Температураны өлшеу аспаптарының жіктелуі

Температураны ө лшеу аспаптары ә рекет ету принциптеріне байланысты келесі топтарғ а бө лінеді.

Ұ лғ аю термометрлері, олардың ә рекет принциптері сұ йық тың (сұ йық ты) кө лемі немесе қ атты денелердің (биметталды жә не дилометриялық) сызық ты ө лшемдерін температура байла-нысты ө згертуге негізделген. Мұ ндай термометрлермен ө лшеудің шектері –190-нан 600⁰С-ғ а дейін. Манометрлік термометрлер, олардың тұ йық талғ ан кө лемінде орналасқ ан сұ йық тардың, булы сұ йық ты қ оспалардың немесе газдардың қ ысымдары температурағ а байланысты ө згереді. Олар -5-тен +630⁰С аралығ ындағ ы температураны ө лшеуү шін пайдаланады.

Кедергінің термотү рлендіргіші, олар ә ртү рлі материалдар-дың электр кедергілері температураны ө згерту кезінде ө згертуге негізделген. Температураны ө лшеу шектері бұ л жағ дайда 10-260-дан + 100⁰С-ғ а дейін металды ү шін жә не –100-ден +300⁰С-ғ а дейін жартылай ө ткізгіш кедергі термометрлері (термистрлер) ү шін қ ұ райды.

Термоэлектрлі термометрлер (термоэлектрлі тү рлендіргіш-тер), олардың ә рекет принциптері ә ртекті термоэлектрод-ө ткізгіштерден немесе жартылай ө ткізгіштерден тұ ратын тұ йық талғ ан тізбектің спайларының біреуінің температурасын ө згерту кезіндегі электрқ озғ алтқ ыш кү шінің пайда болуына негізделген. Олар –50-ден +2500 ⁰С-ғ а дейінгі температураларды ө лшеу ү шін қ олданылады. Жоғ арыда келтірілген термометрлер температураны ө лшеудің контактылы аспаптарына жатады.

Температураны ө лшеудің контатасыз аспаптарына сә улелену пирометрлері жатады, оларғ а:

· бө лшектеп сә улелену (оптикалық) пирометрлері, дененің монохроматикалық сә улеленуінің интенсивтігі температурағ а байланысты ө згеруіне негізделген. Ө лшеу шектері 800-ден 6000⁰С-ғ а дейін;

· тү рлі-тү сті пирометрлері, олардың 200-ден3800⁰С-ғ а дейінгі аралық тағ ы температураны ө лшеу екі толқ ын ұ зындығ ының сә улелену интенсивтігінің қ атынасын ө лшеу есебінен жү реді;

· радиациялы пирометрлері, қ ыздырылғ ан дененің сә улеленуінің толық қ уатын ө лшеуге негізделген. Ө лшеу шектері 20-дан 2000⁰С-ғ а дейін.

Ғ ылым мен техника салаларына байланысты температураны ө лшеудің кө птеген принциптері мен қ ұ ралдары қ олданылады. Кең інен тарағ аны қ олданылатын термометрлік қ асиет пен ө лшеу диапазонына байланысты жіктемелері тө мендегі 3.1-кестеде келтірілген температураны ө лшеу қ ұ ралдары жатады.

Кесте