Гауһар ана

Қ ожа Ахмет Иассауидың қ ызы Гауһ ар жайында кө п мә ліметтер қ алмағ ан. Жергілікті халық «ә улие ана» ретінде қ астерлейді. Кү йеуінің ата Ә ли Қ ожа делінеді. Олардан тарағ ан ұ рпақ тан шық қ ан Мақ тым Ағ зам Ә мір Темір заманында Қ ожа Ахмет бабаның мешітінде шырақ шы болғ ан екен. Тү ркістанда жерленген.

17. Есенқ ожа ата (Ишан қ ожа) (Қ азы Байзави)

(IХ-Х ғ.ғ.)

Жас кезінен-ақ Қ ұ ран Кә рімді, хадистерді жақ сы білген, ө з заманының кө п ғ ылыми жетістіктерін оқ ып ү йренген, ө те сауатты кісіболғ ан. «Қ ұ ран тә пслері» деген кітабы кейбір мұ сылман елдерінде ә лі кү нге дейін оқ у қ ұ ралы ретінде қ олданады екен. Ө з ө тініші бойынша тіп-тіке отырғ ызып, басын шығ ысқ а қ ойып жерлеген. Жергілікті халық ә улиені – заң саласында, билік айтушы, ү кім шығ арушылардың пірі, қ олдаушысы санайды. Мазары Сайрам қ аласында.

Мә рә лі баб

Мә лік шахтың тұ яғ ы Мә рә лі баб ө з дә уірінің жетік ғ ұ ламаларының бірі болғ ан. Шариғ атты терең білетін діндар, ел арасында ислам дінін уағ ыздау, мұ сылманшылық ты таратуда ең бек сің ірген. Екі ұ лы да оқ ымысты болғ ан. Сайрамда 2 ұ лымен қ атар жерленген.

19. Боздақ ата (ХII ғ.ғ.)

Шах Кә мали Байзави ө з заманында білгір ғ ұ лама, ө з ең бегінің жемісімен, «Қ ұ дайғ а қ ұ лшылық етудегі ү лгісімен Аллағ а жақ ын уә ли», – еді деп жазылғ ан. (Рисалаи Сайрам Испиджаб). Сайрам жерінде қ андай да бір ауыртпашылық болар кезде Ә улиенің қ абірінен «ботасын жоғ алтқ ан тү йе боздағ андай дыбыс шығ ады» екен. Сондық тан халық «Боздақ ата» деп атап кеткен. Сайрам қ аласында жерленген.

Мә риә м ана

Ә улие ана жайында мә ліметтер қ алмағ ан. Сайрамда жерленген.

Айрхан

Отырардың соң ғ ы билеушісі. Қ аланы моң ғ олдарғ а 5 ай бойы бермей қ орғ айды. Тек бір ә скербасы сатқ ындық пен Суфихан қ ақ пасын ашып, моң ғ олдарғ а берілгеннен кейін ғ ана, олар қ алағ а кіре алады. Қ айырхан қ аланың бас қ амалында бекініп алып, тағ ы бір ай бойы, соң ғ ы жауынгері қ алғ анша ерлікпен соғ ысады. Соң ында моң ғ олдар батырды тұ тқ ынғ а алып, қ инап азаппен ө лтірген, жерленген орны белгісіз.

Зұ лқ арнайын Қ ұ дды

Ежелгі Отырар қ аласында тұ рғ ан ә улие, абыз. Араб елінен келіп, ислам дінін тарату жолында ең бек еткен. Атының екінші бө лігі Қ ұ дды – Иерусалим қ аласының арабша аты. Демек, ә улие ө з елінде сол жердің тұ рғ ыны болғ ан. Отырар қ аласын монғ ол шапқ ыншыларынан қ орғ ауда ерлікпен қ аза тапқ ан. Зираты белгісіз.

Лашын баб. Қ арғ а баб.

Арыстан бабаның мазарында, ә улиеге кірер есіктің екі жағ ында екі қ абір орналасқ ан. Бұ л Лашын баб пен Қ арғ а бабтың қ абірі. Екі бабтың ө мірі жайлы мә ліметтер қ алмағ ан. «Арыстанбабтың шә кірттері болғ ан», – делінеді. Бір қ олжазбада: «Арыстан баба дү ние салғ ан соң, оның моласының басына екі қ ұ с «бірі лашын, бірі – қ арғ а» ұ шып келеді екен деген. Ә улиелердің «Баб» деп аталғ андарына қ арағ анда дін жолында қ ызмет еткен болу керек.