Билет №26

1.ХІХ ғ. Францияның саяси, ә леуметтік-экономикалық дамуы. Бұ л кезде Францияның шетелге капитал шығ арудағ ы ү лесі 33% -ғ а жетіп, ол дү ние жү зінде Англиядан кейінгі 2 орынғ а шық ты. Алғ ашқ ы монополиялар ауыр ө неркә сіпте пайда болды.Аса ірі кә сіпорындардың қ атарына болат қ ұ ю, машина жасау жә не ә скери заводтарды қ амтитын Крезодағ а Шнейдер фирмасы қ осылды. Алайда, Францияда банк капиталы кү шті шоғ ырланды. Елдің банктеріндегі қ азынаның 70%-ы Париждегі аса ірі ү ш банктің қ олында болды. Франция капиталы ішінара оның отар елдеріне шығ арылды, бірақ кө бінесе Россияғ а, Балкан елдеріне, Тү ркияғ а, Испанияғ а шығ арылып отырды. Ә сіресе ірі қ аржы сомасы патшалық Россияғ а берілді. Бұ л қ арыздарды Франция соғ ыс жанжалдары бола қ алғ ан кү нде Россияны ө зіне одақ тас ретінде сақ тап қ алу қ ұ ралы ретінде пайдаланды. Францияның банк капиталы дү ние жү зілік ө сімқ орғ а айналды. Ленин Франция империализмін сипаттай келе, былай деп жазды: «Ағ ылшын отаршылдық империализмінен Франция империализмінің ерекшелігі – Франция империализмін ө сімқ ор империализм деп атауғ а болады».

1908 ж. Франция ө неркә сібі мен саудасына қ арағ анда, мемлекет жә не ә ртү рлі банктер мен компаниялар шығ арғ ан ішкі, сыртқ ы зайым облигацияларына жұ мсалғ ан капитал 10 есе артық болды. Франция буржуазиясының басым бө лігі Франциядағ ы немесе шетелдердегі кә сіпорындарғ а жұ мсалғ ан ө з капиталдарынан тү скен пайыздар есебінен ө мір сү рді. Олар, тіпті ұ сақ буржуазия ө кілдері рантьеге айналды. Рантье банктерге немесе бағ алы қ ағ аздарғ а салынғ ан капиталдардың ү стеме пайызымен кү н кө ретін капиталистер болып табылды. Мұ ндай адамдар ө ндірісте ешқ андай ұ йымдастыру немесе техникалық рө л атқ армады. ХІХ ғ асырдың аяғ ына дейін барлық ө неркә сіп орындарының 94 %- ы ұ сақ кә сіпорындар болды.

Францияда сонымен қ атар, капиталды сыртқ а шығ арумен қ атар ө ндірісті жә не капиталды шоғ ырландыру кү шейді. Экономикада монополиялар басым рө л атқ арды. «Комите де форж» деген ірі компания шойын қ орытудың 97 %, болат қ ұ юдың 93 % ие болды. Алайда, Франция ұ сақ, техникалық жағ ынан артта қ алғ ан кә сіпорынды ел болып қ ала берді. Ө йткені 10 жұ мысшысы бар мұ ндай кә сіпорындар бү кіл елдегі кә сіпорындардың 77 %- ын қ ұ рады.

Осылайша, ХІХ-ХХ ғ асырлардағ ы Францияның экономикалық дамуының жалпы сипаттамасы мынадай болды: монополиялардың ө суі мен ық палының артуы, ө неркә сіп пен ауыл шаруашылығ ына қ арағ анда капиталдың сыртқ а шығ арудың тиімді болуы, рантьенің ө суі, экономикалық кө птеген салалардың даму қ арқ ынының тө мендеуі, экономика мен саясат саласындағ ы банктердің ық палының артуы болды.

2. Ауғ анстандағ ы 1978 жылғ ы сә уір революциясы. 1979-1989 жылдардағ ы азамат соғ ысы. Талибан қ озғ алысы. Ауғ ан соғ ысы (27.12.1979 — 15.02.1989) — КСРО Қ арулы кү штерінің Ауғ анстанғ а басып кіріп, оның ішкі істеріне қ ол сұ ғ уы салдарынан тұ танғ ан соғ ыс. КОКП жә не КСРО басшылығ ы Ауғ анстандағ ы 1978 жылғ ы сә уір тө ң керісі нә тижесінде билікке келген “халық тық -демокр. ү кіметті” қ олдап, кө ршілес елдің соц. бағ ытпен дамуын кө здеп, “интернационалдық ә скери жә рдем береміз” деген желеумен оның ішкі істеріне араласты.[1] Бұ л “қ ырғ и қ абақ соғ ыс” кезең і ө ткеннен кейінгі уақ ытта да КСРО-ның ө зге елдерді ө з ық палына қ арату саясатының айқ ын кө рінісі еді. 1965 ж. қ аң тарда Ауғ анстанда Кең ес Одағ ы Мемл. хауіпсіздік к-ті (МХК) тың шыларының қ атысуымен жартылай астыртын қ ызмет атқ арғ ан халық тық -демокр. партия (ХДП) қ ұ рылып, біраздан соң ол екіге бө лінген. “Хальк” тобын Н.М.Тараки, Х.Амин, ал “Парчам” тобын Б.Кармаль басқ арды. 1977 ж. мамырда Мә скеудің нұ сқ ауымен ХДП-ның екі тобы бірігіп, астыртын қ имылдарын ұ лғ айта тү сті. Мұ хаммед Дауд ү кіметі ХДП-ғ а қ ысым жасап, 1978 ж. 26 сә уірде оның басшыларын қ амауғ а алды. Ертең іне Кабулдағ ы ә скери кү штер кө теріліп, Дауд бала-шағ асымен қ азағ а ұ шырады. Сө йтіп Ауғ анстанда ХДП билігі орнады. Жаң а ү кімет КСРО-ның айтқ анынан шық пай, бірден социализм негізін қ алауғ а кірісті. Жер реформасын енгізу, діндарларды қ удалау, ағ арту саласындағ ы ө згерістер, кең естік мамандарды кө бірек пайдалану, жергілікті кө шпелі тайпалардың ә дет-ғ ұ рпымен, салт-мү ддесімен санаспау, т.б. бұ қ ара халық тың наразылығ ын тудырды. 1978 ж. қ азанда ірі қ арулы қ арсылық тар басталды. Ауғ ан ү кіметі КСРО-мен достық, тату кө ршілік жә не ынтымақ тастық туралы шартқ а отырып (желтоқ сан, 1978), Мә скеуге арқ а сү йеді. Алайда халық кү ресі одан ә рі кү шейе тү сті. 1979 жылдың ақ ырында 26 уә лаятта 18 кө теріліс ө рті лаулады. Сондай жағ дайда ХДП басшылары ө зара тартысып, Кармаль тобы жең іліп (1978, шілде-тамыз), оның ө зін Чехословакияғ а елші етіп жіберді. Келесі жылғ ы қ ыркү йекте Тараки Аминнің қ олынан қ аза тауып, ХДП мен мемл. басына Амин отырады. Бұ л жағ дайды Мә скеу ө з мү ддесіне қ ауіп ретінде қ абылдады. КСРО МХК Аминді қ ызметінен шеттетіп, “парчамшылдарды” билікке ә келуге ә рекеттенді. 1979 ж. 12 желтоқ санда Кең ес Одағ ы басшыларының шағ ын тобы (Л.И. Брежнев, Ю.В. Андропов, М.А. Суслов, Д.Ф. Устинов, А.А. Громыко) Ауғ анстанғ а кең ес ә скерін енгізу туралы шешім қ абылдады. Сө йтіп, 1979 ж. 27 желтоқ санда КСРО ә скерлері Ауғ анстан шекарасынан ө тіп, онда 1989 жылдың 15 ақ панына дейін соғ ыс қ имылдарын жү ргізді.

Қ азақ стан ү лесі

Қ азақ станнан Ауғ ан соғ ысына 22000 адам қ атысып, олардың 761-і қ аза тапты. 21 адам хабарсыз кетті. Бү гінгі таң да Қ азақ елінде 10000 - ғ а жуық ауғ ан ардагерлері бар. Олардың 3000 - дайы мү гедектер қ атарында. Ауғ андық ардагерлер қ оғ амы ө кілдерінің сө зінше кең ес заманында мемлекет тарапынан бұ ларғ а айтарлық тай кө ң іл бө лінді. Ал қ азіргі кезде аталмыш жең ілдіктерден мү лдем алынып тасталды. Елбасының 1998 - жылдың 28 - сә уірінде шық қ ан жарлығ ы аталғ ан жандарғ а берілетін қ аржылық кө мектің мө лшерін анық тап берді. Бү гінде ол 2 мың тең геден сә л ғ ана асады.

3. Тарихты оқ ытудағ ы практикалық ә дістер, олардың маң ызы. Практикалық ә дістердің ішінде жаттығ удың алатын орны ерекше. Жаттығ улар кең інен қ олданылатын ә дістердің бірі. Бұ л ә діс арқ ылы оқ ушыларда біліктер мен дағ дылар қ алыптастырылады. Сондық тан жаттығ у барлық пә ндерді оқ ытуда қ олданылады. Жаттығ у қ айталаумен тығ ыз байланысты. Қ айталау - жаттығ удың тә сілі. Жаттығ у барысында оқ ушы кө птеген қ имыл ә рекеттерін жасайды. Бірақ жаттығ у жай ғ ана қ айталау емес, ол мақ сатты жә не саналы ә рекет. Ө йткені білік пен дағ дыны қ алыптастыру ө те кү рделі процесс, ол еліктеу қ имылдарынан бастап, еркін жә не жылдам жасауғ а, жаттық қ ан ә рекет дең гейіне жетуге бағ ытталады.

Жаттығ у ә дісі мына тә сілдерді қ олдануды керек етеді: жаттығ уды орындаудың тә ртібі мен реті туралы нұ сқ ау беру, істейтін жұ мыстың ү лгісін кө рсету, қ айталау қ имылдарын, жұ мыс барысында ө зін-ө зі бақ ылап, тексеріп отыру, қ ателерді тү зетіп отыру, жұ мыс аяқ талғ анда ө зін-ө зі бағ алау.

Оқ ытудың міндеттеріне сай жаттығ удың кө п тү рлері қ олданылады: ауызша жә не жазбаша, графикалық жә не практикалық жаттығ улар, тү рлі нұ сқ алық, шығ армашылық т.б.

Практикалық ә дістің бір тү рі - ойындар. Мектепте қ олданылатын ойындарды негізінен ү ш топқ а бө луге болады: ұ лттық ойындар, дидактикалық ойындар жә не қ имыл-қ озғ алыс спорттық ойындар.

Ойын баланың қ ажетті ә рекетінің бірі. Баланың ең бегі, оқ уы ойыннан басталады. Ойын балалардың оқ у ә рекетін жандандырып, оқ уғ а деген ық ыласын арттыратын маң ызды қ ұ рал. Бастауыш сыныптардағ ы сабақ тарда дидактикалық ойындар мен ұ лттық ойындарды қ олданудың маң ызы зор. Ә сіресе ө ткен материалды пысық тау, қ айталау кезінде ойынды қ олдану пайдалы. Ә рбір ойынның ө зіндік ережесі мен ойнау тә ртібін біліп, рө лдік сипатын сақ тап, дұ рыс ұ йымдастыра білу қ ажет.