Есту бұзылыстары бар балалар іс-әрекеттерінің ерекшеліктері.

Есту бұ зылыстары бар балалардың, еститін балаларғ а қ арағ анда, заттармен арнайы емес ә рекет жасаудан арнайығ а ауысуы нақ ты заттық ә рекеттерді орындауы баяу. Керең балаларда бұ л процесс арнайы ү йретусіз баяу жә не бірқ алыпты емес ө теді, кейбір ә рекеттер тү рлері оларда 2 - 2, 5 жаста, тіпті мектепалды кезең де ғ ана пайда болады. Балалар тек кейбір ә рекеттерді орындайды, жиі жақ сы таныс заттармен ғ ана.

Заттық іс-ә рекет негізінде керең баланың барлық қ абылдау тү рлері дамиды, бірінші қ атарда - кө ру /заттық ә рекеттерді іске асыруда кө мек етеді/; қ озғ алыстары дамып, кү рделенеді, негізгі ойлау тү рі - бейнелі-ә рекеттік -қ алыптасады. Сюжетті-рольдік ойын - мектепалды жастағ ы балалардың негізгі іс-ә рекеті. Ерекшеліктері: керең балалардың ойындарында ү лкендердің ө мірлері, олардың іс-ә рекеттері жә не қ арым-қ атынастары бейнеленеді. Ойын іс-ә рекетін мең геру арқ ылы олардың ә рекеттері кү рделеніп, толық тырыла тү седі.

Есту бұ зылыстары бар балалардың психикалық дамуының ерекшеліктерін анық тауда жанжақ тылық ты қ амтамасыз ететін жү йелілік принципін сақ тау қ ажет: есту қ алпын, вестибулярлы аппараттың қ алпын, қ озғ алыс жә не сө йлеу дамуының дең гейін.

Жү йелі тұ тастылық принципі. Баланы зерттеудегі жү йелі тұ тастылық принципі психикалық даму бұ зылыстарының кейбір кө ріністерін ғ ана емес, сонымен қ атар олар арасындағ ы байланыстарды анық тауғ а мү мкіндік береді. Есту бұ зылысы бар баланы толық зерттеу оны іс-ә рекет процесінде бақ ылауды /заттық, ойын, оқ у, ең бек/ жә не онымен қ арым-қ атынасқ а тү суді талап етеді. Есту бұ зылысының маң ызын жә не оның психикалық даму процесіне ә серін тү сіну мақ сатымен баланы ү йлесімді зерттеу қ ажет. Бұ л зерттеу арқ ылы оның қ азіргі уақ ыттағ ы білімдері мен іскерліктері ғ ана анық талмайды, қ осымша оның мү мкіндіктеріне, «жақ ын даму аймағ ына» байланысты болжам жасалады. Ерте балалық шақ жә не мектепалды жас кезең дерінде сө здік емес тапсырмалар қ олданылады, ө йткені бала мен ү лкен адам ауызша сө йлеумен қ олдана алмайды. Бастысы - бала есту бұ зылысының дең гейін жә не кемістігінің пайда болғ ан уақ ытын анық тау.

Есту бұ зылыстары бар балалардың жеке тұ лғ а ретінде дамуын қ амтамасыз ететін жұ мыстардың келесі бағ ыттары анық талғ ан:

1. Есту бұ зылысы бар баланың жеке тұ лғ а қ асиеттері, эмоционалдық
ерекшеліктері жә не іс-ә рекет ережелері жайлы тү сініктерін
қ алыптастыру қ ажет.

2. Балаларда аталғ ан қ асиеттерді басқ а адамдар - балалар мен ү лкендер,
іс-ә рекеттерінде байқ ауғ а ү йрету, олардың ә рекеттерін тү сіну
іскерліктерін қ алыптастыру, бағ алау ү лгілерін беру қ ажет.

3. Есту бұ зылысы бар балалардың адекватты ө зін-ө зі бағ алауын
қ алыптастыру, ө йткені, ол бір жағ ынан ө зіндік іс-ә рекетті басқ ара
алудың негізі, бір жағ ынан - тү лғ ааралық қ арым-қ атынастың жағ ымды
болуының шарты.

Бастауыш мектеп жә не жеткіншек жастағ ы балалардың адамгершілік қ асиеттерін, ө мірлік жағ дайларды талдау арқ ылы тү лғ ааралық қ арым-қ атынасқ а тү су қ абілеттерін, ә деби кітаптар, кино, қ ойылымдар арқ ылы кейіпкерлердің эмоционалдық уайымдары мен байланыстары жайлы тү сініктерін кең ейту, толық тыру керек. Ә р бір жастық кезең де оқ ыту мен тә рбиелеуді байланыстыру қ ажет.