Редокс-индикаторлар

Редокс-индикаторлардың тү сі жү йенің потенциалына тә уелді. Тотық тырғ ыш пен тотық сыздандырғ ыштың ә серінен редокс индикатордың қ ұ рылысында оның тү сін ө згертетін ө згерістер жү реді.

Индикатор тү сін ө згертетін потенциал аралығ ы келесі тең деумен анық талады:

(9.3)

Редокс индикаторлардың ішінде кең тарағ ан: дифениламин, дифениламиносульфоқ ышқ ылы жә не т.б.

Негізгі ә дебиет: 1[70-90], 3[28-51], 4[74-87].

XIші дә ріс тақ ырыбы

Тұ нбалау ә дісі

Тұ нбалау титрлеу ә дістері тұ нбалау реакциясына негізделген. Тұ нбалау реакцияның ерекшелігі, реакция нә тижесінде жаң а фаза – тұ нба пайда тү зіледі. Соның нә тижесінде гетерогенді екі фазалы: ерітінді – тұ нба деген жү йе пайда болады. Тең деу келесі тү рде жазылады:

МА ↔ М⁺ + А^-

Бұ л жү йеде ә рекеттесуші массалар заң ы қ олданылады: нашар еритін электролиттің қ анық қ ан ерітіндісінде иондар активтіліктерінің кө бейтіндісі берілген температурада тұ рақ ты шама.

Тұ нбалау ә дісінде қ олданылатың реакцияларғ а мынадай талаптар қ ойылады:

а) ерігіштігі 10^-5 моль/л < кем болуы керек

б) титрантты қ осқ ан кезде тұ нба тез тү зілуі қ ажет

в) қ осымша заттар аз тү суі керек

г) реакцияның аяқ талуын кө рсететін индикатор болуы қ ажет.

Тұ нбалау ә дістердің ішінде тә жірибеде ең кең тарағ ан: аргентометрия мен меркурометрия. Аргентометрияның негізгі жұ мысшы ерітінділері ретінде кү містың нитраты, натрийдің хлориді жә не калийдің немесе аммонийдің тиоцианаты алынады. Кү міс нитратынің ерітіндісің қ арақ оныр шыны ыдыста сақ тайды, себебі жарық қ а кү міс тұ зы тұ рақ сыз. Кү міс тұ зының нақ ты концентрациясын NaCl ерітіндісі арқ ылы анық тайды. NaCl жә не KSCN (немесе NH₄SCN) ерітінділерің екі рет кристалданғ ан тұ здардан дайындайды. KSCN (немесе NH₄SCN) нақ ты концентрациясы кү міс тұ зының титрлеген ерітіндісі арқ ылы анық талады.

Аргентометриялық ә дістер галогенидтердің концентрациясын анық тау ү шін қ олданылады: Ag⁺ + Cl^- = AgCl↓

Ag⁺ + Г^- = AgГ↓

Негізгі ә дебиет: 1[189-193], 2[93-95], 3[100-108].

XIIші Дә ріс тақ ырыбы

Тұ нбалау ә дісінің индикаторлары

Аргентометрияда эквиваленттік нү ктені анық таудың екі жолы бар: индикатормен жә не индикаторсыз.

Индикаторсыз титрлеу (тең лайлану ә дісі)

Бұ л ә дісті ұ сынғ ан Гей-Люссак. Осы ә діс бойынша хлорид-иондарын титрлеген кезде, эквиваленттік нү ктеге жақ ын ерітіндіден екі пробиркағ а бірнеше тамшы ерітінді қ ү йып алады жә не бірінші пробиркағ а AgNO₃ -ң ерітіндісін, ал екіншісіне NaCl ерітіндісін қ осылады. Егер ерітінді эквиваленттік нү ктеге жетіп тү рса, онда екі ппробиркағ ады лайлану бірдей болады. Эквиваленттік нү ктеге жетпеген ерітінді AgNO₃ қ осқ андағ ана лайланады, ол эквиваленттік нү ктеден асып кеткен ерітінді NaCl қ осқ андағ ана лайланады. Лайлану ә дісі – жоғ ары дә лдікпен ерекшеленеді.