БЦЖ вакцинасын қолдану

131. БЦЖ вакцинасы лиофильді кептірілген, теріішіне енгізуге арналғ ан, БЦЖ вакциндық штаммының (вируленттігі тө мендетілген, иммуногендік қ асиеттері басым) тірі микобактериялары. Препарат туберкулез ауруының арнайы белсенді профилактикалауғ а арналғ ан. Вакцинаның қ асында мө лдір, тү ссіз, бө где қ оспалары жоқ, стандартты еріткіші болады.

132. Вакцинация нә рестелерге туғ аннан кейінгі алғ ашқ ы 1-4 кү ндері анасына вакцинациядан бас тартудың салдары жә не болуы мү мкін реакциялар мен асқ ынулар туралы тү сіндіргеннен кейін, анасының қ атысуымен жә не жазбаша тү рде келісім бергеннен соң перзентханада егу бө лмесінде жасалады. Нә рестелерді педиатр -дә рігерқ арап тексеріп, нә рестенің даму сырқ атнамасына (№ 097/е ү лгісіне) екпе жасауғ а рұ қ сатын рә сімдеген соң, нә рестелер вакцинацияғ а жіберіледі. Вакцинацияны егу бө лмесінің екпе жасауғ а рұ қ саты бар мейіргері жү ргізеді. Нә рестенің анасы денсаулық жағ дайына байланысты егу бө лмесіне келе алмаса, оның жазбаша тү рде рұ қ саты бойынша медицина қ ызметкері қ атысады. Перзентханадан шығ армас бұ рын нә рестенің анасына осы Нұ сқ аулық қ а 10-қ осымшасына сә йкес перзентханада жасалғ ан екпелер туралы ақ парат жазылғ ан «Екпе паспорты» беріледі.

133. БЦЖ вакцинасын қ олдану тә сілі мен мө лшері:

1) вакцинасы бар ампулаларды ашпас бұ рын мұ қ ият тексереді, келесі жағ дайларда препаратты қ олданбайды:

ампулада этикетканың болмауы немесе оның дұ рыс толтырылмауы;

жарамдық мерзімінің ө тіп кетуі;

ампула жарылғ ан болса не кетігі болса;

препараттың физикалық қ асиеттері ө згерген болса (тү сі, тү рі ө згерсе жә не т.с.с.);

препарат ерітіндісінде бө где қ оспалар немесе вакцинағ а нұ сқ аулық та кө рсетілген мерзімде ерімейтін ү лпектер/қ ауыздар болса;

2) БЦЖ вакцинасы сол жақ иық тың сыртқ ы бетінің жоғ арғ ы жә не ортаң ғ ы ү штен бір бө ліктерінің шекарасында нұ сқ аулық та аталғ ан мө лшерде тек қ ана тері ішіне егіледі.

134. Келесі жағ дайларда БЦЖ вакцинациясын жасауғ а қ атаң тыйым салынады:

бірінші дә режелі туысқ андығ ы бар адамдарда генерализацияланғ ан БЦЖ инфекциясы анық талса;

адамның иммундық тапшылық вирусы немесе жү ре пайда болғ ан иммундық тапшылық синдромы болса;

шала туылғ ан бала – салмағ ы 2000 граммнан аз немесе гестациялық мерзімі 33 аптадан кем болса;

орталық нерв жү йесі (бұ дан ә рі – ОНЖ) зақ ымдануы болса – босану кезіндегі жарақ аттар неврологиялық симптоматикамен (орташа ауырлық тағ ы жә не ауыр дә режелі);

қ ұ рсақ ішілік инфекция, жаң а туылғ ан нә рестелердің сепсисі болса;

жаң а туылғ ан нә рестелердің гемолитикалық ауруы (ауыр жә не орташа ауырлық тағ ы тү рлері) болса;

субфебрильді температура жә не баланың жалпы жағ дайының бұ зылуымен ө тетін орташа ауырлық тағ ы жә не ауыр тү рдегі аурулар болса.

135. Перзентханада БЦЖ вакцинациясы жасалмағ ан балаларғ а МСАК мекемелерінде вакцинация жасалады жә не де екі айғ а дейін вакцинация алдында туберкулинді сынама жү ргізілмейді де, екі айдан асса – Манту сынамасының теріс нә тижесінде ғ ана.

136. Вакцинация жасалғ ан жә не перзентханадан шығ ысымен бактерия бө лушімен қ арым-қ атынас жағ дайына тү сетін балаларды жаң а туылғ ан нә рестелерді кү ту бө лімшелерінде немесе сә билер ү йінде кем дегенде 2 ай бойы оқ шаулау қ ажет (туберкулезге шалдық қ ан науқ асты оқ шаулау мү мкін болмағ ан жағ дайда).

137. БЦЖ вакцинасы егілмеген нә ресте перзентханадан отбасы мү шелерінің барлығ ы туберкулез ауруына тексерілгендігі туралы МСАК мекемесі берген анық тама негізінде ғ ана шығ арылады.

138. Егер сә бидің анасы туберкулездің белсендігі тү ріне шалдық қ ан болса, нә рестені 3 ай бойы химиопрофилактика жү ргізу ү шін оқ шаулайды. Содан кейін 2 ТБ Манту сынамасы жасалады. Манту сынамасы оң нә тижелі болса, изониазидпен химиопрофилактика 6 айғ а дейін созылады. Манту сынамасы теріс нә тижелі болса, БЦЖ вакцинасы егіліп, анасынан иммунитет тү зілгенге дейін тағ ы 2 ай бойы оқ шауланады.

139. Егер анасындағ ы ө кпелік туберкулез босанар алдында анық талғ ан болса, нә ресте (мү мкін болса сә бидің жолдасы/плацента да) туа біткен туберкулезге тексерілуі тиіс.

140. Егер нә ресте ө кпелік туберкулезі бар бактерия бө луші анадан туылғ ан болса, химиопрофилактикалық ем 6 ай бойы жү ргізіледі де, кейін 2 ТБ Манту сынамасы теріс нә тижелі болса, БЦЖ вакцинациясы жасалады.

141. БЦЖ ревакцинациясы:

дені сау ТМБ жұ қ пағ ан Манту сынамасы теріс нә тижелі 6 жасар (1-сынып) балаларғ а жасалады;

кү мә нді реакциясы бар балаларғ а 2 ТБ Манту сынамасы 3 айдан кейін

қ айта жү ргізіліп жә не оның нә тижесі теріс болғ ан жағ дайда БЦЖ ревакцинациясы жасалады;

ревакцинацияны МСАК мекемелерінің медицина қ ызметкерлері

жү ргізеді, мектептерде, республика бойынша бір уақ ытта 6 жасар оқ ушылар арасында (1-сынып) оқ у жылының бірінші айында (қ ыркү йек) ұ йымдастырылады. Бұ л айда мектепте басқ а екпелерді жасауғ а тыйым салынады. Қ олданылмай қ алғ ан БЦЖ вакцинасының қ алдық тары облыстық, қ алалық жә не аудандық денсаулық сақ тау басқ армаларының қ оймасына қ айтарылады. БЦЖ вакцинасын перзентханаларда (босану бө лімшелерінде) ғ ана тұ рақ ты тү рде қ ұ лыптанатын бикстерде жә не тоң азытқ ышта сақ тауғ а рұ қ сат етіледі;

Манту сынамасы мен БЦЖ ревакцинациясы аралығ ы - ү ш кү ннен кем

жә не екі аптадан артық болмауы тиіс. Медициналық қ арсылық тар болғ ан жағ дайда ревакцинация қ арсы кө рсеткіштер жойылғ аннан кейін бірден жасалады.

142. БЦЖ ревакцинациясының қ арсы кө рсеткіштері:

1) ТМБ жұ қ қ андығ ы немесе бұ рын туберкулезбен ауыруы;

2) Манту сынамасының оң жә не кү мә нді болуы;

3) БЦЖ вакцинациясының жанама ә серлерінің болуы;

4) бірінші дә режелі туысқ андығ ы бар адамдарда генерализацияланғ ан БЦЖ инфекциясының болуы;

5) АИТВ-инфекциясы;

6) иммундық тапшылық жағ дайлары, қ атерлі ісіктер;

7) жедел жұ қ палы жә не жұ қ палы емес аурулар, созылмалы аурулардың ө ршу кезең і, аллергиялық ауруларды қ оса. Аурудан жазылғ аннан немесе ремиссиядан кейін екі айдан соң ревакцинация жасалады.

Екпелерден уақ ытша босатылғ ан балаларды есепке алып, олар толық сауық қ аннан немесе қ арсы кө рсеткіштер жойылғ аннан кейін ревакцинация жасалады.

143. БЦЖ вакцинасын еккеннен кейінгі реакция тө мендегідей болады:

1) БЦЖ екпесіне жалпы организм жауап береді. Аймақ тық лимфа бездерінің 15-20 мм-ге дейін ұ лғ аюы арқ ылы организм жалпы реакция беруі мү мкін, бұ л қ алыпты реакция болып саналады жә не бірнеше айдың ішінде ө з бетінше қ алпына келеді;

2) аумақ тық лимфа бездерінің 20 мм жә не одан да ү лкен болып ұ лғ аюы БЦЖ вакцинациясының асқ ынуы болып саналады жә не ондайда арнайы ем жү ргізіледі;

3) БЦЖ вакцинасын еккеннен кейін папула пайда болып, 15–20 минуттен кейін сорылып кетеді;

4) вакцина жасалғ андардағ ы вакцинациядан кейінгі жергілікті екпе реакциясы 4-6 аптадан кейін ғ ана пайда бола бастайды, ал ревакцинация жасалғ андарда бір аптадан кейін басталуы мү мкін. Бұ л уақ ытта вакцина енгізілген жерде гиперемия мен диаметрі 5-9 мм инфильтрат (папула) пайда болады. Кейіннен инфильтрат везикулағ а, пустулағ а ауысып, кейін қ абыршық пайда болады да, ол ө з бетімен тү сіп қ алып, орнында тыртық ша тү зіле бастайды. Аталғ ан реакциялар қ алыпты болып саналады жә не қ андай да бір дә рілік заттармен емдеуді қ ажет етпейді.

144. Нә ресте перзентханада болғ ан уақ ытта дә рігер (мейірбике) тері ішілік вакцинациядан 4-6 аптадан кейін жергілікті екпе реакциясы пайда болатынын жә не сол кезде баланы учаскелік дә рігер-педиатрғ а кө рсету керектігін оның анасына айтады.

145. Вакцинация (ревакцинация) жасалғ ан балаларды МСАК жү йесінде педиатр-дә рігерлер немесе ЖТД бақ ылайды. Содан соң жү йелі тү рде 1, 3, 6, 12 айдан кейін жергілікті екпе реакциясын тексеріп, оның сипаттамасы мен кө лемі Қ азақ стан Республикасы Денсаулық сақ тау министрінің міндетін атқ арушының 2010 жылғ ы 23 қ арашадағ ы № 907 бұ йрығ ымен бекітілген 063е, 026е, 112е есепке алу нысандарында тіркеледі (Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік нормативтік қ ұ қ ық тық актілер Реестірінде № 6697 болып тіркелді).

146. Осы уақ ытта шеткі лимфа бездерінің реакциясы да бақ ыланады.

147. БЦЖ вакцинациясы мен ревакцинациясының ақ тық нә тижесі екпеден кейінгі 1 жылдан соң тыртық шаның кө лемі бойынша бағ аланады. Диаметрі 5-8 мм тыртық ша ең оң тайлы болып саналады. Ө те сирек жағ дайда БЦЖ вакцинасын енгізген жерде апигментті дақ пайда болады.

148. Жергілікті екпе реакциясы болмағ ан жағ дайда (тыртық шаның болмауы) балалар міндетті тү рде есепке алынып, 6 айдан кейін алдын ала Манту сынамасын жү ргізбестен, 1 жылдан соң – Манту сынамасының теріс нә тижесінде қ айта (тек бір рет) егіледі (толық вакцинациялау).

149. Сирек жағ дайларда БЦЖ вацинасын енгізгенде тө мендегі мынадай нысандағ ы тү рде жергілікті екпе реакциялары болуы мү мкін:

аймақ тық лимфаденит;

тері астылық суық абсцесс;

беткей жара;

келоидты тыртық;

сү йек жү йесінің зақ ымдануы (оститтер).

БЦЖ вакцинасына жанама ә серлер байқ алғ ан балаларда осы Нұ сқ аулық қ а 11-қ осымшасына сә йкес ем жү ргізіледі.

150. БЦЖ вакцинациясынан кейінгі асқ ынуларда «ДИАСКИНТЕСТ®»-ке реакция теріс болады.

151. Фтизиатр вакцинацияның жанама ә серлерін жан-жақ ты клиникалық, рентгенологиялық, зертханалық тексеру жә не ДИАСКИНТЕСТ®»-ке теріс реакция негізінде анық тайды. БЦЖ вакцинасын енгізгенге реакция анық талғ ан соң, медицина мекемесінің бастығ ын анық талғ ан жанама ә серлер туралы хабардар етіп, аумақ тық Тұ тынушылардың қ ұ қ ығ ын қ орғ ау департаментіне, облыстық туберкулезге қ арсы кү рес диспансеріне (бұ дан ә рі - ОТҚ П), Қ азақ стан Республикасы Денсаулық сақ тау жә не ә леуметтік даму министрлігінің Туберкулез проблемалары ұ лттық орталығ ына (бұ дан ә рі – ТПҰ О) хабарлама жолдау керек.

152. Реакцияның сипаттары туралы ақ парат 063/е, 026/е, 112/е есепке алу ү лгілерінде тіркеледі. Реакциясы бар барлық балаларғ а карта толтырылады.

153. БЦЖ вакцинасына жанама ә серлері байқ алғ ан балалар III В диспансерлік есеп тобында 1 жыл бойы бақ ыланады.

154. Есепке алу жә не есептен шығ ару кезінде келесі тексерулерді жү ргізу қ ажет: қ ан мен зә рдің жалпы талдамасы, кеуде қ уысы ағ заларының рентгенографиясы, қ осымша (есептен шығ ару кезінде) – Манту сынамасы мен «ДИАСКИНТЕСТ®».

155. Туберкулезге қ арсы профилактикалық екпелер (БЦЖ вакцинациясы мен ревакцинациясы), 2 ТБ Манту сынамасы жә не «ДИАСКИНТЕСТ®» оларғ а қ оса берілген нұ сқ аулық тарғ а сә йкес жү ргізіледі.