ККККККК 2 страница

Кісі ө лтірудің тү сінігі мен оның тү рлері. Кісі ө лтірудің саралау қ ұ рамы мен оның белгілері. Абайсызда кісі ө лтіру заң бойынша адам ө лтіруі деп танылмайды. Бірақ топтық жә не тікелей объект белгісіне сә йкес бұ л қ ылмыс қ ұ рамы (абайсызда кісі ө лтіру) жеке адамғ а қ арсы қ ылмыс ү шін жауаптылық кө зделген тарауда орналасқ ан. Ө мірге қ арсы қ ылмыстың, соның ішінде адам ө лтірудің де тікелей объектісі адамның ө мірі болып табылады. Заң жасына жә не денсаулық жағ дайына қ арамастан кез келген адамның ө мірін бірдей қ орғ айды. Адам ө мірі нә рестенің туғ ан сә тінен, яғ ни анасының денесінен бө лініп шығ ып, алғ аш тыныс алуы арқ ылы оның ө кпесінің жұ мыс істеген уакытынан басталады. Бұ л қ ұ былыс нә рестенің алғ ашқ ы айқ айынан, дыбыс беруінен басталады. Ө лім адам ө мірінің соң ғ ы сә ті болып табылады. Ө лім клиникалық жә не биологиялық болып екіге бө лінеді. Тыныс алуы мен қ анның айналысы тоқ тағ аннан кейін 5-6 минут шамасында клиникалық ө лім сатысы басталады. Адам денесінің салқ ындауына байланысты бұ л кезең 10 немесе одан да кө бірек минутқ а созылады. Ө лудің соң ғ ы кезең і — биологиялық ө лім, орталық нерв жү йесі қ ызметінің істен шығ уына байланысты мидың ө луі басталады. Адамның басқ а органдары мен тіндерінің ө міршең дік белгілері біразғ а жалғ асқ анымен, мидың ө луі адам ө мірінің соң ғ ы сә ті болып табылады. Яғ ни адам ө мірінің соң ғ ы сә ті — биологиялық ө лім. Адам ө лтірудің объективтік жағ ы басқ а адамды ө мірінен заң сыз айырумен кө рінеді. Қ ылмыстың аяқ талуы ү шін адамды ө мірінен айыруғ а бағ ытталғ ан іс-ә рекеттің, жә не соның зардабынан адам ө луінің арасындағ ы себептік байланыстың болуын айқ ындау қ ажет. Адам ө лтіру негізінен ә рекет арқ ылы жү зеге асырылады. Адам ө лтірудің кө пшілігі осылайша жасалады. Кінә лының оқ пен атылатын жә не суық қ арудың, ө зге де заттарды пайдалануымен, уландыру, жарылыс жасау, басқ а да ә дістерді қ олдануы арқ ылы адам ө мірінен айырылады. Адам ө лтіру сондай-ақ ә рекетсіздік нысанында да болуы мү мкін. Бұ л негізінен мынадай жағ дайда болуы мү мкін. Кінә лы адам біреуді ө мірден айыру мақ сатымен ө лімге араша тұ ра алатын мү мкіндігі бола тұ ра жә не осығ ан тікелей міндетті бола тұ рса да ә рекетсіздік жолымен оғ ан ө лім қ аупін туғ ызады жә не ө лімге жол береді.Кінә лының ө лімнің жолын кесу жө ніндегі ә рекетті істеу міндеттілігі заң талаптарынан туындауы мү мкін (мысалы, ата-аналары ө здерінің жаң а туғ ан нә рестелерін немесе жас балаларын ө лтіру мақ сатымен тамақ тандырмайды немесе олардың ө мірін сақ тап қ алу ү шін ө зге де шараларды қ олданбайды). Ө здігінен жү ріп-тұ ра алмайтын жә не ө здерінің табиғ и қ ажеттерін қ амтамасыз ете алмайтын жағ дайларда қ артайғ ан ата-аналарын олардың ересек балалары олардан қ ұ тылу мақ сатында осындай ә рекеттер жасауы мү мкін.Адам ө лтіру — материалдық қ ұ рамғ а жататын қ ылмыс. Адам ө лтірудің субъективті жағ ы — Қ ылмыстық кодекстің 96-бабына сә йкес тек қ ана қ асақ аналыкпен жү зеге асырылады. 3. Адам ө лтіру (96-бап). Қ азақ стан Республикасының Қ ылмыстық кодексінде адам ө лтірудің негізгі қ ұ рамы мен ауырлататын жағ дайында адам ө лтірудің қ ұ рамы бір бапқ а біріктірілген. Негізгі қ ұ рам — бұ л осы қ ылмыстың ауырлататын тү ріне (96-баптың 2-тармағ ы) жатпайтын қ ұ рам. Негізгі қ ұ рамғ а (96-баптың 1-тармағ ы) мынадай адам ө лтіру тү рлері жатады: қ ызғ аныштан, тө белес кезінде немесе ұ рыс-керіс ү стінде (бұ зақ ылық себептер болмағ анда), жә бірленушінің заң сыз ә рекеттеріне байланысты, жеке қ арым-қ атынас негізінде туындағ ан кек алумен байланысты болғ ан адам ө лтіру оқ иғ алары. Ауырлататын жағ дайлардағ ы адам ө лтіру — Қ ылмыстық қ ұ кық теориясында бұ л жағ дайларды топтарғ а бө лу қ алыптасқ ан. Мұ ндай жағ дайда бө лу ө лшемі ә р тү рлі. Топқ а бө лу ү шін кө бінесе қ ылмыс қ ұ рамының элементтері пайдаланылады. Екі немесе оданда кө п адамды ө лтіру. Адам ө лтірудің бұ л тү рі кінә ліы екі немесе оданда кө п адамды ө мірінен айырғ ан жағ дайда болады. Мұ ндайда кінә лының екі немесе одан кө п адамды ө лтіру ниетінің болғ андығ ы, яғ ни бірың ғ ай қ асақ ана ниетінің болғ андығ ын анық тау керек. Дұ рысында жә бірленушілердің ө луі бір мезгілде болады. Осы жағ дайларда кінә лының ә рекеті осы «а» тармақ шасымен сараланады. Егер екі немесе одан кө п адамды ө лтіру ниеті бола тұ ра бір адам ө лтірілсе жә не екіншісінің ө міріне қ астандық жасалғ ан болса, мұ нда екі немесе одан кө п адамды ө лтіру аяқ талмағ андық тан, кінә лының ә рекеті саралануы тиіс. Адамның қ ызметтік іс-ә рекетін жү зеге асыруына кә сіби немесе қ оғ амдық борышын орындауына байланысты адамды немесе оның жақ ындарын ө лтіру. Адам ө лтірудің осы тү рі бойынша жә бірленушілер болып қ ызметтік немесе қ оғ амдық функция атқ арғ ан адамның ө зі немесе олардың жақ ын туыстары болуы мү мкін.

Қ Қ Қ Қ Қ Қ Қ Қ

Қ адағ алау сатысындағ ы іс жү ргізу. Сот қ адағ алауы тә ртібімен қ айта қ аралуғ а жататын сот актілері: 1. Жергілікті жә не ө зге де соттардың заң ды кү шіне енген сот актілерін, оларғ а шағ ым жасалудың кассациялық тә ртібі сақ талғ ан жағ дайда, іске қ атысушы адамдардың ө тініштері жә не Қ азақ стан Республикасы Бас прокурорының наразылығ ы бойынша Қ азақ стан Республикасының Жоғ арғ ы Соты қ адағ алау тә ртібімен қ айта қ арауы мү мкін. Осы баптың ү шінші бө лігінде кө зделген айрық ша жағ дайларда, заң ды кү шіне енген бірінші сатыдағ ы соттың шешімі немесе апелляциялық сатыдағ ы соттың шешімі немесе қ аулысы Қ азақ стан Республикасы Бас прокурорының наразылығ ы бойынша сот қ адағ алауы тә ртібімен қ айта қ аралуы мү мкін. 2. Қ азақ стан Республикасының жергілікті жә не ө зге соттарының заң ды кү шіне енген, кассациялық тә ртіппен шағ ым берілмеген актілері сот қ адағ алауы тә ртібімен тексеруге жатпайды. 3. Қ азақ стан Республикасы Жоғ арғ ы Сотының қ адағ алаушы сот алқ асының қ аулысы, егер қ абылданғ ан қ аулы адамдардың ө мірі, денсаулығ ы не Қ азақ стан Республикасының экономикасы мен қ ауіпсіздігі ү шін орны толмас ауыр зардаптарғ а ә кеп соғ уы мү мкін айрық ша жағ дайларда сот қ адағ алауы тә ртібімен тексерілуі мү мкін. Істі қ адағ алау тә ртібімен қ арайтын соттар: 1. Қ азақ стан Республикасының Жоғ арғ ы Соты кассациялық сатының заң ды кү шіне енген қ аулысына істерді, бірінші жә не апелляциялық сатылардағ ы соттардың актілерін кемінде бес судья қ ұ рамында қ арайды. 2. Қ азақ стан Республикасы Жоғ арғ ы Сотының жалпы отырысы осы Кодекстің 384-бабының ү шінші бө лігінде кө рсетілген негіздер бойынша Қ азақ стан Республикасы Жоғ арғ ы Соты Тө рағ асының ұ сынуы немесе Қ азақ стан Республикасы Жоғ арғ ы Сотының қ аулысына Қ азақ стан Республикасы Бас Прокурорының наразылығ ы бойынша істерді қ арайды.

Қ адағ алау тә ртібімен сот актілерін қ айта қ арау сатысының мә ні жә не маң ызы. 1 Сот қ адағ алау тә ртібі мен қ айта қ арауғ а жататын сот актілері.Заң ды кү шіне енгеннен кейін. Бірінші сатыдағ ы соттың шешімдері, Апелляциялық жә не қ адағ алау сатысындағ ы соттардың қ аулылары, Бірінші сатыдағ ы соттың істің одан ә рі жылжуына кедергі келтіретін ұ йғ арымдары, Істе тараптар болып табылмайтын адамдардың мү дделерін қ озғ айтын сот актілері сот қ адағ алауы тә ртібімен қ айта қ аралуы мү мкін, Қ Р-ның Жоғ арғ ы Соты қ адағ алау алқ асының қ аулылары қ абылданғ ан қ аулының адамдардың ө міріне, денсаулығ ына не Қ азақ стан Республикасының экономикасы мен қ ауіпсіздігіне орны толмас ауыр салдарларғ а ә кеп соқ тыруы мү мкін екені туралы деректердің анық талуына байланысты ерекше жағ дайларда қ айта қ аралуы мү мкін. Соттың заң ды кү шіне енген шешімдеріне, ұ йғ арымдарына, қ аулыларына (жә не сот бұ йрық тарына – алып тасталды.) тараптар жә не опеляциялық шағ ымдар беруге қ ұ қ ығ ы бар іске басқ а да қ атысушылар істі қ адағ алау тә ртібімен қ айта қ арауғ а ө кілетті сотқ а тікелей шағ ымдана алады. Заң ды кү шіне енген сот актісі. Қ ның Бас Прокуроры – облыстық жә не оғ ан тең естірілген соттың қ адағ алау алқ асына, Қ азақ стан Республикасы Жоғ арғ ы сотының (азаматтық істер жө ніндегі алқ асы мен – алып тасталады) қ адағ алау алқ асына. Қ азақ стан Республикасы Бас Прокурорының орынбасарлары – облыстық жә не оғ ан тең естірілген соттың қ адағ алау алқ асына (жә не Қ азақ стан Республикасы Жоғ арғ ы Сотының азаматтық істер жө ніндегі алқ асына – алып тасталды.) Обылыстардың прокурорлары мен соларғ а тең естірілген прокурорлар – облыстық жә не оларғ а тең естірілген соттың қ адағ алау алқ асына наразылық келтіруге қ ұ қ ылы. Наразылық осы баптың екінші бө лігінде кө рсетілген тұ лғ алардың ө з бастамалары бойынша да осы баптың бірінші бө лігінде аталғ ан адамдардың ө тінімі бойынша да келтірілуі мү мкін. Ө тінім наразылық қ а қ оса тіркеледі. Шағ ымды наразылық ты іс қ адағ алау сатысында қ аралғ анғ а дейін оны қ адағ алау тә ртібімен істі қ араушы сотқ а тиісінше арыз беру жолымен жү гінген тұ лғ а кері қ айтарып алуы мү мкін. Наразылық ты жоғ ары тұ рғ ан прокурордың да кері қ айтарып алуы мү мкін.Сот іске қ атысушы тұ лғ ағ а наразылық тың кері қ айтарып алғ аны туралы хабарлайды.Қ адағ алау шағ ым мен наразылығ ын кері қ айтарып алу қ адағ алау сатысында іс жү ргізудің қ ысқ артылуына ә кеп соғ ады. 2 Қ адағ алау шағ ымы (мазмұ ны жә не оны тапсыру тә ртібі). 1 Қ адағ алау шағ ымында (қ адағ алау наразылығ ын келтіру туралы ө тінімде) 1) шағ ым (ө тінім) жолданатын лауазымды адамның аты - жө ні 2) шағ ым (ө тінім) беруші тұ лғ аның атауы оның тұ рғ ылық ты жері немесе орналасқ ан орны жә не істегі іс жү ргізу жағ дайы болуғ а. 3) сот шешімінің, ұ йғ арымының, қ аулысының мазмұ ны кө рсетілуге сондай-ақ тұ рғ ылық ты жерін немесе орналасқ ан орнын кө рсете отырып іске қ атысушы тұ лғ алар аталуғ а; 4) істі бірінші, апелляциялық сатыларды қ арайтын соттар жә не олар қ абылдағ ан шешімдердің мазмұ ны кө рсетілуге тиіс; 5) шағ ым жасалып отырғ ан, наразылық келтіру, ұ сынылатын сот шешімі, ұ йғ арымы, қ аулысы кө рсетілуге тиіс; 6) сот қ аулысының заң сыздығ ы немесе негізсіздігі неде екені жә не шағ ым (ө тінім) беруші тұ лғ аның не ө тінетіні кө рсетілуге тиіс.2 Егер сот шешіміне немесе ұ йғ арымына апелляциялық тә ртіппен шағ ым жасалмаса, шағ ымда (ө тінімде) оғ ан шағ ым жасалмау себептері кө рсетілуге тиіс. 3 Егер қ адағ алау шағ ымын (ө тінімін) іске қ атыспағ ан тұ лғ а берсе, онда шағ ым жасалып отырғ ан шешім, ұ йғ арым, қ аулы бұ л тұ лғ аның қ андай қ ұ қ ық тарын бұ зғ аны кө рсетілуге тиіс. 4 Егер қ адағ алау шағ ымы (ө тінімі) бұ дан бұ рын қ адағ алау сатысына берілген болса онда бұ л туралы жә не шағ ым бойынша қ абылданғ ан сот шешімі туралы кө рсетілуге тиіс. 5 Қ адағ алау шағ ымына (ө тініміне) шағ ым берген тұ лғ а немесе оның ө кілі қ ол қ оюғ а тиіс. 6 шағ ымғ а (ө тінімге) іс бойынша шығ арылғ ан шешімнің, ұ йғ арымның, қ аулының сот куә ландырғ ан кө шірмелері, сондай-ақ тө менгі саты шағ ымды қ адағ алау тә ртібімен қ араса, оның шешімі қ оса тіркелуге тиіс. 3. Прокурордың істі талап етуіне себептер мен негіздер. Қ адағ алау наразылығ ын келтіру туралы ө тінім. Наразылық тың мазмұ ны

Қ ажетті қ орғ ану жә не жалғ ан қ орғ ану. Қ ажетті қ орғ анудың заң ғ а сә йкес шарттары. Қ ажеттi қ орғ ану 1. Қ ажеттi қ орғ ану жағ дайында қ ол сұ ғ ушы адамғ а зиян келтiру, яғ ни қ орғ анушының немесе ө зге бiр адамның жеке басын, тұ рғ ын ү йiн, меншiгiн, жер учаскесiн жә не басқ а да қ ұ қ ық тарын, қ оғ амның немесе мемлекеттiң заң мен қ орғ алатын мү дделерiн қ оғ амдық қ ауiптi қ ол сұ ғ ушылық тан қ ол сұ ғ ушығ а зиян келтiру жолымен қ орғ ау кезiнде, егер бұ л орайда қ ажеттi қ орғ ану шегiнен асып кетушiлiкке жол берiлмеген болса, ол қ ылмыс болып табылмайды. 2. Барлық адамдардың кә сiби немесе ө зге де арнаулы даярлығ ына жә не қ ызмет жағ дайына қ арамастан тең дә режеде қ ажеттi қ орғ ануғ а қ ұ қ ығ ы бар. Бұ л қ ұ қ ық адамғ а қ оғ амғ а қ ауiптi қ ол сұ ғ ушылық тан қ ұ тылу басқ а адамдардың немесе мемлекеттiк органдардың кө мегiне жү гiну мү мкiндiгiне қ арамастан тиесiлi болып табылады. 3. Нә тижесiнде қ ол сұ ғ ушығ а анық шектен тыс, жағ дай мә жбү р етпейтiн зиян келтiрiлетiн, қ ол сұ ғ ушылық тың сипаты мен қ оғ амдық қ ауiптiлiгi дә режесiне қ орғ анудың кө рiнеу сай келмеуi қ ажеттi қ орғ аныс шегiнен шығ у деп танылады. Бұ лайша шектен шығ у тек қ асақ ана зиян келтiрiлген жағ дайларда ғ ана қ ылмыстық жауаптылық қ а ә кеп соқ тырады. Адам ө мiрiне қ ол сұ ғ ушығ а не қ аруды қ олданумен немесе қ олдануғ а ә рекет етумен ұ штасқ ан ө зге де қ ол сұ ғ ушылық қ а тойтарыс беру кезiнде адамғ а зиян келтiру қ ажеттi қ орғ аныс шегiнен шығ у болып табылмайды.

Қ амауғ а алу- бұ лтартпау шарасы ретінде. Қ амауғ а алу б.ш қ олдануғ а болады тек келесі жағ дайларда: қ ылмыстық заң ның санкциясында 2 жылдан артық мерзімде бас бостандық айыру жазасы кө зделсе. ерекше жағ дайда санкцияда 2 жылдан артық емес мерзімде басбостандығ ынан айыру жазасы кө зделсе. Бұ л жағ дайда қ амауғ а алуғ а болады. Егер: та) айыпталушының Қ.Р аумағ ында тұ рақ ты тұ ратын жері болмаса б) егер оның жеке басы анық талмаса, егер қ ұ жаты болмаса жә не қ ұ жаттың дұ рыстығ ында кү мә н болса; тв) егер айыпталушы бұ рын таң далғ ан б.ш-сын бұ зса; тг) айыпталушы қ ылмыстық ізге тісу органдарына не сотқ а бой тасалауғ а тырысса; тҚ амауғ а алу қ олданылмайды егер қ ылмыстық заң ның санкциясында басбостандығ ынан айыру кө зделсе. Қ амауғ а алудың тә ртібі: тергеуші, анық таушы, б.ш қ олдану туралы дә лелдік қ аулы шығ арады; қ амауғ а алу тек прокурордың санкциясымен жә не соттың шешімімен қ олданылады. Қ аулы б.ш қ олдануғ а байланысты басқ а іс материалдары тергеуші прокурорларғ а тапсырады. Прокурор санкцияны беру мә селесін іс материалдары тү скен уақ ыттан бастап 6 сағ ішінде кідіріссіз шешуі тиіс. Прокурор: іс материалдарымен, қ аулымен танысып айыпталушыдан жауап алады. Жауап алу хаттамасы прокурордың атанан толтырып прокурор оғ ан қ ол қ ояды. Жауап алу кезінде тергеуші, анық таушымен, қ орғ аушымен жасы кә мелетке толмағ анның заң ды ө кілі қ атысуы мү мкін; Прокурор осыдан кейін қ аулығ а ө зінің қ олын қ ойып санкция береді жә не санкциядан бас тартады; Прокурордың санкция беруден бас тартуына жоғ ары тұ рғ ан прокурорғ а шағ ымдануғ а болады. Жоғ ары тұ рғ ан прокурордың шешімі ары қ арай шағ ымдануғ а жатпайды Прокурор санкция берудан бас тартса қ айтадан осы адамғ а қ атасты жә не бірінші қ аулыда кө рсетілген негіздер бойынша прокурорғ а қ айтадан санкция алу ү шін ө тініш білдіруге жол берілмейді.Қ айтадан ұ сыныс жасауғ а болады, егер қ амауғ а алу қ ажеттігін негіздейтін жаң а мә н жайлар анық талса.

Қ амауғ а алуғ а берілген прокурор санкциясына шағ ым келтіру. Қ амауғ а алу. 1. Қ амауғ а алу бұ лтартпау шарасы ретінде соттың санкция беруімен ғ ана жә не заң мен кемінде бес жыл мерзімге бас бостандығ ынан айыру тү ріндегі жаза кө зделген қ ылмыс жасағ ан деп айыпталушығ а, сезіктіге қ атысты ғ ана қ олданылады. Ерекше жағ дайларда бұ л бұ лтартпау шарасы заң мен кемінде бес жыл мерзімге бас бостандығ ынан айыру тү ріндегі жаза кө зделген қ ылмыс жасағ ан деп айыпталушығ а, сезіктіге қ атысты, егер: 1) оның Қ азақ стан Республикасының аумағ ында тұ рақ ты тұ ратын жері болмаса; 2) оның жеке басы анық талмаса; 3) ол бұ рын таң далғ ан бұ лтартпау шарасын бұ зса; 4) ол қ ылмыстық қ удалау органдарынан немесе соттан жасырынуғ а тырысса немесе жасырынса; 5) ол ұ йымдасқ ан топтың немесе қ ылмыстық қ оғ амдастық тың (қ ылмыстық ұ йымның) қ ұ рамында қ ылмыс жасады деп айыпталса не оғ ан кү дік келтірілсе; 6) оның бұ рын жасағ ан ауыр немесе аса ауыр қ ылмысы ү шін соттылығ ы болса, қ олданылуы мү мкін. 2. Прокурор, тергеуші, анық тау органы қ амауғ а алуды бұ лтартпау шарасы ретінде таң дау қ ажет болғ ан кезде сот алдында қ амауғ а алуғ а санкция беру туралы ө тінішпен іс қ озғ ау туралы қ аулы шығ арады. Қ аулымен бірге ө тініштің негізділігін растайтын қ ылмыстық істің материалдары қ оса беріледі. 3. Айыпталушыны, сезіктіні қ амауғ а алуғ а санкция беру туралы қ ылмыстық қ удалау органының ө тінішін қ олдау туралы мә селені шешу кезінде прокурор кү зетпен ұ стауғ а негіздерді қ амтитын барлық материалдармен танысуғ а міндетті жә не айыпталушыдан, сезіктіден жауап алуғ а қ ұ қ ылы. Прокурор табыс етілген барлық материалдарды зерделеп, заң да кө зделген негіздер болғ ан кезде жә не неғ ұ рлым жең іл бұ лтартпау шарасын таң дау жолымен кө зделген зардаптарды жою мү мкіндігі болмағ ан жағ дайда, қ ылмыстық қ удалау органының айыпталушыны, сезіктіні қ амауғ а алуғ а санкция беру туралы ө тінішін қ олдау туралы қ аулы шығ арады. Ө тінішті қ олдаудан бас тартылғ ан жағ дайда, прокурор қ ылмыстық қ удалау органының айыпталушыны, сезіктіні қ амауғ а алуғ а санкция беру туралы ө тінішін қ олдаудан бас тарту туралы қ аулы шығ арады. Прокурор ө тінішті қ олдаудан бас тартқ ан кезде айыпталушы, сезікті кү зетпен ұ стаудан дереу босатылуғ а тиіс. Айыпталушыны, сезіктіні қ амауғ а алуғ а санкция беру туралы ө тінішті қ олдаудан бас тарту жә не кү зетпен ұ стаудан босату туралы прокурордың қ аулысына қ амау тү рiнде бұ лтартпау шарасына санкция беру туралы ө тiнiш жасағ ан қ ылмыстық қ удалау органы не ө здерінің немесе берілетін қ ұ қ ық тар мен мү дделерді қ орғ айтын процеске қ атысушылар жоғ ары тұ рғ ан прокурорғ а осы Кодекстің 109-бабының тә ртібімен шағ ым жасай алады. Прокурордың, тергеу жә не анық тау органдарының іс-ә рекеттері (ә рекетсіздігі) мен шешімдеріне жасалғ ан шағ ымдарды сотта қ арау тә ртібі 1. Жеке басының қ ұ қ ық тары мен бостандық тарын прокурордың, тергеу жә не анық тау органдарының іс-ә рекеті (ә рекетсіздігі) жә не шешімі тікелей қ озғ айтын тұ лғ а, егер мұ ндай іс-ә рекеттердің (ә рекетсіздіктердің) жә не шешімдердің заң дылығ ын тексеруді сот талқ ылауы кезең іне дейін кейінге қ алдыру адам мен азаматтың нұ қ сан келтірілген қ ұ қ ық тары мен бостандық тарын қ алпына келтіруді қ иындатса немесе оның мү мкіндігін жоқ қ а шығ арса, қ ылмыс туралы арызды қ абылдаудан бас тартылуына, сондай-ақ қ ылмыстық істі қ озғ аудан бас тарту, қ ылмыстық істі қ озғ ау, тоқ тата тұ ру жә не тоқ тату, сот-медициналық сараптама жү ргізу ү шін медициналық ұ йымғ а мә жбү рлеп орналастыру, тінтуді жә не (немесе) алуды жү ргізу, мү лікке тыйым салуды қ олдану, кепілді қ олдану, ө зге де іс-ә рекеттерді (ә рекетсіздіктерді) жасау жә не шешімдерді қ абылдау кезіндегі заң бұ зушылық қ а шағ ымданып сотқ а жү гіне алады. Шағ ым тиісті шешіммен танысқ аннан кейін не осығ ан ұ қ сас шағ ымды прокурор қ анағ аттандырмай тастағ ан жағ дайда тікелей сотқ а беріледі. 2. Қ ылмыстық қ удалау органының қ аулысына жасалғ ан шағ ымды тексерген кезде сот осы Кодекске сә йкес қ ылмыстық істі мә ні бойынша шешу кезінде сотта қ арау нысанасы болып табылатын мә селелерді алдын ала шешпеуге тиіс. 3. Сот тексеруінің шектері осы баптың бірінші бө лігінде кө рсетілген іс-ә рекеттерді (ә рекетсіздіктерді) жасау жә не шешімдерді қ абылдау кезінде заң нормаларының сақ талуын анық таумен шектелген. 4. Шағ ым тү сіру шағ ым жасалып отырғ ан іс-ә рекеттің жү ргізілуін жә не шағ ым жасалып отырғ ан шешімнің орындалуын тоқ тата тұ рмайды. 5. Шағ ым тұ лғ аның келіспейтін шешіммен танысқ ан кү нінен бастап он бес тә улік ішінде не прокурордың ө зінің атына берілген шағ ымды қ анағ аттандырудан бас тартатыны туралы хабарламасы алынғ аннан кейін сол мерзімде немесе, егер прокурорғ а берілген шағ ымғ а жауап алынбаса, ол берілгеннен кейін он бес тә улік ө ткен кү ннен бастап қ ылмыстық процесті жү ргізетін орган тұ рғ ан жердегі аудандық сотқ а берілуі мү мкін. 6. Шағ ымды судья ол келіп тү скен кезден бастап он тә уліктің ішінде прокурордың, арыз берушінің жә не оның қ орғ аушысының, егер олар қ ылмыстық іске қ атысса, заң ды ө кілінің немесе ө кілінің, мү дделерін шағ ым жасалатын іс-ә рекет (ә рекетсіздік) жә не шешім тікелей қ озғ айтын ө зге де адамдардың қ атысуымен, жабық отырыста жеке-дара қ арайды. Егер судья аталғ ан адамдардың келуін міндетті деп таппаса, олардың сот отырысына келмеуі шағ ымды қ арауғ а кедергі болмайды. Іс-ә рекеттеріне (ә рекетсіздігіне) жә не шешімдеріне шағ ым жасалғ ан лауазымды адамдар мұ ндай іс-ә рекеттерді (ә рекетсіздікті) жасауғ а жә не шешімдерге негіз болғ ан материалдарды сотқ а ү ш тә улік ішінде табыс етуге міндетті. 7. Сот отырысы басталғ анда судья қ андай шағ ымның қ аралуғ а жататынын хабарлайды, келген адамдарғ а олардың қ ұ қ ық тары мен міндеттерін тү сіндіреді. Содан соң, егер сот отырысына қ атысып отырғ ан болса, арыз беруші шағ ымды негіздейді, содан кейін келген басқ а да адамдар тың далады. 8.

Қ аруды, оқ -дә рілерді, жарылғ ыш заттарды жә не жару қ ұ рылғ ыларын заң сыз сатып алу, беру, ө ткізу, сақ тау, тасымалдау немесе алып жү ру. Кө рсетілген қ ылмыстың тікелей объектісі-қ аруды, оқ -дә рілерді, жарылғ ыш заттарды жә не жарылғ ыш қ ұ рылғ ыларды айналымғ а қ ауіпсіз шығ аруды реттейтін қ оғ амдық қ ауіпсіздік болып табылады. Қ ылмыстың заты-қ ару, оқ -дә рі, жарылғ ыш заттар жә не жарылғ ыш қ ұ рылғ ылар, суық қ ару болып табылады. Ө зінің бағ ытталғ ан мақ саты мен негізгі ө лшемдері, сипаттамалары бойынша қ ару: жауынгерлік, қ ол атыс қ аруы мен суық қ ару; азаматтық қ ару; қ ызметтік қ ару болып бө лінеді. Жауынгерлік қ ол атыс қ аруына-оқ -дә рі немесе ө зге де заряд қ уатының ә сері нә тижесінде ұ ң ғ ы оқ панынан оқ ты, снарядты, гранатаны ұ шырып шығ аратын қ арулар жатады (автомат, карабиндер, винтовкалар, пистолеттер, пулеметтер т.б.) Суық қ аруғ а-нысананы тікелей зақ ымдайтын, қ ұ ралы адамның бұ лшық еті кү шінің кө мегімен қ озғ алысқ а келтірілетін қ арулар жатады. Азаматтық қ аруғ а Қ Р азаматтары ө зін-ө зі қ орғ ауғ а қ ажетті: спортпен шұ ғ ылдану жә не аң аулау мақ сатында пайдаланатын қ арулар жатады. Азаматтық атыс қ аруы оқ ты тү йдектете атуды болғ ызбауғ а тиіс. Азаматтық қ ару былайша бө лінеді: 1)ө зін-ө зі қ орғ ау қ аруы; газды қ ару механикалық тоң азытқ ыштар, аэрозолды жә не басқ а да қ ұ рылғ ылар.2)Спорттық қ аруларғ а: а) ойық ұ ң ғ ылы атыс қ аруы; б) тегіс ұ ң ғ ылы атыс қ аруы; в) сұ қ па суық қ ару; г) ү рлемелі қ уаты 25 Дж-дан жоғ ары пневматикалық қ ару.Аң шылық қ арулар: а) ойық ұ ң ғ ылы атыс қ аруы; б) тегіс ұ ң ғ ылы, оның ішінде ойық бө лігінің ұ зындығ ы 140 мм аспайтын атыс қ аруы; в) аралас ойық жә не тегіс ұ ң ғ ылы, оның ішінде алмалы-салмалы жә не жиналмалы ойық ұ ң ғ ылы атыс қ аруы; г) ү рлемелі қ уаты 25 Дж-дан аспайтын пневматикалық қ ару; д) сұ қ па суық қ ару; и) белгі беретін қ ару.Қ ызметтік қ аруғ а мемлекеттік органдардың мемлекеттік қ ызмет туралы заң ғ а сә йкес қ ызметі мемлекеттік қ ызметшілердің жоғ ары жә не бірінші санаттарына жатқ ызылғ ан лауазымды адамдарының, Қ Р Парламенті депутаттарының, судьялардың, прокурорлардың жеке басының, сондай-ақ ұ йымдардың оларғ а заң мен жү ктелген немесе ө з жарғ ыларында кө зделген, азаматтардың ө мірі мен денсаулығ ын, меншікті қ орғ ау, қ оршағ ан орта объектілерін жә не табиғ и ресурстарды, бағ алы жә не қ ауіпті жү ктерді, арнаулы корреспонденциялардың қ ауіпсіздігін қ амтамасыз ету мақ сатында пайдалануғ а арналғ ан қ ару жатады. Қ ызметтік қ аруғ а қ ысқ а ұ ң ғ ылы тегіс жә не ойық ұ ң ғ ылы атыс қ аруы, сондай-ақ ұ зын ұ ң ғ ылы тегіс жә не ойық ұ ң ғ ылы қ ару жатады. Қ ызметтік қ ару тү йдектете оқ атуды болғ ызбауы тиіс. Газды қ ару-қ олданылуы кө з жасын ағ ызатын немесе тітіркендіргіш заттарды пайдалануғ а негізделген қ ару; электрлі қ ару-қ олданылуы электр зарядының кү шіне негізделіп арнайы бейімделген тетік.Пневматикалық қ ару-нысананы зақ ымдайтын қ ұ ралы сызылғ ан, сұ йытылғ ан немесе қ атайтылғ ан газдық қ уаты есебінен бағ ыты қ озғ алыс алатын қ ару.Осы заң сыз иеленген заттарды бө тен адамғ а уақ ытша немесе мә ң гілікке ә р тү рлі тә сілдерді қ олдана отырып ө ткізуді біреуге беру деп айтамыз. Ө зінде заң сыз сақ талғ ан осындай заттарды біреуге сату, айырбастау немесе тегін беру оны ө ткізу деп танылады. Кө рсетілген заттарды кінә лының сол кү йінде ұ стап тұ руы оны сақ тау деп саналады. Кө ліктің барлық тү рі бойынша кө рсетілген заттарды кең істікте алып жү ру оны тасымалдау деп танылады. Атыс қ аруын, оқ -дә рілерді, жарылғ ыш заттар мен жарылғ ыш қ ұ рылғ ылардың кінә лының тікелей ө з бойында болуы оны алып жү ру деп танылады. Осы қ ылмыс қ ұ рамы ү шін жауаптылық тың негізгі шарты-атыс қ аруын, оқ -дә рілерді, жарылғ ыш заттарды немесе жарылғ ыш қ ұ рылғ ыларды алу, беру, ө ткізу, сақ тау, тасымалдау немесе алып жү ру заң сыз, яғ ни тиісті мемлекеттік органдардың, лауазым адамдарының рұ қ сатынсыз істелуі керек. Қ ылмыс қ ұ рамы формальдық кө зделген ә рекеттердің біреуін істегеннен кейін-ақ аяқ талғ ан деп танылады. Субъективтік жағ ынан қ арастырылып отырылғ ан қ ылмыс тікелей қ асақ аналық пен жасалады. Қ ылмыстың субъектісі-16-ғ а толғ ан кез келген адам.