Ықтық нигилизм және құқықтық идеализм

Қ ұ қ ық тық мә дениетке қ арама-қ арсы бағ ыт - қ ұ қ ық тық нигилизм. Қ ұ қ ық тық нигилизм-ә леуметтік негилизм бір тү рі.Оның мә ні - заң ғ а жә не қ оғ амдық қ атынастарды ұ йымдастырудың қ ұ қ ық тық нысандарына негативті-теріс кө зқ арас. Қ ұ қ ық ты, заң ды, нормативті тә ртіпті жоқ қ а шығ арып, мойындамау, оларғ а қ ұ рмет кө рсетпеу; Ал себептеріне байланысты оның мә ні - қ ұ қ ық тық білімсіздікте, артта қ алуда, тұ рғ ындардың жалпы массасының қ ұ қ ық тық тә рбиесінің жоқ тығ ында.

Қ ұ қ ық тық нигилизм екі нысанда болуы мү мкін: 1) теориялық (идиалогиялық)- қ ұ қ ық тық нигилизмнің теоретикалық, концептуалдық негізделуі; мұ нда ғ алымдар, философтар, саясаткерлер қ ұ қ қ а қ арағ анда аса маң ызды қ ұ ндылық тардың (мысалы, ә лемдік пролетарлық революция) бар болуын дә лелдейді. 2) тә жірибелік; мұ нда аталғ ан кө зқ арастар мен білімдерді тә жірибеде жү зеге асыру орын алады-жаппай қ ұ қ ық тық нигилизм. Егер мемлекеттік органдар, ведомствалар, лауазымды тұ лғ алар мемлекет бекіткен заң дарды ө здері орындамаса, онда ведомствалық қ ұ қ ық тық нигилизм қ алыптасады.

Қ ұ қ ық тық нигилизмнің кө рінісі(тү рлері):

1) Қ оғ амдағ ы қ ұ қ ық тық нормалардың талаптарын қ асақ ана орындамау іс-ә рекеті немесе ә рекетсіздігі. Бұ л қ ұ қ ық бұ зушылық, қ ылмыс немесе теріс қ ылық;

2) Адамдардың жаппай заң ды нұ сқ ауларды орындамай, субъектілер (азаматтар, лауазымды тұ лғ алар, мемлекеттік органдар, қ оғ амдық ұ йымдар) қ ұ қ ық нормаларының талаптарына емес, ө здерінің ойдан шығ арғ ан нормаларына сә йкес ә рекет етіп, ө мір сү реді. Ал заң дардың орындалмауы – биліктің ә лсіздігі.

3) Заң дардың арасындағ ы кү рес-соғ ыс, нормативті қ ұ қ ық тық актілердің арасындағ ы қ айшылық тар, бірбіріне қ айшы келетін заң дарды қ абылдау. Кейде заң ғ а тә уелді актілер заң нан жоғ ары болып кетуі кездеседі. Бұ л нигилисттік асыра сілтеу;

4) Мемлекеттің билік жә не басқ ару органдары арасындағ ы кү рес-қ айшылық тар.

Қ ұ қ ық тық нигилизмнен қ ұ тылу жолдары: заң шығ арушылық тың сапасын кө теру; соттардың ролін кө теру; халық тың қ ұ қ ық тық тә рбиесін, заң герлерді, ө зге лауазымды тұ лғ аларды кә сіби оқ ытуды жә не тә рбиелеуді уақ ыт талаптарына сай келтіру; сондай-ақ қ ұ қ ық қ орғ ау жү йесінің барлық субъектілерінің қ ұ қ ық тық мә дениет дең гейін кө теру бойынша жү йелі тү рде жұ мыс ө ткізу қ ажет;

Қ ұ қ ық тық нигилизммен бір қ атарда, оғ ан қ арама-қ айшы қ ұ былыс – қ ұ қ ық тық идеализм, немесе романтизм, бір сө збен айтқ анда, қ ұ қ ық тық нысанның шынайы реттеу мү мкіндіктерін асыра арттыру, барлық проблемаларды шеше алатын ғ ажайып кү ш ретінде санау. Платон идеалды мемлекетті қ ұ рудың басты қ ұ ралы ретінде ақ ылды билеушілермен қ абылданатын идеалды заң дарды қ арастырғ ан. Қ азіргі кү ннің ө зінде кө птеген саясаткерлер қ оғ амдағ ы проблемаларды шешу ісінде қ ателесіп, заң дарғ а аса ү лкен ү міт арттырады. Олардың пікірі бойынша барлық проблемеларды тек жаң а, дұ рыс заң дарды қ абылдау арқ ылы шешуге болады деп санайды. Егер қ ұ қ ық тық нигилизм қ ұ қ ық ты бағ аламаса, қ ұ қ ық тық идеализм оны асыра тү сіп бағ алайды. Бұ л қ арама-қ айшы қ ұ былыстардың тамыры бір – қ ұ қ ық тық білімсіздік, дамымағ ан жә не бұ зылғ ан қ ұ қ ық тық сана, саяси-қ ұ қ ық тық мә дениеттің дефициті. Бір-бірін қ оректендіретін қ ұ қ ық тық нигилизм мен қ ұ қ ық тық идеализмді жең у ө те маң ызды жә не қ ажетті болып табылады.

Леуметтік бейбітшілік жә не халық аралық келісімді қ амтамасыз етудегі қ азіргі кезең дегі мемлекет жә не қ ұ қ ық тың ролі.

Қ ұ қ ық – мемлекет сияқ ты, қ оғ амдық дамудың нә тижесі. Ол мемлекеттікке-ұ йымдасқ ан қ оғ амда, қ оғ амдық қ атынастың негізгі реттеушісі ретінде пайда болады. ә дет-ғ ұ рып, моральдық жә не алғ ашқ ы қ ауымдық қ ұ рылыстың нормалары кетіп, екінші жоспарғ а қ алады, орынды қ оғ амдық қ атынастың қ ұ қ ық тық реттеуіне береді. Қ ұ қ ық қ а кө зқ арас оның пайда болуы, орны жә не ролі нормативтік реттеу жү йесінде қ оғ амның ө зінің дамуына, қ ұ қ ық тық ойлардың жетілуі, кө птеген объективтік жә не субъективтік деректерге байланысты ауысып отырады. Қ арама-қ айшылық тарына қ арамастан ә р тү рлі қ ұ қ ық туралы ойлардың, ілімдердің жалпы бағ ыты бір болады:

1. қ ұ қ ық ә леуметтік қ ұ былыс, онсыз ө ркениетті қ оғ амда ө мір сү ру мү мкін емес;

2. қ ұ қ ық нормативтік нысанында жалпы адам баласының адалдығ ының талабын кө рсетуге міндетті, қ оғ амның мү ддесіне тү гелімен оның жекелеген таптарына не болмаса, ә леуметтік топтарғ а қ ызмет жасауы керек, жекелеген мү дделерді жә не жеке адамның қ ажеттілігін, қ оғ амның алғ ашқ ы негізін есепке алуы қ ажет;

1. жеке меншік қ ұ қ ығ ы адамның барлық қ ұ қ ығ ының негізі;

2. қ ұ қ ық тә ртіптіліктің ө лшемі, ол мемлекепен белгіленеді жә не қ орғ алады.

Демократия мен қ ұ қ ық тық мемлекет - адамның барлық қ ұ қ ық тары мен негізгі бостандық тарын қ ұ рметтеуді қ амтамасыз етеді, адамдар арасындағ ы байланыстарды дамыту жә не басқ а да осымен байланысты ізгілік сипатындағ ы мә селелерді шешу ү шін маң ызды.Мемлекеттер адам қ ұ қ ық тары мен негізгі бостандық тарын толық қ ұ рметтеу жә не демократия мен заң ү стемдігіне негізделген қ оғ амдарды дамытуғ а талпынып жатқ ан тұ рлаулы берік бейбітшілік, қ ауіпсіздік, ә ділдік жә не ынтымақ тастық жағ дайын орнату ісінде прогресті қ амтамасыз ету ү шін қ ажетті шарт болып табылады.

Халық аралық келісімді қ аматамасыз етуде мемлекет пен қ ұ қ ық тың ролі мен орны ө те ерекше. Кө птеген мемлекеттер ынтымақ тастық, ә леуметтік бейбітшілік, қ ауіпсіздік орнату мақ сатында ө зара шарттар мен келісімдер жасайды. Шартқ а немесе келісімге қ атысушы мемлекеттер адам қ ұ қ ық тары мен негізгі бостандық тарын қ орғ ау мен кө термелеу басқ арудың негіз салушы мақ саттарының бірі болып табылатынына ө здерінің кө з жеткізгенін білдіреді жә не осы қ ұ қ ық тар мен бостандық тарды мойындау, бостандық тың, ә ділеттілік пен бейбітшіліктің негізі болып табылатынын қ уаттайды.Олар қ ұ қ ық тық мемлекеттің негізін қ ұ райтын осы ә ділеттілік қ ағ идаларын қ олдауғ а жә не дамытуғ а толығ ымен бел байлайды.