Билет №29

1.ХІХ ғ. Ресейдің саяси, ә леуметтік-экономикалық дамуы. Ресей ХІХ ғ асырдың бірінші жартысынды (1796-1856)

ХҮ ІІІ ғ асырда Ресей Францияғ а қ арсы одақ қ а кіріп, Наполеон соғ ыстарына қ атысты. Еуропадағ ы одақ тастары жең ілгеннен кейін 1812 жылғ ы Отан соғ ысы басталды. Наполеонның мә скеуді алғ анына қ арамастан соғ ыс оның жартымиллиондық ә скерінің жең ілуімен аяқ талды.

1813 жылы Ресей Француз ық палындағ ы Германия жерлерін босатып, Парижге кіреді.

Соғ ыстан кейін Ресейге кө теріліс идеялары ене бастады. Нә тижесінде 1825 жылы декабристердің кө теріліс жасауғ а деген ә рекетімен аяқ талды. Кө терілістен шошынғ ан Николай І бү кіл билікті ө з қ оластына топтастырып, елдің саяси, экономикалық мә дени ө мірлерін бақ ылауғ а алады.

1853-1856 жылдар аралығ ында ө ткен Қ ырым соғ ысында Ресей ө зінен ә скери-техникалық жағ ынан жоғ ары батыс елдерінен жең іліс табады.

ХІХ ғ асырдың ІІ ширегіндегі Ресей (1856-1892)

Александр ІІ тұ сында Ресейде крепостниктік прво жойылады. 1860-1870 жылдары елді модернизациялау мақ стында реформалар жү ргізілді.

Осы кезең де тү рік езгісінен оң тү стік слваяндарды қ ұ тқ ару, жаң а жерлерді иемдену сияқ ты мақ саттармен 1877-1878 жылдары Тү рктермен соғ ыс жү ргізді. Нә тижесінде тү рік езгісінен Болгария, Сербия, Черногория мемлекеттері босатылды.

Билік басына келген Алесандр ІІІ самодержавиелік билікті одан ә рі терең детті. Радикалдар репрессияғ а ұ шырап, революцияғ а қ атыстылар ө лім жазасына кесілді.

Халық аралық қ атынастарда Александар ІІІ даулы мә селелерді бейбіт жолмен шешуге ұ мтылды. Мә селен Гаагтағ ы келісім, Ұ лыбританиямен жақ ындасу(1887), Франциямен жақ ындасу(1893). Осы арқ ылы оны Еуропада “бітімгер” деген атпен танитын болды.

2.Азияның Араб елдерінің (Иран, Сирия, Ливан жә не Палестина) ХІХ ғ. аяғ ы ХХ ғ. басындағ ы саяси – экономикалық дамуы. Иран. Бірінші дү ние жү зілік соғ ыста Иран ө зін бейтарап бағ ыт ұ станатынын жариялайды. Бірақ оның территориясында соғ ыс қ имылдары жү ріп жатады. Ол бұ л жылдарда Германияның тә уелділігінде болады.Германия Иранды жаулап алу арқ ылы Ресей мен Англияның Шығ ыс елдеріне деген ық палын тө мендету мақ сатын кө здейді. Соғ ыс жылдарында Германия Бағ дад теміржолын салып, Ү ндістанғ а жолды Парсы шығ анағ ы мен Ме, сопатамия арқ ылы ашпақ шы болады. Иранда депутаттардың кө бі Германияны қ олдап, Кум қ аласына кө шіп, сол қ алада Кумдық комитет қ ұ рады. Кейіннен бұ л комитет Керманшахқ а ауысады.

Соғ ыс, ә рине, Германияның жең ілуіне ә кеп соқ тырды. Бұ л жә не де Иранғ а ү лкен ә сер етті. Дә лірек айтсақ, оның территориясы толлығ ымен ағ ылшындар басып қ алады.

Соғ ыстың соң ына қ арай Иран саяси дағ дарысқ а бет бұ рады. Мә жіліс таратылады, ү кімет басы ө те жиі ауысып отырады. Бір сө збен айтқ анда елде ағ ылшын протектораты орнайды.

Сирия жә не Ливан. Бірінші дү ниежү зілік соғ ыс Сирия мен Ливанғ а ү лкен ә леуметтік-экономикалық дағ дарысқ а ә келеді. Ливан Европағ а жібек шығ арудан қ алды жә не Франция оғ ан ә леуметтік кө мек кө рсетуден бас тартады.

Ливия мен Сирия жерлерін герман жә не тү ріктер ө здерінің ә скери қ имылдар жү ргізу базасы ретінде пайдаланады. Олар қ орғ андар мен ә скери қ ұ рылыстарды салуғ а жұ мысқ а жарамды тұ рғ ылық ты халық ты кү штеп пайдаланады. Сирия мен Ливан ауылшаруалығ ына ү лкен кері есер тиді.

Антанта елдері Сирия мен Ливанда антитү ріктік қ озғ алыстың пайда болуына ү лкен ү лес қ осты. Бірақ сол соғ ысуақ ытында олар Сирия мен Ливанның тағ дырын ө здерінше шешті, яғ ни жер ү леске салынбақ шы еді. 1916 жылымамырлда Антанта елдері Ресеймен қ ұ пия «Сайкс-Пико» келісімін жү ргізіп, соның нә тижесінде батыс жә не шығ ыс Сирия, жә не Ливанның кейбір райондары Франция қ ұ рамына енді.

1918 жылы қ арашада Сирия мен Ливан жерін тү рік басқ ыншылары босатады. Бұ л ағ ылшын мен араб біріккен кү штерінің Хиджаб тү біндегі жең ісі жә не Сирия мен Ливан территориясының ішіндегі антитү ріктік қ озғ алыстардың нә тижесі-тін. Соғ ыс соң ында Сирия мен Ливан ағ ылшын ә скерлерінің оккупациясында қ алады. Сирия мен Ливанның тең із жағ алаулары француздардың қ олында болады. Олар халық ты «бқ л уақ ытша шаралар» деген сылтаумен кейін Сирия мен Ливанның жерін отарлап алады.

Палестина. Сиоцизм - «біртұ тас еврей халқ ы», барлық еврей халқ ын «ө мірбақ илық антисемитизмнан» алып шығ у ү шін «ата-бабалар» жеріне жинау. XIXғ. Аяғ ында палестинада сиоцизм дамыды.Палестина - «халық сыз ел», «рухани жә не ұ лттық орталық», «Израилев Жері». Алғ аш ставка Германия аудар-а, Германия XXғ. Басында дү ние жү зін қ айра бө лініспекші болып дайындалып жатты. Кейін олар Англияғ а кө ң іл аударды.

1897ж. Базельдегі сион-ң еврей ошағ ын қ ұ ру туралы тек Палестинаның ғ ана жерін ғ ана емес - балық араб жерін «Дү ние жү зілік сионистердің қ оғ амы». Европа иммиграц. еврей кө пшіл АҚ Ш қ оныстанды Палестина ө те аз келді.

1882-1900 жж. П. Еврей қ ауымы 24 мың -50 мың адам. XIXғ. Ортасында П-10 мың еврей болғ ан. Еврей бурж. финанст. кө мегі. Ауыл шаруашылығ ында евр. 85 мың нан тек 705 мың ғ ана болғ ан. Англ. евр ұ лттың ошағ ын «қ ұ рулар ашық қ олдауларын білдірді.

1907ж. Англ. сырт істер мин. дү ние жү з. сионист қ оғ ам. ө кіліне хат тү рінде тапсырғ ан декларацияда Палестина еврейлердің ошағ ын қ ұ руғ а келісім беріп, Палестина еврей еместердің де еврейлер сияқ ты саяси статус алуларын қ олдады. Германияғ а қ арсы соғ ыста АҚ Ш пен Ресей еврей қ олдауына сү йенбекші болды, бір халық тан басқ а бір халық қ а территория беріп, басқ а бір ү шінші халық қ а жататын территорияны Палестина сол кезде еврейлер халық тан тек 8% ғ ана болды.1920 ж. конференцияда Антантаның жоғ арғ ы кең есі Англия Палестинағ а мандатын берді. 1923ж. Мандат кү шіне енді. Англия «еврейлер жерге орналастырылып» кең тү рде қ олдап отырды. 1922ж. «АҚ Ш кітап» (Черчелдің) басылып шығ ып, Палестина туралы саясат қ аралғ ан еді. П. барлық жерін еврейлерге беріп қ оймай тек онда «еврейлер ұ лт. ошағ ын» қ ұ ру жә не евр. Иммиграциясын елдің экономикалық жағ дайына байланыасты шешу. «А.К.» та сионист органдарына П. басқ аруғ а жол берілмейтіндерін жә не Парламентте барлық ұ лт ө кілдерін, діни наным-сенімдеріне қ арамай қ атысатыны айтылғ ан.

Сионист ойлауы бойынша, сионистік шақ ыруғ а еврейлер барлығ ы ү ндеу қ осып, жылына 100 мың адам келіп, 25 жыл ішінде П. еврей саны 5 млн. жетеді деді. Бірақ та 1920 дан 1929 жж. аяғ ына дейін тек 100 мың дай еврей келсе, АҚ Ш қ а 340 мың еврей кеткен екен.1919-1932жж. Англиядан Палестинағ а бар болғ аны 383 еврей клген екен. 1927 ж. П. ауылшаруашылығ ында еврейлердің 110 ғ а жуық елді мекендері болды. (1914ж. -43 болғ ан) 903 тыс. Дунай жері жә не 40 халқ ы болды. 9/10 сатып алынғ ан жерлер жоқ помещиктер помещиктер ө неркә сіпте еврей жұ мысшы 1, 5 есе, қ ұ рылыста -2 есе арабтарғ а қ арағ анда кө п алды. Еврей қ аласының символы болып тез ө сіп кее жатқ ан ТЕЛ-Авив болды. Ол 1909 ж. салынып, 1934 ж. 60мың адамғ а жетті.

Саяси партиялар: «Рабоч. Сиона», «Молод. раб-и», діни «Мизрахи», «Агудат Исраэль» т.б.

1930-32 жж. Палестина - 18 мың еврей келсе, 1935 ж. иммиг. ең жоғ арғ ы кө рсеткіші-67 мың. адам келді. Бұ л Герман фашистерінің билікке келуіне байланысты.

1933-36 жж. 175 еврей келсе, соның ¼ Германиядан П. ө неркә с. Еврей ө з позиция нық тап алды:

1) АҚ Ш пен Бат. Европа еврей ө кілет. Капиталдардың П. таратылуынан.

2) Еврей капиталист. келуімен (ә р қ айсысы 5 доллар кө п капит.) 1930ж. евр. қ арам. 2, 5 мың ө неркә сіп болса, 1937ж. 5, 5 мың ғ а жетті.

1929 ж. «стены плача» (жылау қ абырғ асы), сионист фонатик. демонстр. ұ йымдастырды. Діни жә не араб ұ лтының намысын қ орлайтын (Иерусалим)

1936ж. Лорд Пил бастағ ан ағ ыл. Комиссия евр ұ лт. ошағ ының «мемлекет ішіндегі мемлекет. қ ұ ру керегін, Иерусалим, Яфора, мацойларын ағ ылшын бақ ылауына алуын айтады. Осы жобадағ ы еврей елінде 258 еврей мен 225 мың араб тұ ратын.

3.Оқ ыту ә дістері, олардың тарихты оқ ытудағ ы танымдық, тә рбиелік, дамытушылық рө лі. Оқ ыту ә дістері (метод) туралы мә селе жоғ ары мектеп педагогикасында талас тудырып жү рген ө те кү рделі мә селелердің бірі болып табылады. Оқ ыту ә дістерінің анық тамасы жә не оларды топтастыру туралы осы кезге дейін кө пшілік қ олдайтын бірің ғ ай пікір жоқ деуге болады.

Бұ л мә селені зерттеуші авторлар (С.И. Архангельский, С.И. Зиновьев, И. В. Кузьмина, Т.А. Ильина, И. Д. Никандров) ә рқ айсысы оқ ыту ә дісіне тү рліше анық тама беріп, тү рлі негізде топтастыруды ұ сынады.

Мысалы: «Оқ ыту ә дісі – оқ ыту жұ мысын ұ йымдастыру мен ө ткізудің моделі»

(Архангельский), «Оқ ыту ә дісі – оқ ушының таным ә рекетін басқ арудың тә сілі» (Никандров). Оқ ыту ә дісіне анық тама бергенде, ең алдымен оның атқ аратын функцияларына назар аудару керек.

Оқ ыту ә дісі педагогтардың басшылығ ымен оқ ушылардың ғ ылыми білімді мең геруіне, ө здігінен іздену жә не рухани даму мақ сатына жетуге кө мектесетін тә сіл, амалдар жиынтығ ы болуғ а тиісті.

Оқ ыту ә дісінің тиімділігін арттыру сабақ тарда ү немі біркелкі ә дістерді қ олдану емес, ә ртү рлі, бірнеше ә дістерді ұ штастырып, қ олдана білуге байланысты. Бір ә діс қ андай жақ сы болса да, ол оқ ыту процесінің барлық міндеттері мен қ ұ рылымдарының бө ліктерін қ амтамасыз ете алмайды. Қ азіргі дидактикада оқ ыту ә дістерін топтастырудың қ алыптасқ ан бірың ғ ай жү йесі жоқ. Бұ л мә селе туралы ә ртү рлі кө зқ арастар бар.

Білім алудың кө зіне қ арай, оқ ытудың мақ саттарына қ арай, сондай – ақ, оқ ушының таным белсенділігіне қ арай т.б. белгілерге қ арай ә дістерді бірнеше топқ а бө луге болады. Ең кө п тарағ ан топтастыру – ол оқ ыту ә дістерін білім алудың кө зіне қ арай (сө з, заттар мен кө рнекі қ ұ ралдар, практикалық ә рекет) ү ш топқ а бө лу: сө здік, кө рнекілік жә не практикалық ә дістер. Сө здік ә дістерге жататындар: мұ ғ алімнің ауызша баяндауы, ә ң гіме, тү сіндіру, оқ улық пен жә не кітаппен бірге жұ мыс істеу ә дістері.

Кө рнекілік ә дістер – оқ ушылардың бақ ылауы, мұ ғ алімнің кө рнекі қ ұ ралдарды кө рсетуі.

Практикалық ә дістер ­­­- жаттығ улар, графикалық жә не лабораториялық, практикалық жұ мыстар, дидактикалық жә не ұ лттық ойындар.

Оқ ушылардың таным белсенділігінің дең гейіне қ арай оқ ыту ә дістері:

l Репродуктивтік (тү сіндірме, айтып беру, сипаттау тб.)

l Проблемалық баяндау

l Эвристикалық ә ң гіме

l Зерттеу ә дістері болып бө лінеді

Оқ ытудың мақ сатына қ арай ә дістерді жаң а білім беру, қ айталау, біліктер мен дағ дыларды қ алыптастыру, білімді тексеру жә не бағ алау ә дістері деп бө луге болады.