анда), сыртқ ы магнит ө рісіндегі металдың қ алыпты жә не асқ ын ө ткізгіштік фазалары, т.б. тепе-тең дікте бола алады. Тепе-тең дік жағ дайда бө лшек бір фазадан екінші фазағ а ауысқ анда жү йе энергиясы ө згермейді, яғ ни ә рбір қ ұ раушының ә р тү рлі фазалардағ ы химиялық потенциалдары бірдей болады. Бұ дан Гиббстің фазалар ережесі шығ ады. Мысалы, екі қ ұ раушы жү йенің ү ш фазасы ә р тү рлі температура кезінде тепе-тең дікте бола алады. Бірақ қ ұ раушылардың қ ысымы мен концентрациясы толық тай берілген температурамен анық талады. Қ ысым шексіз аз ө згеретін фазалық ауысу кезіндегі (қ айнау, балқ у, т.б.) температураның ө згерісі Клапейрон-Клаузиус тең деуімен анық талады. Фазалық тепе-тең дік жағ дайларында бір термодинамикалық айнымалы шамалардың екінші термодинамик. айнымалы шамаларғ а тә уелділігін кескіндейтін графиктер тепе-тең дік сызық тары, ал олардың жиынтығ ы кү й диаграммалары деп аталады. Қ атты денелерде термодинамик. тепе-тең дікке келтіретін диффузия процестерінің баяулығ ынан тепе-тең фазалармен қ атар тепе-тең емес фазалар пайда болады. Бұ л жағ дайда фазалар ережесі орындалмауы мү мкін. Фазалар ережесі фазалар бір-бірінен ө згешеленетін сындар нү ктеде орындалмайды.Жү йелер гомогенді жә не гетерогенді болып екіге бө лінеді. Бірдей фазадан қ ұ ралғ ан жү йе гомогенді деп аталады. Бірнеше фазадан қ ұ ралғ ан жү йе гетерогенді дейді. Мысалы, бірнеше газдардың қ оспасы бір фазадан, ал ішінде мұ з тү йіршігі бар салқ ын су немесе су мен бу екі фазадан тұ рады.

Компонент дегеніміз жү йеден бө ліп алғ анда ө з қ асиетін, қ ұ рамын ешбір ө згеріссіз ұ зақ мерзімге дейін сақ тайтын, бірің ғ ай химиялық қ ұ рылымдағ ы бө лшек. Оғ ан мысал ретінде мұ з, су, буды алайық. Егер бір жабық ыдыста мұ з, су, буды тепе-тең дік жағ дайында ұ стасақ, бірдн ү ш агрегаттық кү йді байқ аймыз. Мұ ндағ ы мұ здың да, судың да, будың да химиялық қ ұ рамы бірдей, демек жү йе бір компонентті.

Фазалық тү рлену немесе фазалық ауысу деп заттардың бір фазадан екінші фазағ а ауысуын айтады. Фазалық ауысу 2 класқ а бө лінеді. Бірінші текті фазалық ауысуғ а булану, возгонка жә не балқ у жатады.Бұ л ауысу кезінде жылу бө лінеді немесе сің ірледі жә не фазалардың кө лемі ө згереді. 2 ретті фазалық ауысу мұ ндай қ асиеттерді кө рсетпейді. Тепе-тең дік жағ дайындағ ы гетерогендік жү йедегі температура (Т), қ ысым (р), химиялық потенциал (μ) жә не де басқ а біріктірілген кү штер жү йеде ө згермейді, ал энтропия (S), кө лем (V), жылу сыйымдылығ ы (С_р, С _V) фаза шекарасында секірмелі ө згереді.

Химиялық термодинамикада жү йелердің еркіндік дә режелерінің саны немесе варианттылығ ы деген тү сініктердің орны ерекше.

Қ ұ рамындағ ы тә уелсіз компоненттердің санына сә йкес термодинамикалық жү йелер бір компонентті, екі компонентті, ү ш компонентті т.б. болып бө лінеді. Мұ ндағ ы компонент саны кезкелген фазаның қ ұ рамын анық тауғ а болатын заттың ең аз мө лшерімен анық талады. Мысалы, мырыш нитратын суда ерітіп, енді осы ерітіндіден су мен мырыш нитратын ә р тү рлі ә дістермен бө ліп кристаллогидраттар алады. Ә йтсе де бұ л жү йе екі компонентті, ө йткені су мен мырыш нитратынан бұ л жү йенің кез келген кристаллогидратты фазасын алуғ а болады.

Кү рделі жү йенің тә уелсіз компоненттер санын осы заттардың концентрациялармен байланысқ ан тең деу санын шегеру арқ ылы анық тайды. Ал тепе-тең дік жағ дайында фаза саны шексіз болмайды. Мұ ндағ ы фазалар саны 1876 жылы Гиббс тұ жырымдағ ан фазалар ережесінің кө мегімен анық талады. Жү йеге мысалы, электрлік не магниттік ө ріс, гравитациялық кү штер, температура, қ ысым сияқ ты тағ ы да басқ а сыртқ ы кү штер ә сер етуі мү мкін. Жү йеге жоғ арыда келтірілген факторлардың арасындағ ы қ ысым мен температурадан басқ аларды ешбір ә сер етпейтін болса, Гиббстің фазалар ережесін мынадай тең деумен ө рнектеуге болады:

Ф + С = k +2

Ф -тепе-тең дік жағ дайындағ ы гетерогенді жү йеде болатын фазалар саны;

С- жү йедегі еркіндік дә реже саны немесе варианттылық;

k- жү йедегі компоненттер саны.

 Тепе-тең дік гетерогенді жү йеге сыртқ ы факторлар арасынан тек қ ысым мен температура ә сер еткенде, фазалар саны мен еркіндік дә реже санының қ осындысы компонент санына екіні қ осқ анғ а тең. Мұ ндай Гиббстің фазалар ережесі немесе тек фазалар ережесі дейді

Сонымен фазалар ережесін термиялық, механикалық жә не химиялық тепе-тең дік жағ дайынан қ орытып шығ аруғ а болады. Мұ ндағ ы екі жағ дай, атап айтқ анда термиялық жә не механикалық жағ дайлар тепе-тең діктегі барлық фазалардың температура мен қ ысым тепе-тең дігін білдіреді, ал ү шінші-барлық фазалардағ ы ә рбір компоненттің химиялық потенциал тепе-тең дігін кө рсетеді. Егер Ф фаза тепе-тең дікте болып, осы фазалар арасында k компоненті таралса, онда жоғ арыдағ ы ү шінші жағ дайдан температура, қ ысым жә не қ ұ рамды байланыстыратын (Ф-1) k тең деуі шығ ады, ө йткені химиялық потенциал осы кө рсетілген айнымалы шамаларғ а функционалды. Ал, егер қ ысым, температура жә не қ ұ рам алдын ала белгілі болса, онда ә рбір фазаның кү йі оң ай табылады, себебі олардың қ ұ рамы компоненттердің концентрациялармен анық талады. Ендеше, тепе-тең дік жағ дайындағ ы барлық фазалар кү йін анық тау ү шін қ ажет болатын жалпы айнымалы саны (k-1)ф+2. Ал, егер жү йені екіге бө лсек, онда екі бө ліктегі тепе-тең дік жағ дайдың ө зінде қ ысым ө згеше болады. Мысалы, осмометрде тепе-тең дік орнағ анның ө зінде мембрананың екі жағ ындағ ы қ ысым ә р тү рлі. Мұ ндайда тепе-тең діктегі барлық фаза кү йін анық тауғ а қ ажетті айнымалы ө лшемдер саны кө бееді. Осмометрмен байланысты келтірілген мысалда ол (k-1)ф+3. ө рнектегенге тең.

Егер тә уелсіз айнымалы шамалар саны оларды ө зара байланыстыратын тең деу санына тең болса, онда осы тең деу жү йенің ә рбір айнымалының белгілі бір мә ніне сә йкес келеді. Ал айнымалы тең деуден артық болса, онда олардың айырмасы қ алғ ан айнымалыларды ө згерісссіз қ алдырғ андағ ы кез келген мә нге ие болады.

2 + (k-1)ф –k(ф -1) =c

Бұ л тең деудегі жақ шаны ашып, ұ қ сас мү шелерді біріктірсек, Гиббстің фазар ереже姮 іне сә йкес тең деу шығ ады.