Жасырын тергеу әрекетері: түрлері мен негіздері.

Жасырын тергеу ә рекеті – осы Кодексте кө зделген тә ртіппен жә не жағ дайларда сотқ а дейінгі іс жү ргізу барысында ө здерінің мү дделеріне қ атысы бар қ ылмыстық процеске тартылғ ан тұ лғ аларғ а хабарламай жү ргізілетін ә рекет;
231-бап. Жасырын тергеу ә рекеттерінің тү рлері

1. Осы тараудың ережелеріне сә йкес мынадай жасырын тергеу ә рекеттері:
1) адамды немесе орынды жасырын аудио- жә не (немесе) бейнебақ ылау;
2) электр (телекоммуникация) байланыс желілері арқ ылы берілетін ақ паратты жасырын бақ ылау, ұ стап қ алу жә не тү сіріп алу;
3) абоненттер жә не (немесе) абоненттік қ ұ рылғ ылар арасындағ ы қ осылулар туралы ақ паратты жасырын алу;
4) компьютерлерден, серверлерден жә не ақ паратты жинауғ а, ө ң деуге, жинақ тауғ а жә не сақ тауғ а арналғ ан басқ а да қ ұ рылғ ылардан ақ паратты жасырын тү сіріп алу;
5) пошта жө нелтілімдерін жә не ө зге де жө нелтілімдерді жасырын бақ ылау;
6) орынғ а жасырын кіру жә не (немесе) оны тексеру;
7) адамды немесе орынды жасырын байқ ауғ а алу;
8) жасырын бақ ыланатын жеткізілім;
9) жасырын бақ ыланатын сатып алу;
10) жасырын ендіру жә не (немесе) қ ылмыстық ә рекетті имитациялау жү зеге асырылады.

232-бап. Жасырын тергеу ә рекеттерін жү ргізу шарттары мен
негіздері
1. Егер қ ылмыстық іс бойынша дә лелденуге жататын мә н-жайларды, қ ылмыстық процеске тартылғ ан тұ лғ алардың мү дделерін қ озғ айтын фактілер туралы мә ліметтерді оларғ а хабарламай алу қ ажет болғ анда, осы тарауда кө зделген жасырын тергеу ә рекеттері жү ргізіледі.
2. Пошта жө нелтілімдерін жә не ө зге де жө нелтілімдерді жасырын бақ ылауды қ оспағ анда, жасырын тергеу ә рекеттерін сотқ а дейінгі тергеп-тексеру органының тапсырмасы бойынша қ ұ қ ық қ орғ ау органының немесе арнаулы мемлекеттік органның уә кілетті бө лімшесі жедел-іздестіру қ ызметінің нысандары мен ә дістерін пайдалана отырып жү ргізеді.
3. Осы Кодекстің 231-бабының 1) – 6) тармақ тарында кө зделген жасырын тергеу ә рекеттері прокурордың санкциясымен жү ргізіледі, оларды жү ргізу тә ртібі осы Кодекстің 234-бабында белгіленген.
4. Жасырын тергеу ә рекеттері мына негіздердің бірі болғ ан кезде:
1) жасағ аны ү шін санкциясы бір жылдан бастап жә не одан да жоғ ары мерзімге бас бостандығ ынан айыру жазасын кө здейтін қ ылмыстар туралы істер бойынша;
2) қ ылмыстық топ дайындайтын жә не жасайтын қ ылмыстар бойынша жү ргізіледі.
5. Осы баптың тө ртінші бө лігінде кө зделмеген басқ а да қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық тарды анық тау, олардың жолын кесу жә не оларды ашу ү шін осы Кодекстің 231-бабының тек 7) – 10) тармақ тарында кө зделген жасырын тергеу ә рекеттері жү ргізілуі мү мкін.
6. Жекелеген адамдардың ө міріне, денсаулығ ына, меншігіне қ атер тө нген жағ дайда, олардың арызы бойынша немесе жазбаша келісуімен, сотқ а дейінгі тергеп-тексеру органының қ аулысы негізінде, қ аулы шығ арылғ ан кезден бастап жиырма тө рт сағ аттың ішінде прокурорды міндетті тү рде хабардар ете отырып, осы Кодекстің 231-бабының 1) жә не 2) тармақ тарында кө зделген жасырын тергеу ә рекеттерін жү ргізуге рұ қ сат етіледі.
7. Жасырын тергеу ә рекеттері:
1) қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық туралы арызда, хабарда оны дайындап жатқ ан, жасап жатқ ан немесе жасағ ан адам ретінде кө рсетілген не ө зіне қ атысты оның тергеліп жатқ ан қ ұ қ ық бұ зушылық қ а қ атысы бар не дайындалып жатқ ан, жасалып жатқ ан немесе жасалғ ан қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық туралы мә ліметтерге ие деп пайымдауғ а ө зге де негіздер бар адамғ а;
2) кү діктіге;
3) жә бірленушінің жазбаша келісімі бойынша оғ ан;
4) егер ү шінші тұ лғ аның іс ү шін маң ызы бар ақ паратты алатыны немесе беретіні туралы мә ліметтер болса, ү шінші тұ лғ ағ а;
5) егер онда болып жатқ ан немесе болуы болжанатын мә н-жайлардың іс ү шін маң ызы болатын болса, жерге қ атысты жү ргізіледі.
8. Кә сіби кө мекті жү зеге асыратын адвокаттар ауыр немесе аса ауыр қ ылмыс дайындап жатыр немесе жасады деп пайымдауғ а негіз болғ ан жағ дайларды қ оспағ анда, оларғ а қ атысты жасырын тергеу ә рекеттерін жү ргізуге тыйым салынады.
9. Осы Кодексте кө зделмеген мақ саттар мен міндеттерге қ ол жеткізу ү шін жасырын тергеу ә рекеттерін жү зеге асыруғ а, сондай-ақ оларды жү ргізу барысында алынғ ан ақ паратты пайдалануғ а жол берілмейді.
10. Жасырын тергеу ә рекеттерін жү ргізу тә ртібін Қ азақ стан Республикасының Бас Прокурорымен келісім бойынша қ ұ қ ық қ орғ ау органдары мен арнаулы мемлекеттік органдар айқ ындайды.

Жауап алу мен беттестірудің жалпы тә ртібі. Қ ашық тық тағ ы жауап алу. Жә бірленуші мен куә нің айғ ақ тарын депонированиялау.

210-бап. Жауап алуды жү ргiзудiң жалпы қ ағ идалары

1. Сотқ а дейінгі тергеп-тексеруді жү зеге асыратын адам жауап алу алдында жауап алынатын адамның жеке басына кө з жеткізуге тиiс. Егер жауап алынатын адамның iс бойынша iс жү ргiзiлiп отырғ ан тiлдi білетіні-білмейтініне кү мә н келтірсе, оның айғ ақ тарды қ ай тiлде бергiсi келетiнi анық талады. Қ ажет болғ ан жағ дайларда оны аудармашымен тегін қ амтамасыз етеді.
2. Жауап алуғ а шақ ырылғ ан адамғ а одан кiм ретiнде, қ андай қ ылмыстық iс бойынша жауап алынатыны хабарланады, осы Кодексте кө зделген қ ұ қ ық тары мен мiндеттерi тү сiндiрiледi, бұ л туралы хаттамада белгi жасалады.
Бір іс бойынша шақ ырылғ ан адамдар басқ а жауап алынатын адамдардан бө лек жауап береді. Сотқ а дейінгі тергеп-тексеруді жү зеге асыратын адам бір іс бойынша жауап алуғ а шақ ырылғ ан адамдардың жауап алу басталғ анғ а дейін бір-бірімен сө йлесе алмауы ү шін шаралар қ олданады.
3. Жауап алу жауап алынатын адамғ а iстің ө зiне белгiлi болғ ан мә н-жайларын айтуды ұ сынудан басталады. Егер жауап алынатын адам iске мү лде қ атысы жоқ мә н-жайлар туралы айтатын болса, оғ ан бұ л туралы ескертiлуге тиiс.
4. Еркiн баяндау аяқ талғ аннан кейiн жауап алынып отырғ ан адамғ а айғ ақ тарды нақ тылауғ а жә не толық тыруғ а бағ ытталғ ан сұ рақ тар қ ойылуы мү мкiн. Жетелеушi сұ рақ тар қ оюғ а тыйым салынады.
5. Егер айғ ақ тар цифрлық деректермен немесе есте сақ тауғ а қ иын ө зге де мә лiметтермен байланысты болса, жауап алынатын адам қ ұ жаттар мен жазбаларды пайдалануғ а қ ұ қ ылы, олар жауап алынатын адамның ө тiнiшхаты бойынша немесе оның келiсiмiмен хаттамағ а қ оса тiгілуі мү мкiн.
6. Егер жауап алу барысында жауап алынып отырғ ан адамғ а заттай дә лелдемелер мен қ ұ жаттар кө рсетілсе, басқ а тергеу ә рекеттерінің хаттамалары жария етілсе жә не тергеу ә рекетінің дыбыс- жә не (немесе) бейнежазба, киноғ а тү сiру материалдары тың датылып-кө рсетілсе, онда бұ л туралы жауап алу хаттамасында тиісті жазба жасалады. Бұ л ретте хаттамада жауап алынып отырғ ан адамның оғ ан кө рсетілген дә лелдемелер, жария етілген хаттамалар, тың датылып кө рсетілген тергеу ә рекеттерінің дыбыс- жә не (немесе) бейнежазбалары, кино тү сiрілімдер бойынша берген айғ ақ тары кө рсетіледі.
7. Мылқ ау немесе саң ырау куә дан, жә бiрленушiден, кү діктiден, айыпталушыдан жауап алу сурдоаударма дағ дыларын мең герген адамның қ атысуымен жү зеге асырылады. Мұ ндай адамның жауап алуғ а қ атысуы хаттамада кө рсетiледi.
8. Жауап алынатын адамның психикалық немесе ө зге ауыр науқ асы болғ ан кезде одан жауап алу дә рiгердiң рұ қ сатымен жә не оның қ атысуымен жү зеге асырылады.
9. Сотқ а дейінгі тергеп-тексеруді жү зеге асыратын адамның шешімі бойынша, сондай-ақ кү діктінің, айыпталушының, куә нің немесе жә бірленушінің ө тінуі бойынша жауап алу кезінде дыбыс- жә не бейнежазба қ олданылуы мү мкін. Жауап алынатын адамғ а мұ ндай дыбыс- жә не бейнежазбаның қ олданылатыны туралы жауап алу басталғ анғ а дейін хабарланады.
10. Дыбыс- жә не бейнежазба жауап алудың барысын толығ ымен кө рсетуге жә не жауап алынатын адамдардың айғ ақ тарын толық қ амтуғ а тиiс. Жауап алудың бiр бө лiгiн дыбыс- жә не бейнежазбағ а тү сiруге, сондай-ақ сол жауап алудың барысында берiлген айғ ақ тарды жазып алу ү шiн арнайы қ айталауғ а жол берiлмейдi.
11. Жауап алу аяқ талғ аннан кейiн дыбыс- жә не бейнежазба толығ ымен жауап алынып отырғ ан адамғ а тың датылып-кө рсетіледі. Айғ ақ тардың дыбыс- жә не бейнежазбасына жауап алынып отырғ ан адам жасағ ан толық тырулар да фонограммағ а жә не бейнеграммағ а енгiзiледi. Дыбыс- жә не бейнежазба жауап алынатын адамның олардың дұ рыстығ ын куә ландыратын мә лiмдемесiмен аяқ талады.
12. Жауап алу барысында дыбыс- жә не бейнежазба қ олданылып алынғ ан айғ ақ тар жауап алу хаттамасына енгiзiледi. Жауап алу хаттамасы, сондай-ақ: дыбыс- жә не бейнежазбаның қ олданылғ аны жә не бұ л туралы жауап алынып отырғ ан адамғ а хабарланғ аны туралы белгiнi; ғ ылыми-техникалық қ ұ ралдар, дыбыс- жә не бейнежазба жағ дайлары мен оны тоқ тата тұ ру фактiлерi, тоқ татудың себептерi мен ұ зақ тығ ы туралы мә лiметтердi; жауап алынып отырғ ан адамның дыбыс- жә не бейнежазбаны қ олдану себебі жө нiндегi мә лiмдемесiн; жауап алынып отырғ ан адамғ а дыбыс- жә не бейнежазбаның тың датылып кө рсетілгені туралы белгiнi; жауап алынып отырғ ан адамның жә не сотқ а дейінгі тергеп-тексеруді жү зеге асыратын адамның хаттаманың жә не дыбыс- жә не бейнежазбаның дұ рыстығ ын куә ландырғ анын қ амтуғ а тиiс. Фонограмма мен бейнеграмма iспен бiрге сақ талады жә не олар сотқ а дейінгі тергеп-тексеру аяқ талғ аннан кейiн мө рмен бекiтiледi.