Ссссссс

Сақ тандыру шартының ұ ғ ымы, элементтері, тү рлері. Сақ тандыру шарты бойынша бiр тарап (сақ танушы) сақ тандыру сыйлық ақ ысын тө леуге мiндеттенедi, ал екiншi тарап (сақ тандырушы) сақ тандыру жағ дайы басталғ ан кезде сақ танушығ а немесе шартта белгiленген сома (сақ тандыру сомасы) шегiнде ө зiнiң пайдасына шарт жасалғ ан ө зге тұ лғ ағ а (пайда алушығ а) сақ тандыру тө лемiн тө леуге мiндеттенедi. Қ азақ стан Республикасының заң намалық актілерінде сақ тандыру шартында кө зделген тә ртіппен жә не жағ дайларда ө зге де тө лемдерді жү зеге асыру жағ дайлары кө зделуі мү мкін. 2. Сақ тандыру сақ тандыру шарты негiзiнде жү зеге асырылады.Сақ тандырушылар мен сақ танушылар арасындағ ы қ атынастар, сондай-ақ олардың сақ тандыру шартын жасау жә не оны орындау процесi кезiнде туындайтын сақ тандырылғ андармен жә не пайда алушылармен қ атынастары осы Кодекспен реттеледi. 1. Сақ тандыру нысандары: 1) мiндеттiлiк дә режесi бойынша - ерiктi жә не мiндеттi; 2) сақ тандыру объектiсi бойынша - жеке жә не мү лiктiк; 3) сақ тандыру тө лемiн жү зеге асыру негiздерi бойынша - жинақ таушы жә не жинақ таушы емес болып табылады. 2. Сақ тандыру қ ызметiн лицензиялау мақ сатында заң актiлерiнде ө згеше жiктеу кө зделуi мү мкiн. 1. Міндетті сақ тандыру - егер сақ тандырудың міндетті тү рлерін реттейтін заң намалық актілерде ө згеше белгіленбесе, талаптары тараптардың келісімімен айқ ындалатын, заң намалық актілердің талаптарына орай жү зеге асырылатын сақ тандыру. 3. Ө з ө мiрiн немесе денсаулығ ын сақ тандыру мiндетiн азаматқ а заң актiлерiмен де, шартпен де жү ктеуге болмайды. Мiндеттi сақ тандыру сақ танушының есебiнен жү зеге асырылады. 4. Мiндеттi сақ тандыру кезiнде сақ танушы, егер сақ тандырудың осы тү рін реттейтін заң намалық актілерде ө згеше белгіленбесе, тараптардың келісімімен айқ ындалғ ан талаптар бойынша сақ тандырушымен шарт жасауғ а мiндеттi. 5. Мiндеттi сақ тандыру шарты сақ тандырудың осы тү рiн жү зеге асыруғ а лицензиясы бар сақ тандырушымен ғ ана жасалады. Сақ тандырудың міндетті тү рін реттейтін заң намалық актілерде тә ртібі мен талаптары белгіленген міндетті сақ тандыру шартын жасасу, егер осы заң намалық актілерде ө згеше кө зделмесе, жоғ арыда аталғ ан сақ тандырушы ү шін міндетті болып табылады. 6. Ерiктi сақ тандыру - тараптардың еркiн бiлдiруiне орай жү зеге асырылатын сақ тандыру. Ерiктi сақ тандырудың тү рлерi, шарттары мен тә ртiбi тараптардың келiсiмi бойынша белгiленедi. 1. Азаматтың ө мiрiн, денсаулығ ын, ең бекке қ абiлеттiлiгiн жә не жеке басына байланысты ө зге де мү ліктік мү дделерiн сақ тандыру жеке сақ тандыруғ а жатады. Жеке сақ тандыру шарты бойынша сақ танушының ө зi, сондай-ақ шартта аталғ ан басқ а (сақ тандырылғ ан) адам сақ тандырылғ ан болуы мү мкiн. 2. Мү лiктi жә не оғ ан байланысты мү ліктік мү дделердi сақ тандыру мү лiктiк сақ тандыруғ а жатады. 3. Мү лiктi сақ тандыру кезiнде мү лiктiң жоғ алуы (жойылуы) тә уекелi, жетiспеуi немесе бү лiнуi жә не осы Кодекстiң 115-бабында кө зделген ө зге де мү лiктiк игiлiктер мен қ ұ қ ық тар сақ тандырылады. 4. Сақ танушының немесе пайда алушының мү лiктердi сақ тандыруғ а мү ддесi болмағ ан жағ дайда жасалғ ан мү лiктiк сақ тандыру шарты жарамсыз болады. 5. Азаматтық -қ ұ қ ық тық жауаптылық ты сақ тандыру кезiнде, ү шiншi бiр адамдардың ө мiрiне, денсаулығ ына немесе мү лкiне зиян келтiрудiң салдарынан туындайтын мiндеттемелер бойынша жауапты болу, сондай-ақ шарттардан туындайтын мiндеттемелер бойынша жауапты болу тә уекелiн сақ тандырады.

Сатып алу-сату шарты бойынша тараптардың қ ұ қ ық тары мен міндеттері. Сатып алу-сату шарты 1. Сатып алу-сату шарты бойынша бiр тарап (сатушы) мү лiктi (тауарды) екiншi тараптың (сатып алушының) меншiгiне, шаруашылық жү ргiзуiне немесе жедел басқ аруына беруге мiндеттенедi, ал сатып алушы бұ л мү лiктi (тауарды) қ абылдауғ а жә не ол ү шiн белгiлi бiр ақ ша сомасын (бағ асын) тө леуге мiндеттенедi. 2. Бағ алы қ ағ аздар мен валюталық қ ұ ндылық тарды сатып алу-сатуғ а, егер заң актiлерiнде оларды сатып алу-сатудың арнаулы ережелерi белгiленбесе, осы параграфта кө зделген ережелер қ олданылады. 2-1. Ислам банкінің банк қ ызметін жү зеге асыруы кезінде оның тауарларды сатып алу-сату ерекшеліктері Қ азақ стан Республикасының банк қ ызметін реттейтін заң намалық актілерінде белгіленеді. 3. Осы Кодексте немесе ө зге де заң актiлерiнде кө зделген жағ дайларда тауарлардың жекелеген тү рлерiн сатып алу-сату ерекшелiктерi заң актiлерiнде жә не ө зге де нормативтiк қ ұ қ ық тық актiлерде белгiленедi. 4. Осы параграфта кө зделген ережелер, егер бұ л қ ұ қ ық тардың мазмұ нынан немесе сипатынан ө згеше туындамаса, мү лiктiк қ ұ қ ық тарды сатуғ а қ олданылады. 5. Сатып алу-сату шарттарының жекелеген тү рлерiне (бө лшек саудамен сатып алу-сату, тауарлар жеткiзiлiмi, энергиямен жабдық тау, контрактация, кә сiпорынды сату), егер осы Кодекстiң ережелерiнде бұ л тү рлердiң шарттары туралы ө згеше кө зделмесе, осы параграфта кө зделген ережелер қ олданылады. 6. Сот шешімдерін орындау ү шін белгіленген тә ртіппен мү лікті сату кезінде сот орындаушысы сатушы ретінде шығ ады. Сатушының жә не сатып алушының қ ұ қ ық тары мен міндеттері Сатушының міндеттері. Сатушы сатып алушығ а шартпен белгіленген тауарды беруге міндетті. Мұ нда негізгі талаптар болып мыналар саналады: тауардың атауы, сапасы, саны (кө лемі). Сапағ а қ атысты талаптар сатып алу-сату туралы нормалармен шарттың елеулі жағ дайларына жатқ ызылмағ анына қ арамастан осы ү ш талапты да сатып алу-сату шарттары бойынша міндетті деп тануғ а болады. Ә рбір жекелеген жағ дайда тауар атауына, сапасына, санына (кө леміне) қ атысты талаптар ө згеріп тұ рады. Сапа бойынша талаптар шарттардың ө здерімен емес, тікелей заң нама нормаларымен анық талуы мү мкін.

Сенімхат ұ ғ ымы жә не тү рлері. Бiр адамның (сенiм бiлдiрушiнiң) ө з атынан ө кiлдiк ету ү шiн екiншi адамғ а (сенiм бiлдiрген) берген жазбаша уә кiлдiгi сенiмхат деп танылады. 2. Мү лiкке билiк жасауғ а жә не нотариаттың куә ландыруын талап ететiн мә мiлелер жасауғ а берiлетiн сенiмхатты, егер заң қ ұ жаттарында ө згеше белгiленбесе, нотариат куә ландыруғ а тиiс. Нотариат куә ландырғ ан сенiмхаттарғ а: 1) госпитальдарда, санаторийлер мен басқ а ә скери-емдеу мекемелерiнде емделiп жатқ ан ә скери қ ызметшiлердiң жә не ө зге де адамдардың осы госпитальдардың, санаторийлер мен басқ а ә скери-емдеу мекемелерiнiң бастық тары, медицина бө лiмi жө нiндегi орынбасарлары, ағ а жә не кезекшi дә рiгерлерi куә ландырғ ан сенiмхаттар; 2) мемлекеттiк нотариалдық кең селер мен басқ а да нотариалдық ә рекет жасайтын органдары жоқ ә скери бө лiмдер, қ ұ рамалар, мекемелер жә не ә скери-оқ у орындары орналасқ ан мекендердегi осы бө лiмдердiң, қ ұ рамалардың, мекемелердiң, оқ у орындарының командирлерi (бастық тары) куә ландырғ ан ә скери қ ызметшiлердiң сенiмхаттары, сондай-ақ жұ мысшылар мен қ ызметшiлердiң, олардың отбасы мү шелерi мен ә скери қ ызметшiлер отбасы мү шелерiнiң сенiмхаттары; 3) бас бостандығ ынан айыру орындарындағ ы адамдардың бас бостандығ ынан айыру орындарының бастық тары куә ландырғ ан сенiмхаттары; 4) халық ты ә леуметтiк қ орғ ау мекемелерiндегi кә мелетке толғ ан ә рекет қ абiлеттiгi бар азаматтардың осы мекеменiң немесе тиiстi халық ты ә леуметтiк қ орғ ау органдарының басшысы куә ландырғ ан сенiмхаттары тең естiрiледi. 4. Хат-хабар, соның iшiнде ақ ша жә не сә лемдеме алуғ а, жалақ ы жә не азаматтар мен заң ды тұ лғ алардан ө зге де тө лемдер алуғ а сенiмхатты сенiм бiлдiрушi тұ ратын қ аладағ ы аудан, аудандық маң ызы бар қ ала, кент, ауыл (село), ауылдық (селолық) округ ә кiмi аппараты, ол жұ мыс iстейтiн немесе оқ итын ұ йым, тұ рғ ылық ты жерi бойынша тұ рғ ын ү й пайдалану ұ йымы, ол емделiп жатқ ан тұ рақ ты емдеу мекемесiнiң ә кiмшiлiгi, сондай-ақ ә скери қ ызметшiлерге сенiмхат берiлгенде тиiстi ә скери бө лiмдердiң командованиесi куә ландыруы мү мкiн. Қ ұ жат жiберудi байланыс қ ызметкерi жү зеге асырғ ан кезде телеграф арқ ылы, сондай-ақ байланыстың басқ а да тү рлерi арқ ылы жiберiлетiн сенiмхатты байланыс органдары куә ландырады. 5. Ү шiншi жақ тар сенiм бiлдiрiлген адамғ а сенiм бiлдiрушi факсимилелiк жә не ө зге де байланыстар бойынша, ресми байланыс органдарының қ атысуынсыз жолдағ ан ө здерiне қ атысты ә рекеттер жасау ү шiн берiлген сенiмхатты тү пнұ сқ а деп санауғ а қ ұ қ ылы. 6. Заң ды тұ лғ а атынан сенiмхат оның басшысы немесе бұ ғ ан оның қ ұ рылтай қ ұ жаттарымен уә кiлдiк берiлген ө зге де адамның қ олы қ ойылып берiледi жә не сол ұ йымның мө рiмен бекiтiледi. 7. Ақ ша жә не басқ а бағ алы мү лiктi алуғ а немесе беруге мемлекеттiк органның, коммерциялық ұ йым мен коммерциялық емес ұ йымның атынан берiлетiн сенiмхатқ а сол ұ йымның бас (ағ а) бухгалтерi де қ ол қ оюғ а тиiс. 8. Банкiде операциялар жасауғ а берiлетiн сенiмхатты жә не сауда саласында мә мiле жасауғ а берiлетiн сенiмхатты беру тә ртiбi мен нысаны арнайы ережелермен белгiленуi мү мкiн

Сенімхаттың мерзімі. Сенімхатты тоқ татужә не оның салдары. Сенiмхат ү ш жылдан аспайтын мерзiмге берiлуi мү мкiн. Егер сенiмхатта неғ ұ рлым ұ зақ мерзiм кө рсетiлсе, ол ү ш жыл бойы, ал егер қ олдану мерзiмi кө рсетiлмесе, берiлген кү ннен бастап бiр жыл бойы жарамды болады. 2. Берiлген кү нi кө рсетiлмеген сенiмхат жарамсыз болады. Сенiмхаттың тоқ татылуы 1. Сенiмхаттың қ олданылуы: 1) сенiмхат мерзiмiнiң ө туi; 2) сенiмхатта кө зделген ә рекеттердiң жү зеге асуы; 3) сенiмхатты берушi адамның оның кү шiн жоюы; 4) сенiмхат берiлген адамның одан бас тартуы; 5) ө з атынан сенiмхат берген заң ды тұ лғ аның тоқ татылуы; 6) атына сенiмхат берiлген заң ды тұ лғ аның таратылуы; 7) сенiмхат берген адамның қ айтыс болуы, оның ә рекет қ абiлеттiгi жоқ, ә рекет қ абiлеттiгi шектеулi немесе хабар-ошарсыз кеттi деп танылуы; 8) сенiмхат берiлген азаматтың қ айтыс болуы, оның ә рекет қ абiлеттiгi жоқ, ә рекет қ абiлеттiгi шектеулi немесе хабар-ошарсыз кеттi деп танылуы салдарынан тоқ татылады. 2. Сенiмхатты берген адам сенiмхаттың немесе сенiм ауысуының кү шiн кез келген уақ ытта жоя алады, ал сенiмхат берiлген адам одан бас тарта алады. Бұ л қ ұ қ ық тан бас тарту туралы келiсiм жарамсыз болады. 1. Сенiмхат берушi сенiмхаттың кү шiн жойғ андығ ы туралы (осы Кодекстiң 170-бабы) сенiмхат берiлген адамғ а, сондай-ақ сенiмхат берiлгендердiң алдында ө кiлдiк ету ү шiн ө зiне белгiлi ү шiншi жақ қ а хабарлауғ а мiндеттi. Сенiмхат осы Кодекстiң 170-бабының 5 жә не 7-тармақ тарында кө рсетiлген негiздерге сү йенiп тоқ татылғ ан реттерде дә л сондай мiндет сенiмхат берушi адамның қ ұ қ ық ты мирасқ орларына да жү ктеледi. 2. Сенiмхат берiлген адамғ а сенiмхаттың тоқ татылғ анын бiлгенге дейiн немесе бiлуге тиiс болғ ан кезге дейiн оның жасағ ан ә рекеттерi нә тижесiнде пайда болғ ан қ ұ қ ық тар мен мiндеттер сенiмхатты берген адам жә не оның қ ұ қ ық ты мирасқ орлары ү шiн ү шiншi жақ тарғ а қ атысты кү шiн сақ тайды. Егер ү шiншi жақ сенiмхаттың тоқ татылғ анын бiлсе немесе бiлуге тиiс болса бұ л ереже қ олданылмайды. 3. Сенiмхат берiлген адам немесе оның қ ұ қ ық ты мирасқ оры сенiмхат тоқ татылысымен оны дереу қ айтаруғ а тиiс. 4. Сенiмхаттың тоқ татылуына байланысты осы сенiмхат бойынша басқ а адамғ а ө кiлеттiк беру де (сенiм ауысуы) кү шiн жояды.

Сеніп тапсырылғ ын бө тен мү лікті иеленіп алу немесе ысырап ету. Иеленіп алу немесе ысырап ету-кінә лы адамғ а тапсырылғ ан бө тен мү лікті талан-таражғ а салудың бір нысаны болып табылады. Қ ылмыстың объективтік жағ ы сеніп тапсырылғ ан бө тен мү лікті иелену немесе ысырап ету белгілерімен сипатталады. Осығ ан байланысты бұ л жерде талан-тараждың екі нысаны: иеленіп алу немесе ысырап ету қ ұ рамдары туралы сө з болып отыр. Иеленіп алу дегеніміз-кінә лының ө зіне сеніп тапсырылғ ан бө теннің мү лкін ө зінің пайдасына заң сыз айналдыруы мақ сатымен оғ ан заң сыз иелік етуі болып табылады. Мұ ндай ретте иеленген мү лік кінә лының билігінде болады. Ол меншік иесіне негізсіз қ айтарылмайды немесе бө тен адамғ а берілмейді. Мү ліктің жоғ алуы, іріп-шіріп кету, жойылуы, басқ а адамның ұ рлауы нә тижесінде меншік иесіне қ айтарылмаса, онда бұ л иеленіп кетуге жатпайды.Иеленіп кетуді бө теннің мү лкін уақ ытша пайдалана тұ румен шатастыруғ а болмайды. Егер ө зіне мү лік сеніп тапсырылғ ан адам оны заң сыз пайдалана отырып, оны заң ды иесіне қ айтаруғ а немесе оның қ ұ нын тө леуге деген ниетте болса, онда оның ә рекеті иеленіп кету емес. Ысырап етуге кінә лы адамның ө зіне сеніп тапсырылғ ан бө тен мү лікті заң сыз жә не тегін ө зінің пайдалануы немесе басқ а біреуге беруі, сыйлауы, сатуы, қ арызғ а беруі жә не т.б. ә рекеттері жатады.Сеніп тапсырылғ ан бө тен мү лікті иелену мен ысырап етудің негізгі айырмашылық тары мынандай: сеніп тапсырылғ ан бө тен мү лікті иеленуде кінә лы адам бө теннің мү лкін жө нсіз, негізсіз, заң ғ а қ айшы ә рекеттермен ұ стап тұ рады, иесіне қ айтармайды, ал ысырап етуге осы аталғ ан мү лікті ә р тү рлі жолмен талан-таражғ а салуы, пайдаланып кетуі, шашылып-тө гілуі, рә суә болуы, тегін немесе ақ ысын алып тарату жатады. Иеленіп алу мен ысырап етудің ортақ белгісі: екі қ ылмыс қ ұ рамы бойынша да кінә лы адамғ а мү лік уақ ытша сеніп тапсырылады; мү лікті талан-таражғ а жасау ү шін бұ л ретте кінә лы адамдар ө здеріне берілген мү лікке иеліктерді қ ылмысты ә рекетке пайдаланады.Қ ылмыстың субъективтік жағ ы тікелей қ асақ аналық нысаны арқ ылы сипатталады. Кінә лы адам ө зіне сеніп тапсырылғ ан бө теннің мү лкін иеленетінін немесе ысырап ететінін сезеді жә не ө з ә рекеті арқ ылы меншік иесіне мү ліктік залал келтіргенін кү ні бұ рын біледі жә не сондай залалдың болуын тілейді. Бұ л жерде кінә лы адам пайдакү немдік ниетті басшылық қ а ала отырып, заң сыз бө теннің мү лкі есебінен пайда табу мақ сатында кө здейді. Қ ылмыстың субъектісі болып арнаулы субъект-талан-таражғ а тү скен мү лік ө зіне заң, шарт, контракт негізінде немесе қ ызметтік жағ дайына байланысты сеніп тапсырылғ ан мү лікке қ ұ зыретті адам танылады.

Сот азаматтық іс жү ргізу қ ұ қ ық тық қ атынастардың міндетті субъектісі ретінде. Сот азаматтық іс жү ргізу қ атынасының міндетті субъектісі ретінде қ аралады. Республикада азаматтық, тө релік, қ ылмыстық жә не т.б істерді қ арайтын, соттардан тыс ешқ андай орган жоқ. Сот азаматтар мен ұ йымдардың қ ұ қ ық тарын, бостандық тары мен заң ды мү дделерін қ орғ айтын, ол бұ зылғ ан жағ дайда оны қ алпына келтіретін барынша ық палды нысан болып табылады. Соттар қ айсібіреулердің еркіне қ арамастан тек Конституция мен Республика заң дарына сә йкес, ө здеріне Республика атынан берілген билікті жү зеге асырады, іс жү ргізу нысанында заң мен белгіленген сот ісін қ арауғ а процес мү шелерінің барлығ ының да белсенді тү рде қ атысу мү мкіндігін қ амтамасыз етеді. Істің ақ иқ атын ашады жә не заң ды жә не негізделген шешім шығ арады.

Сот бұ йрығ ы: тү сінігі, шығ ару тә ртібі жә не мерзімі. Сот бұ йрығ ының мазмұ ны. 145-бап. Сот бұ йрығ ын шығ арудың тә ртiбi мен мерзiмi. Мә лiм етiлген талаптың мә нi бойынша сотқ а арыз тү скен кү ннен бастап ү ш кү н iшiнде судья сот бұ йрығ ын шығ арады. 1. Сот бұ йрығ ында: 1) жү ргiзiлетiн iстiң нө мiрi жә не бұ йрық тың шығ арылғ ан кү нi; 2) соттың атауы, бұ йрық шығ арғ ан судьяның тегi жә не аты-жө нi; 3) ө ндiрiп алушының тегi, аты жә не ә кесiнiң аты (eгep ол жеке басын куә ландыратын қ ұ жатта кө рсетiлген болса), оның тұ рғ ылық ты жерi немесе тұ рғ ан жерi, оның тұ рғ ылық ты жерi бойынша тiркелгенi туралы мә лiметтер мен салық тө леушiнiң тiркеу нө мiрi немесе, егер ө ндiрiп алушы заң ды тұ лғ а болып табылса, оның атауы, нақ ты тұ рғ ан жерi не бiрың ғ ай Мемлекеттiк тiркелiмнен мә лiметтер, банк реквизиттерi мен салық тө леушiнiң тiркеу нө мiрi; 4) борышкердiң тегi, аты жә не ә кесiнiң аты (егер ол жеке басын куә ландыратын қ ұ жатта кө рсетiлген болса), оның тұ рғ ылық ты жерi немесе тұ рғ ан жерi, оның тұ рғ ылық ты жерi бойынша тiркелгенi туралы мә лiметтер, оның жұ мыс орны туралы мә лiметтер мен жұ мыс орнының банк реквизиттерi (eгep сот бұ йрығ ын шығ ару туралы арызда кө рсетiлген болса), оның банк реквизиттерi мен салық тө леушiнiң тiркеу нө мiрi (eгep сот бұ йрығ ын шығ ару туралы арызда кө рсетiлген болса) немесе, егер борышкер заң ды тұ лғ а болып табылса, оның атауы, нақ ты тұ рғ ан жерi не бiрың ғ ай Мемлекеттiк тiркелiмнен мә лiметтер (eгep сот бұ йрығ ын шығ ару туралы арызда кө рсетiлген болса), банк реквизиттерi мен салық тө леушiнiң тiркеу нө мiрi; 5) талапты қ анағ аттандыруғ а негiз болғ ан заң 6) ө ндiрiп алынуғ а жататын ақ ша соммаларының мө лшерi немесе оның қ ұ ны кө рсетiле отырып, талап етiлуге жататын мү лiктiң белгiленуi;) егер оны ө ндiрiп алу заң мен немесе шартпен кө зделсе, тұ рақ сыздық айыбының мө лшерi; 8) борышкерден ө ндiрiп алушының пайдасына немесе жергiлiктi бюджетке ө ндiрiп алынуғ а жататын мемлекеттiк баждың сомасы; 9) сот бұ йрығ ына шағ ым берудiң мерзiмi мен тә ртiбi кө рсетiледi. 2. Кә мелетке толмағ ан балаларғ а алимент ө ндiрiп алу туралы сот бұ йрығ ында осы баптың 1) - 5), 8) тармақ шаларында кө зделген мә лiметтерден басқ а, борышкердiң туғ ан кү нi мен туғ ан жерi, оның жұ мыс орны, оларды кү тiп-бағ уғ а алимент алып берiлетiн ә рбiр баланың аты мен туғ ан кү нi, борышкерден ай сайын ө ндiрiп алынатын тө лемдердiң мө лшерi жә не оны ө ндiрiп алудың мерзiмi кө рсетiледi. 3. Сот бұ йрығ ына судья қ ол қ ояды.

Сот бұ йрығ ын шығ ару туралы арыз: нысаны мен мазмұ ны, тапсыру тә ртібі, арыздағ ы кемшіліктерді жою, қ абылдаудан бас тартудың жә не қ айтарудың негіздері. 140-бап. Сот бұ йрығ ы шығ арылатын талаптар Сот бұ йрығ ы: 1) егер талап нотариатта куә ландырылғ ан мә мiлеге негiзделсе; 2) егер талап жазбаша мә мiлеге негiзделсе жә не оны жауапкер таныса; 3) егер талап тө ленбеген вексельге, акцептiң болмауына жә не нотариус жасағ ан акцептiң кү нi белгiленбеуiне бiлдiрiлген наразылық қ а негiзделсе; 4) егер ә келiктiң белгiленуiне немесе ү шiншi тұ лғ аларды тарту қ ажеттiгiне қ атысы жоқ, кә мелетке толмағ ан балалар ү шiн алименттердi ө ндiрiп алу туралы талап мә лiмделген болса; 5) егер азаматтардан жә не заң ды тұ лғ алардан салық тар мен басқ а да мiндеттi тө лемдер бойынша бересiнi ө ндiрiп алу туралы талап мә лiмделген болса; 6) егер қ ызметкерге аударылғ ан, бiрақ тө ленбеген жалақ ы мен ө зге де тө лемдердi ө ндiрiп алу туралы талап мә лiмделген болса; 7) егер жауапкердi немесе борышкердi iздестiру жө нiндегi шығ ындарды ө ндiрiп алу туралы талаптарды iшкi iстер органдары немесе қ аржы полициясы мә лiмдеген болса; 7-1) егер Қ азақ стан Республикасының заң актiлерiне сә йкес лизинг нысанасын даусыз талап ету туралы талап мә лiмделген болса; 8) алып тасталды 9) алып тасталды 10) егер кепiл берушi-борышкерге кепiлге салынғ ан затынан ө ндiрiп алу туралы ломбардтың талабы мә лiмдеген болса, шығ арылады. 141-бап. Сот бұ йрығ ын шығ ару туралы арыздың нысаны мен мазмұ ны 1. Сот бұ йрығ ын шығ ару туралы арыз осы Кодекстiң 3-тарауында белгiленген соттылық тың жалпы ережелерi бойынша сотқ а берiледi. 2. Арыз жазбаша нысанда берiледi. Арызда: 1) арыз берiлетiн соттың атауы. ө ндiрiп алушының аты, оның тұ рғ ылық ты жерi немесе тұ рғ ан жерi, заң ды тұ лғ аның реквизиттерi; РҚ АО-ның ескертпесi! 3) борышкердiң аты, оның тұ рғ ылық ты жерi немесе тұ рғ ан жерi, заң ды тұ лғ аның реквизиттерi; 4) ө ндiрiп алушының талаптары жә не ол негiзделген мә н-жайлар; 5) мә лiм етiлген талаптарды растайын қ оса тiркелетiн қ ұ жаттардың тiзбесi кө рсетiлуге тиiс. 3. Мү лiк талап етiлген жағ дайда арызда осы мү лiктiң қ ұ ны кө рсетiлуге тиiс. 4. Арызғ а ө ндiрiп алушы немесе оның ө кiлi қ ол қ ояды. Ө кiл беретiн арызғ а оның ө кiлеттiгiн куә ландыратын қ ұ жат қ оса тiркелуге тиiс. 143-бап. Сот бұ йрығ ын шығ ару туралы арызды қ абылдаудан бас тарту жә не қ айтару негiздерi 1. Судья сот бұ йрығ ын шығ ару туралы арызды осу Кодекстiң 153, 154-баптарында кө зделген негiздер бойынша қ абылдаудан бас тартады немесе қ айтарады. Сонымен бiрге, судья арызды, егер: 1) мә лiм етiлген талап осы Кодекстiң 140-бабымен кө зделмесе; 2) борышкер Қ азақ стан Республикасы соттарының юрисдикциясы шегiнен тыс болса; 3) мә лiм етiлген талапты растайын қ ұ жаттар табыс етiлмесе; 4) табыс етiлген қ ұ жаттар негiзiнде шешу мү мкiн емес қ ұ қ ық туралы даулардың болуы кө зделсе; 5) арыздың нысаны мен мазмұ ны осы Кодекстiң 141-бабының талаптарына сай келмесе; 6) арызғ а мемлекеттiк баж тө ленбесе, қ айтарады. 2. Судья сотқ а арыз тү скен кү ннен бастап ү ш кү н мерзiм iшiнде ө тiнiштi қ абылдаудан бас тарту туралы ұ йғ арым шығ арады 3. Арыз берушiнiң талап қ ою бойынша iс жү ргiзу тә ртiбiмен осы талап бойынша талап арызды қ ою мү мкiндiгiне ө тiнiштi қ абылдаудан бас тарту кедергi келтiрмейдi. 144-бап. Арыздағ ы кемшiлiктердi жою 1. Судья сот бұ йрығ ын шығ ару туралы арызды қ абылдауғ а жә не, егер арыз осы Кодекстiң 141-бабының талаптарына сай келмесе немесе мемлекеттiк баж тө ленбесе, ө з ұ йғ арымымен ө ндiрiп алушығ а, кемшiлiктердi жою немесе мемлекеттiк бажды тө леу ү шiн ү ш кү ннен аспайтын мерзiм белгiлеуге қ ұ қ ылы. 2. Егер ө ндiрiп алушы судьяның нұ сқ ауларына сә йкес ол белгiлеген мерзiмде кемшiлiктердi жойса, мемлекеттiк бажды тө лесе, арыз оны сотқ а алғ аш тапсырғ ан кү нi берiлген деп есептеледi. Олай болмағ ан жағ дайда судья осы Кодекстiң 143-бабының екiншi бө лiгiне сә йкес арызды қ абылдаудан бас тарту туралы ұ йғ арым шығ арады.

Сот дә лелдеуінің тү сінігі жә не мақ саты. Сот дә лелдеуінің субъектілері. 1. Ә р тарап ө зінің талаптарының жә не қ арсылық тарының негізі ретінде сілтеме жасайтын мә н-жайларды дә лелдеуі тиіс. Дә лелдеудің субъектілері болып тараптар жә не іске қ атысушы басқ а да тұ лғ алар болады, яғ ни тараптар дегенде, талапкер мен жауапкерді тү сінеміз. Негізінен, дә лелдеуден босатудың негіздері Азаматтық іс жү ргізу Кодексінің 71-бабының нормаларымен реттеледі. Яғ ни, 1.Сот жалпығ а белгілі деп танығ ан мә н-жайлар дә лелдеуді қ ажет етпейді. 2.Соттың бұ рын қ аралғ ан азаматтық іс бойынша заң ды кү шіне енген шешімімен белгіленген мә н-жайлар сот ү шін міндетті жә не сол адамадар қ атысатын басқ а азаматтық істерді талқ ылау кезінде қ айтадан дә лелденбейді. 3.Соттың қ ылмыстық іс бойынша кү шіне енген талап қ оюды қ анағ аттандыру қ ұ қ ығ ы танылатын ү кімі оғ ан қ атысты соттың ү кімі болғ ан тұ лғ а ә рекеттерінің азаматтық -қ ұ қ ық тық салдары туралы істі қ арағ ан сот ү шін міндетті. Заң ды кү шіне енген сот ү кімі мұ ндай азаматтық істі қ арағ ан сот ү шін, осы іс-ә рекеттер орын алды ма жә не оларды осы адам жасады ма деген мә селелер бойынша, сондай-ақ ү кіммен белгіленген мә н-жайларғ а жә не олардың қ ұ қ ық тық бағ асына қ атысты да міндетті болып табылады. 4.Заң ғ а сә йкес анық талды деп ұ йғ арылғ ан фактілер азаматтық істі талқ ылау кезінде дә лелденбейді. Мұ ндай ұ йғ арым жалпы тә ртіппен теріске шығ арылуы мү мкін. 5.Егер тиісті қ ұ қ ық тық ресімдер шең берінде керісінше дә лелденбесе, мына мә н-жайлар: - Осы заманғ ы ғ ылымда, техникада, ө нерде, кә сіпшілікте жалпы қ абылданбағ ан зерттеу ә дістерінің дұ рыстығ ы; - Адамның заң ды біліуі; - Адамның ө зінің қ ызметтік жә не кә сіби міндеттерін білуі; - Олардың бар екендігін растайтын қ ұ жатты ұ сынбағ ан жә не арнаулы даярлық немесе білімнің болмауы дә лелдемелерсіз анық талғ ан мә н-жайлар болып есептеледі. 2. Заң мен кө зделген тә ртіпте сот тараптардың талаптары мен қ арсылық тарын негіздейтін мә н-жайлардың бар-жоғ ын, сондай-ақ істі дұ рыс шешу ү шін ө зге де маң ызы бар мә н-жайларды солардың негізінде анық тайтын заң ды тү рде алынғ ан нақ ты деректер іс бойынша дә лелдемелер болып танылады. Бұ л нақ ты деректер тараптардың жә не ү шінші тұ лғ алардың тү сініктемелерімен, куә лардың айғ ақ тарымен, заттай дә лелдемелермен, сарапшылардың қ орытындылармен, іс жү ргізу ә рекеттерінің хаттамаларымен жә не ө зге де қ ұ жаттармен анық талады (АіжК-нің 64-бабы). Дә лелдемелерді тараптар мен іске қ атысушы басқ а да тұ лғ алар береді. Істі дұ рыс шешу ү шін маң ызы бар мә н-жайларды тараптардың жә не іске қ атысушы басқ а да тұ лғ алардың тараптары мен қ арсылық тарының негізінде, материалдық жә не іс жү ргізу қ ұ қ ығ ының қ олдануғ а тиіс нормаларын ескере отырып, сот анық тайды.Сот тараптарғ а жә не іске қ атысушы басқ а да тұ лғ аларғ а істі дұ рыс шешу ү шін қ ажетті қ осымша дә лелдемелер табыс етуді ұ сынуғ а қ ұ қ ылы(АіжК-нің 66-баптың 1-3 тар.). Ө здері ү шін қ ажетті дә лелдемелерді ұ сыну соң ынан мү мкін болмайды немесе қ иындық келтіреді деп қ ауіптенуге негізі бар іске қ атысушы адамдар соттан осы дә лелдемелерді қ амтамасыз ету туралы сұ рай алады. Дә лелдемелерді қ амтамасыз ету куә лардан жауап алу, сараптама жү ргізу, оқ иғ а болғ ан жерді қ арап шығ у жә не басқ а да ә дістер арқ ылы жү ргізіледі. Дә лелдемелерді қ амтамасыз етуді Азаматтық іс жү ргізу Кодексінде белгіленген ережелер бойынша судья жү ргізеді. Істің сотта туындауғ а дейін дә лелдемелерді қ амтамасыз етуді заң дармен кө зделген тә ртіппен сотта нотариустар немесе консулдық мекемелердің лауазымды адамадры жү ргізеді.

Соттың ө з бастамасы бойынша талап қ ою нысанасын немесе негіздемесін ө згертуге қ ұ қ ығ ы жоқ. Егер бұ л іс-ә рекет заң ғ а қ айшы келсе немесе басқ а біреулердің қ ұ қ ық тарын, бостандық тарын жә не заң мен қ орғ алатын мү дделерін бұ затын болса, сот талап қ оюшының талап қ оюдан бас тартуын, жауапкердің талап қ оюды тануын қ абылдамайды жә не тараптардың бітімгершілік келісімін немесе тараптардың дауды (жанжалды) медиация тә ртібімен реттеу туралы келісімін бекітпейді

ТТТТТТТ

Талап арызды қ озғ алыссыз қ алдыру. Талап арызды қ абылдаудан бас тарту. Талап арызды қ айтару. 153-бап. Талап арызды қ абылдаудан бас тарту1. Судья талап арызды қ абылдаудан, егер: 1) арыз азаматтық сот iсiн жү ргiзу тә ртiбiмен қ арауғ а жә не шешуге жатпаса; 2) сол тараптардың арасындағ ы дау бойынша, сол нысана туралы жә не сол негiздер бойынша шығ арылғ ан соттың заң ды кү шiне енген шешiмi немесе талап қ оюшының талап қ оюдан бас тартуына байланысты iс бойынша сот iсiн жү ргiзудi тоқ тату туралы немесе тараптардың бiтiмгершiлiк келiсiмiн бекiту туралы сот ұ йғ арымы болса, бас тартады. 2. Судья арызды қ абылдаудан бас тарту туралы дә лелдi ұ йғ арым шығ арады, онда, егер iс азаматтық сот iсiн жү ргiзу тә ртiбiмен қ арауғ а жә не шешуге жатпаса, талап қ оюшының қ андай органғ а жү гiнуi жө н екендiгiн кө рсетедi. 3. Арызды қ абылдаудан бас тарту туралы ұ йғ арым ол сотқ а тү скен кезден бастап бес кү н мерзiмде шығ арылуы жә не арыз берушiге арызғ а қ оса тiркелген барлық қ ұ жаттармен бiрге табыс етiлуге немесе жiберiлуге тиiс. 4. Арызды қ абылдаудан бас тарту ө тiнiш берушiнiң сол жауапкерге сол нысана жә не сол негiздер бойынша талап қ оюмен сотқ а қ айтадан жү гiнуiне кедергi келтiредi. 5. Арызды қ абылдаудан бас тарту туралы судьяның ұ йғ арымына жеке шағ ым, наразылық берiлуi мү мкiн. 154-бап. Талап арызды қ айтару 1.Судья талап арызды, егер: 1) талап қ оюшы iстердiң осы санаты ү шiн дауды сотқ а дейiн алдын ала шешу заң дармен белгiленген тә ртiбiн сақ тамаса жә не осы тә ртiптi қ олдану мү мкiндiгi жойылмаса; 2) iс осы соттың соттауына жатпаса; 3) арызды ә рекетке қ абiлетсiз адам берсе; 4) арызғ а оғ ан қ ол қ оюғ а ө кiлеттiгi жоқ адам қ ол қ ойса; 5) осы немесе басқ а бiр соттың iс жү ргiзуiнде сол тараптар арасында, сол нысана туралы жә не сол негiздер бойынша дау жө нiнде iс бар болса; 6) коммуналдық мү лiктi басқ аруғ а қ ұ қ ылы орган жылжымайтын мү лiкке қ ұ қ ық ты мемлекеттiк тiркеудi жү зеге асыратын органның осы затты қ абылдағ ан кү нiнен бастап бiр жыл ө ткенге дейiн жылжымайтын затқ а коммуналдық меншiктi тану туралы ө тiнiшпен сотқ а жү гiнсе; 7) бұ л туралы талап қ оюшы мә лiмдесе, қ айтарып жiбередi. 2. Судья арызды қ айтару туралы дә лелдi ұ йғ арым шығ арады, онда арыз берушiге, егер iс осы соттың соттауына жатпайтын болса, қ андай сотқ а жү гiну не iстi қ озғ ауғ а кедергi келтiретiн мә н-жайларды қ алай жою қ ажет екендiгiн кө рсетедi. Талап арызды қ айтару туралы ұ йғ арым ол сотқ а тү скен кү ннен бастап бес кү н мерзiмде шығ арылуғ а жә не арызғ а қ оса тiркелген барлық қ ұ жаттармен арыз берушiге тапсырылуғ а жә не жiберiлуге тиiс. 3. Егер талап қ оюшы жол берiлген бұ зушылық ты жоятын болса, арызды қ айтару талап қ оюшының сол жауапкерге, сол нысана туралы жә не сол негiздер бойынша талап қ оюмен сотқ а қ айтадан жү гiнуiне кедергi келтiрмейдi. 4. Арызды қ айтару туралы судьяның ұ йғ арымына жеке шағ ым, наразылық берiлуi мү мкiн. 155-бап. Талап арызды қ озғ алыссыз қ алдыру 1. Судья талап арызды қ озғ алыссыз қ алдыру туралы ұ йғ арым шығ арып, бұ л туралы талап арызды берген тұ лғ ағ а хабарлайды жә не оғ ан кемшiлiктердi тү зету ү шiн мерзiм бередi. 2. Егер талап қ оюшы судьяның нұ сқ ауларына сә йкес жә не ол белгiлеген мерзiмде ұ йғ арымда аталғ ан талаптарды орындаса, талап арыз оны сотқ а алғ ашқ ы тапсырғ ан кү нi берiлген болып есептеледi. Олай болмағ ан жағ дайда арыз берiлмеген болып есептеледi жә не судьяның ұ йғ арымымен оғ ан қ оса тiркелген барлық қ ұ жаттармен бiрге талап қ оюшығ а қ айтарылады. 3. Егер талап қ оюшы жол берiлген бұ зушылық тарды жойса, арызды қ айтару талап қ оюшының сол жауапкерге, сол нысана туралы жә не сол негiздер бойынша талап қ оюмен сотқ а қ айтадан жү гiнуiне кедергi келтiрмейдi. 4. Арызды қ айтару туралы судьяның ұ йғ арымына жеке шағ ым, наразылық берiлуi мү мкiн.

Талап қ ою мерзімінің ө туін тоқ тата тұ ру жә не талап қ ою мерзімін ө ткізіп алудың салдары. Талап қ ою мерзiмiнiң ө туi. 1. Талап қ ою мерзiмiнiң ө туi адам қ ұ қ ық бұ зушылық туралы бiлген немесе бiлуге тиiс болғ ан кү ннен басталады. Оларды бұ л ережеден айыру осы Кодекспен жә не ө зге де заң қ ұ жаттарымен белгiленедi. 2. Белгiленген орындау мерзiмiне байланысты мiндеттемелер бойынша талап қ ою мерзiмiнiң ө туi орындалу мерзiмi аяқ талғ аннан кейiн басталады. 3. Орындалу мерзiмi белгiленбеген не талап ету кезiмен белгiленген мiндеттемелер бойынша талап қ ою мерзiмiнiң ө туi мiндеттеменi орындау туралы талап қ ойылғ ан кезден басталады, ал егер борышқ орғ а сондай талаптарды орындау ү шiн жең iлдiк мерзiмi берiлсе, талап мерзiмiн есептеу аталғ ан мерзiм аяқ талғ аннан кейiн басталады 4. Регрестiк мiндеттемелер бойынша талап мерзiмiнiң ө туi негiзгi мiндеттеменi орындау кезiнен басталады. 181-бап. Мiндеттемедегi адамдар ө згерген кездегi талап қ ою мерзiмi Мiндеттемедегi адамдардың ө згеруi талап қ ою мерзiмi мен оны есептеу тә ртiбiн ө згертуге ә келiп соқ тырмайды. 182 -бап. Талап қ ою мерзiмiнiң ө туiн тоқ тата тұ ру 1. Талап қ ою мерзiмiнiң ө туi: 1) егер талап қ оюғ а тө тенше жә не бұ л жағ дайда болмай қ оймайтын оқ иғ а (бой бермейтiн кү ш) кедергi жасаса; 2) мiндеттемелердiң бұ л тү рiн орындау Қ азақ стан Республикасы Президентiнiң жариялауымен кейiнге қ алдырылуына байланысты (мораторий): 3) егер талапкер немесе жауапкер соғ ыс жағ дайына кө шiрiлген ә скери бө лiмшелер қ ұ рамында болса; 4) егер ә рекет қ абiлеттiгi жоқ адамның заң ды ө кiлi болмаса; 5) тиiстi қ атынасты реттейтiн заң дардың қ олданылуын тоқ татуғ а байланысты тоқ татыла тұ рады. Азаматтың ө мiрiне немесе денсаулығ ына келтiрiлген зиянның орнын толтыру туралы талаптар бойынша талап қ ою мерзiмiнiң ө туi азаматтың зейнетақ ы тө лемдерiн тағ айындау жә не/немесе жү зеге асыру туралы немесе жә рдемақ ы тағ айындау туралы тиiстi ұ йымдарғ а жолдануына байланысты зейнетақ ы тө лемдерi тағ айындалғ анғ а жә не/немесе жү зеге асырылғ анғ а немесе жә рдемақ ы тағ айындалғ анғ а не зейнетақ ы тө лемдерiн тағ айындаудан жә не/немесе жү зеге асырудан немесе жә рдемақ ы тағ айындаудан бас тартылғ анғ а дейiн тоқ татыла тұ рады. 2. Талап қ ою мерзiмiнiң ө туi, егер осы бапта кө рсетiлген мә н-жайлар талап мерзiмiнiң соң ғ ы алты айы iшiнде пайда болса немесе бұ рынғ ысынша қ ала берсе тоқ татыла тұ рады, ал егер бұ л мерзiм алты айдан аспаса - талап мерзiмiнiң ө туi кезiнде тоқ татыла тұ рады. 3. Тоқ тата тұ руғ а ә келiп соқ тырғ ан мә н-жайлар тоқ татылғ ан кү ннен бастап талап қ ою мерзiмiнiң ө туi одан ә рi жалғ асады. Бұ л орайда мерзiмнiң қ алғ ан бө лiгi алты айғ а дейiн, ал егер талап қ ою мерзiмi алты айдан аспаса - талап мерзiмiне дейiн ұ зартылады. 183-бап. Талап қ ою мерзiмiнiң ө туiндегi ү зiлiс 1. Талап қ ою мерзiмiнiң ө туi белгiленген тә ртiппен талап қ ою, тараптардың медиация туралы шарт жасасуы, сондай-ақ мiндеткер адамның борышты немесе ө зге мiндеттердi мойындағ андығ ын дә лелдейтiн ә рекеттер жасауы арқ ылы ү зiледi. 2. Ү зiлiстен кейiн талап қ ою мерзiмiнiң ө туi қ айтадан басталады; ү зiлiске дейiн ө ткен уақ ыт жаң а мерзiмге есептелмейдi. 184-бап. Талапты қ араусыз қ алдырғ ан ретте талап қ ою мерзiмiнiң ө туi 1. Егер талапты сот қ араусыз қ алдырса, талап қ ойылғ анғ а дейiн басталғ ан талап қ ою мерзiмi жалпы тә ртiппен одан ә рi жалғ аса бередi. 2. Егер сот қ ылмыстық iсте қ ойылғ ан талапты қ араусыз қ алдырса, талап қ оюғ а дейiн басталғ ан талап қ ою мерзiмiнiң ө туi талапты қ араусыз қ алдырғ ан ү кiм заң ды кү шiне енгiзiлгенге дейiн тоқ татыла тұ рады. Мерзiмi тоқ татыла тұ рғ ан кездегi уақ ыт талап қ ою мерзiмiне есептелмейдi. Бұ л орайда, егер мерзiмнiң қ алғ ан бө лiгi алты айдан аз болса, ол алты айғ а дейiн ұ зартылады. 185-бап. Талап қ ою мерзiмiн қ алпына келтiру 1. Ерекше жағ дайларда, талапкердiң жеке басына байланысты мә н-жайлар (ауыр науқ ас, дә рменсiз халде болу, сауатсыздық жә не т.б.) бойынша талап қ ою мерзiмi ө тiп кетуiнiң себебiн сот орынды деп танығ ан кезде, азаматтың бұ зылғ ан қ ұ қ ығ ы қ орғ алуғ а тиiс. Талап қ ою мерзiмiнiң ө тiп кету себептерi орынды болып, егер ол талап мерзiмiнiң соң ғ ы алты ай iшiнде орын алғ ан болса, ал егер бұ л мерзiм алты айғ а тең немесе алты айдан аз болса - талап мерзiмiнiң ө туi кезiнде танылады. 2. Белгiлi бiр iс бойынша сот шешiмiн орындаудан бас тартылуына байланысты заң қ ұ жаттарына сә йкес талапкердiң тап сол iс бойынша жаң а талап қ ою қ ұ қ ығ ы пайда болғ ан ретте талап қ ою мерзiмi қ алпына келтiрiледi жә не қ айтадан ө те бастайды.

Талапты ө згерту. Жауапкердің талапты тануы. Бітімгершілік келісім. Талап қ оюшы талаптың негіздемесін немесе нысанасын ө згертуге, талап қ ою талабының мө лшерін ұ лғ айтуғ а не азайтуғ а немесе талап қ оюдан бас тартуғ а қ ұ қ ылы. Талап қ оюдың негіздемесі мен нысанасын ө згерту, талап қ ою талабының мө лшерін ұ лғ айту немесе азайту, талаптан бас тарту жазбаша ө тініш беру жолымен жү ргізіледі жә не оларғ а бірінші сатыдағ ы сот шешім қ абылдағ анғ а дейін жол беріледі. Жауапкер талап қ оюды тануғ а қ ұ қ ылы, бұ л жө нінде одан қ олхат алынады. Тараптар істі бітімгершілік келісіммен немесе дауды (жанжалды) медиация тә ртібімен реттеу туралы келісіммен аяқ тай алады, оларғ а тараптар қ ол қ ояды жә не сот бекітеді.

Тауар жеткізілізімі шартының ұ ғ ымы мен ерекшеліктері. Тауар жеткiзiлiмi 458-бап. Тауар жеткiзiлiмiнiң шарты Кә сiпкер болып табылатын сатушы (тауар берушi) сатып алушығ а ө зі ө ндіретін немесе сатып алатын тауарларды кә сіпкерлік қ ызметке немесе жеке ө зіне, отбасына, ү й ішіне жә не сол сияқ ты ө зге де пайдалануғ а байланысты емес ө зге мақ саттарғ а пайдалану ү шін келісілген мерзімде немесе мерзімдерде беруге міндеттенеді. 459-бап. Тауар жеткiзiлiмi шартын жасасу кезiндегi келiспеушiлiктердi реттеу 1. Тауар жеткiзілiмi шартын жасасу кезiнде тараптар арасында шарттың жекелеген талаптары бойынша келіспеушіліктер пайда болғ ан жағ дайда шарт жасасуды ұ сынғ ан жә не басқ а тараптан осы талаптарды келісу туралы ұ сыныс алғ ан тарап осы ұ сынысты алғ ан кү ннен бастап отыз кү н iшiнде, егер ө зге мерзiм тараптармен келiсiлмеген болса, шарттың тиiстi талаптарын келiсу жө нiнде шаралар қ олдануғ а не басқ а тарапты оны жасасудан бас тарту туралы жазбаша тү рде хабарландыруғ а тиiс. 2. Шарттың тиiстi талаптары бойынша ұ сыныс алғ ан, бiрақ тауар беру шартының талаптарын келiсу жө нiнде шара қ олданбағ ан жә не осы баптың 1-тармағ ында кө зделген мерзiмде шарт жасасудан бас тарту туралы екінші тарапқ а хабарламағ ан тарап шарт талаптарын келісуден жалтару туғ ызғ ан залалдарды ө теуге міндетті. 460-бап. Тауар жеткiзiлiмi шартының қ олданылу мерзiмi 1. Тауар жеткiзiлiмi шарты бiр жылғ а, бiр жылдан астам мерзiмге (ұ зақ мерзiмдi шарт) немесе тараптардың келiсiмiнде кө зделген ө зге де мерзiмге жасалуы мү мкiн. Егер шартта оның қ олданылу мерзiмi белгiленбесе жә не ол мiндеттеменiң мә нiнен туындамаса, шарт бiр жылғ а жасалғ ан деп танылады. 2. Егер ұ зақ мерзiмдi шартта берiлуге тиiс тауардың саны немесе ө зге де шарт талаптары бiр жылғ а немесе неғ ұ рлым ұ зақ мерзiмге белгiленсе, шарттың қ олданылу мерзiмi бiткенге дейiн кейiнгі кезең дерге арналғ ан тиiстi талаптар тараптардың келiсу тә ртiбiмен белгiленуге тиiс. Шартта келiсу тә ртiбi болмағ ан жағ дайда шарт тиiсiнше бiр жылғ а немесе шарт талаптары келiсiлген мерзiмге жасалғ ан болып танылады. 461-бап. Тауар жеткiзiлiмi кезең дерi 1. Егер тараптар шарттың қ олданылу мерзiмi iшiнде тауарлардың жекелеген топтармен жеткiзiлiмiн кө здеген болса жә не онда жекелеген топтардың жеткізілімі мерзімдері (жеткізілім кезең дерi) белгiленбесе, заң актiлерiнен, iскерлiк айналым дағ дыларынан немесе міндеттеменің мә нінен ө згеше туындамаса, тауарлар ай сайын бiркелкi топтармен жеткiзiлiп отыруғ а тиiс. 2. Шартта тауар жеткiзiлiмi кезең дерiн айқ ындаумен қ атар, тауарлар жеткiзiлiмi (онкү ндiк, тә улiктiк, сағ аттық жә не т.б.) кестесi белгіленуі мү мкін. 3. Тауарлардың мерзiмiнен бұ рын жеткiзiлiмi сатып алушының келiсуiмен жү ргiзiлуi мү мкiн. 4. Мерзiмiнен бұ рын берiлген жә не сатып алушы қ абылдап алғ ан тауарлар келесi кезең де берiлуге тиiс тауарлар санының есебiне енгiзiледi. 462-бап. Тауарлар жеткiзiлiмiнiң тә ртiбi 1. Тауар беруші сатып алушығ а немесе шартта сатып алушы ретінде кө рсетілген адамғ а шарт бойынша тауарды тиеп-жө нелту (беру) жолымен тауарлар жеткiзiлiмiн жү зеге асырады. 2. Шартта тауар берушіге тауарларды алушыларғ а тиеп-жө нелтуi туралы сатып алушының нұ сқ ау (тиеп-жө нелтуге рұ қ сат қ ағ аз) беру қ ұ қ ығ ы кө зделген жағ дайларда тауар берушi тауарларды тиеп-жө нелтуге рұ қ сат қ ағ азда кө рсетiлген алушыларғ а тиеп-жө нелтудi (берудi) жү зеге асырады. 3. Тиеп-жө нелтуге рұ қ сат қ ағ аздың мазмұ ны жә не оны сатып алушының тауар берушiге жiберу мерзiмi шартта белгiленедi. Егер шартта тиеп-жө нелтуге рұ қ сат қ ағ аз жiберу мерзiмi кө зделмесе, ол жеткiзiлiм кезең i басталғ анғ а дейiн отыз кү ннен кешiктiрiлмей тауар берушiге жiберiлуге тиiс. 4. Егер шартта ө згеше кө зделмесе, сатып алушының тиеп-жө нелтуге рұ қ сат қ ағ азының белгiленген мерзiмде табыс етiлмеуi тауар берушiге шартты орындаудан бас тартуғ а қ ұ қ ық бередi. 463-бап. Тауарларды жеткiзiп беру 1. Тауар берушi тауарларды жеткiзiп берудi оларды шартта кө зделген кө лiкке тиеп жә не шартта белгiленген жағ дайларда жө нелту жолымен жү зеге асырады. 2. Егер шартта тауарды жеткiзiп берудiң қ андай кө лiк тү рiмен немесе қ андай жағ дайларда жү зеге асырылатындығ ы белгiленбесе, кө лiк тү рiн таң дау немесе тауарды жеткiзiп беру жағ дайларын белгiлеу қ ұ қ ығ ын заң актiлерiнен, iскерлiк айналым дағ дыларынан немесе міндеттеменің мә нінен ө згеше туындамайтындық тан тауар беруші иеленеді.

Тергеу ә рекеттерін жү ргізудің жалпы шарттары. Тергеу ә рекеттерінің тү рлері. Тергеу ә рекеттерінің тү рлері. Қ ылмыстық іс бойынша тергеудің неізгі мазмұ ны деп қ ылмыстық іс жү ргізу дә лелдемесі танылады, себебі, тергеушінің қ ызметі заң мен белгіленген іс жү ргізу нысанында ж.а. Тергеу іс-ә рекеті – бұ л тергеушінің немесе анық тау органының қ ылмыстық іс жү ргізу заң ының талаптарына сә йкес жү ргізілетін іс жү ргізу ә рекеттері. Бұ л ә рекеттер қ ылмыстық істі объективті жә не толық анық тау ү шін маң ызы бар дә лелдемелерді тексеру, қ орыту, жинау жолымен фактілі мә ліметтерді белгілеуге бағ ытталады. Тергеу іс-ә рекеттерінің тү рлері: Қ арау; Кү діктіні ұ стау; Жауап ал; Беттестіру; Тінту; Алу; Тану ү шін кө рсету; Куә ландыру; Сараптама тағ айындау; Тергеу эксперменттері; Іс болғ ан жерді кө рсетуін тексеру; Салыстырмалы зерттеу ү шін ү лгі алу; Мә йіт эксгумациясы; Телефон жә не басқ а да сө йлеслерді тың дау; Пошта жә не телеграф жө нелтілімдерін тұ тқ ынау; Мү лкін тұ тқ ындау.

Терроризм. Терроризм актісі туралы кө рінеу жалғ ан хабарлау. Терроризм-қ азіргі дә уірдегі ең қ ауіпті қ ылмыс тү рі. Мұ ндай қ ылмыстар кө п жағ дайларда ұ лттық шектен шығ ып халық аралық сипат алуда. Террорлық ә рекеттер ә р тү рлі болуы мү мкін, бірақ оның бә рін біріктірген екі тү рлі элемент бар.Оның бірінші терроризм-мемлекеттік ө кімет билігін кү йретуге бағ ытталғ ан; екіншісі-терроризмді жү зеге асыру арқ ылы яғ ни террористердің ұ йымдасқ ан, қ атыгездік ә рекеттері арқ ылы тұ рғ ындарғ а ү рей, қ орқ ыныш, қ орғ ансыздық сезімін туғ ызу болып табылады. Қ ылмыстың тікелей объектісі- қ оғ амдық қ ауіпсіздігі қ амтамасыз ететін, реттейтін қ оғ амдық қ атынастар. Азаматтардың ө мірі, денсаулығ ы, меншігі, мү ліктік немесе сезім мү дделері осы қ ылмыстың қ осымша тікелей объектісі болады. Қ ылмыстық кодекстің 233-бабында кө рсетілген қ ылмыс объективтік жағ ынан: 1адамдардың қ аза болуы, елеулі мү ліктік зиян келтіру не қ оғ амғ а қ ауіпті басқ а зардаптардың болу қ аупін тө ндіретін жарылыс жасау, ө рт қ ою немесе ө зге іс-ә рекеттер жасау; 2аталғ ан іс-ә рекеттерді жасаймын деп қ орқ ыту арқ ылы сипатталғ ан.Терроризмнің объективтік жағ ынан ерекшелік белгісі-осы баптың диспозициясында кө рсетілген (қ ылмыс зардаптардың нақ ты орын алуы емес) зардаптардың болу қ аупінің тудырылуы жеткілікті болып табылады. Яғ ни ө рт қ ою, жарылыс жасау немесе ө зге де ә рекеттерді жү зеге асыру арқ ылы іс-ә рекет істелгенімен, заң да кө рсетілген зардап орын алмаса да, қ ылмыс аяқ талғ ан деп табылады, ө йткені мұ ндай ә рекет адамдардың қ аза болуы, елеулі мү ліктік зиян келтіру не қ оғ ам ү шін қ ауіпті басқ а зардаптардың болу қ аупін тікелей тө ндіріп тұ р. Осығ ан байланысты қ ылмыс қ ұ рамы формальдық болып табылады. Субъективтік жағ ынан терроризм тек қ ана тікелей қ асақ аналық пен жасалады. Қ ылмыстың субъективтік жағ ының қ ажетті белгісіне заң -қ оғ амдық қ ауіпсіздікті бұ зу, халық ты қ орқ ыту не мемлекеттік органдардың шет мемлекеттің немесе халық аралық ұ йымның шешім қ абылдауына ық пал ету арнаулы мақ сатын қ осып кө рсеткен. Қ ылмыстың субъектісі-14-ке толғ ан, есі дұ рыс кез келген адам. Ө зге де ауыр зардаптарғ а (абайсызда адам ө лімінен басқ а) екі немесе одан да кө п адамның денсаулығ ына ауыр дене жарақ атын келтіру, кө п адамның денсаулығ ына орта дә режелі жарақ ат салу, кө лік қ ұ ралдарының жұ мысын ұ зақ уақ ытқ а тоқ тату, жарылыс жасау немесе ө рт қ ою арқ ылы қ ұ рылыстарды жою т.б. ә рекеттер жатады). Абайсызда адам ө ліміне немесе басқ а ауыр зардаптарғ а ә кеп соқ қ ан терроризмнің субъективтік жағ ы кінә лының екі нысанымен сипатталады. Бұ л ретте кінә лының істеген ә рекеті-қ асақ аналық, ал одан болатын зардапқ а қ атынасы абайсыздық болады.Қ оғ амдық қ ауіпсіздікті бұ зу, халық ты ү рейлендіру не Қ Р мемлекеттік органдарының, шет мемлекеттің немесе халық аралық ұ йымның шешімдер қ абылдауына ық пал ету мақ сатында адамның ө міріне қ астандық жасау, сондай-ақ дә л сол мақ сатта оның мемлекеттік немесе ө зге де саяси қ ызметін тоқ тату не осындай қ ызметі ү шін кек алу мақ сатында мемлекет немесе қ оғ ам қ айраткерінің ө міріне қ астандық жасауі осы қ ылмыс қ ұ рамынан аса ауырлататын тү рі болып табылады. Терроризм 1. Жарылыс жасау, ө рт қ ою немесе адамдардың қ аза болуы, елеулi мү лiктiк зиян келтiру не қ оғ амғ а қ ауiптi ө зге де зардаптардың туындау қ аупiн тө ндiретiн ө зге де iс-ә рекеттер жасау, егер осы iс-ә рекеттер қ оғ амдық қ ауiпсiздiктi бұ зу, халық ты ү рейлендiру не Қ азақ стан Республикасы мемлекеттiк органдарының, шет мемлекеттiң немесе халық аралық ұ йымның шешiм қ абылдауына ық пал ету мақ сатында жасалса, сондай-ақ аталғ ан iс-ә рекеттердi дә л сол мақ сатта жасаймын деп қ орқ ыту, - 4 жылдан 10 жылғ а дейiнгi мерзiмге бас бостандығ ынан айыруғ а жазаланады.

Тонау жә не оның тү сінігі. Тонау мен ұ рлаудың айырмашылығ ы. Ұ рлық қ а, алаяқ тық қ а, сеніп тапсырылғ ан бө тен мү лікті иеленіп алу немесе ысырап етуге қ арағ анда тонау талан-таражғ а жататын қ ылмыс нысандарының қ ауіпті тү рі болып табылады. Тонаудың тікелей объектісі болып бө теннің мү лкіне қ ол сұ ғ у болып табылады. Сонымен бірге тонау кө п объектілі қ ылмысқ а жатады. Сондық тан да оның қ осымша тікелей объектісі болып жеке адамның денсаулығ ы, бостандығ ы да жатады. Тонау объективтік жағ ынан белсенді ә рекет кү йінде бө теннің мү лкін ашық тан ашық талан-таражғ а салу арқ ылы жү зеге асырылады. Сондық тан да тонаудың объективтік жағ ының ерекшелігі-қ ылмыстың істелу тә сіліне, кінә лының бө теннің мү лкін ашық тан ашық талан-таражғ а салуымен ерекшеленеді. Ашық тан-ашық талан-таражғ а салу деп танылу ү шін біріншіден меншік иесі немесе ө зге де иеленуші, сондай-ақ басқ а да адамдар кінә лының қ ұ қ ық қ а қ айшы ә рекеттерін кө ріп тұ румен бірге оның қ ылмыстық мә нін сезінуі қ ажет, екіншіден кінә лы адам осы жағ дайларды сезіп, кө ріп тұ ра отырып, соғ ан қ арамастан қ ылмысты ә рекет істеуі қ ажет. Егер кінә лы адам талан-таражды жасырын тү рде жү зеге асыру ниетінде болып, бірақ қ ылмысты істеу кезінде кө зге тү сіп қ алса, соғ ан қ арамастан ол ө з ә рекетін ары қ арай жалғ астырса, онда оның істеген ә рекетін тонау деп бағ алау керек. Мұ ндай ретте, яғ ни ұ рлық тың тонауғ а ұ ласып кетуі-мү лікке толық иелік еткенге дейін жү зеге асырылуы мү мкін. Тонаудың жиі кездесетін тү рі бө теннің мү лкін жә бірленушінің кө зінше оғ ан кү ш қ олдану ниетінсіз тартып алып қ ашу болып табылады. Тонау бө теннің мү лкіне иелік етумен бірге оғ ан ө зінің қ алауынша толық билік жү ргізу мү мкіндігін алғ ан уақ ыттан бастап аяқ талғ ан деп танылады. Бө теннің мү лкін ашық тан ашық иеленуге бағ ытталғ ан, бірақ толық іске аспағ ан ә рекет тонауғ а оқ талғ андық деп танылады. Бө теннің мү лкін қ асақ аналық пен немесе бұ зақ ылық ниетпен бү лдіру, я болмаса осы мү лікке ө зінің нақ ты немесе болжамалы қ ұ қ ығ ын ө з бетінше жү зеге асыру мақ сатымен, сондай-ақ оғ ан уақ ытша пайдалану ниетімен иелік ету тонау деп қ арастырылмайды. Тонаудың субъектісі болып 14-ке толғ ан есі дұ рыс адам танылады. Субъективтік