Туристік формальдықтар, оларға сипаттама.

Халық аралық туризмде турист ө зінің елінен шығ ып, басқ а бір шетелдік елге барады. Кеденнен ө ту ү шін туристік қ ұ жаттарды толтырады (паспорт, виза жасау), валюта жә не медициналық бақ ылаудан ө теді.

Бұ л халық аралық туризмнің ерекшелігі болып саналады жә не ішкі туризмнен ең басты айырмашылығ ы.

Мемлекетке кіру жә не мемлекеттен шығ у ережелері, яғ ни паспорт, виза, кеден, валюта, санитарлық бақ ылау туристік формальдық тарды қ ұ райды.

Туристік формальдық тар - ө зге мемлекетке саяхат жасау барысында заң мен бекітілген туристпен жә не туристік фирмамен міндетті тү рде орындалатын нормалар.

ДТҰ ұ сынғ ан туристік формальдылық тары:

паспорт формальдылық тары;

виза формальдылық тары;

валюта формальдылық тары;

кеден формальдылық тары;

медицина формальдылық тары мен туристерге медициналық жә рдем кө рсету.

Кейбір туристік формальдық тар туристерге ғ ана қ атысты, мысалы, шетелдік паспорт алу, кеден бақ ылаунан ө ту, прививка жасау жә не т.б.

Басқ алары турфирмаларғ а жатады, яғ ни халық аралық турбизнеспен айналасу ү шін барлық қ ұ жаттарды жинау, яғ ни туристік іс-ә рекетпен айналасу ү шін лицензия алу, туристік ө німге сертификат алу жә не т.б.

Шетелдік паспорт – азаматтық ты куә ландыратын қ ұ жат.

ХІХ ғ. дейін шетелдік паспорт ұ сыныс хат (рекомендательное письмо) ретінде маң ызды адамдарғ а берілетін.

І Дү ниежү зілік соғ ыстан кейін шетелдік паспорттарды беру жаппай тү рге айналды.

1930 ж. шетелдік паспорттың тү рі қ азіргі біз білетіндей болып шық ты. Бірақ, қ азір ә лемде (ә сіресе АҚ Ш-та) электронды паспорттарды да қ олданады. Олар кредиттік карточкаларғ а ұ қ сас. Мультимедия технология арқ ылы карточка иесі туралы толық мә лімет кө рсетіледі (азаматтылығ ы, суреті (голограмма ретінде), мекен-жайы, саусақ тардың таң басы).

Ресейде электронды паспорттар 2006 ж. 1 қ антарынан енгізілген. Жаң а паспорттың ішінде – чип орналасқ ан. Чипте келесі ақ парат жиналғ ан: адамның аты-жө ні, суреті, туғ ан кү ні, жылы, жынысы, нө мері, берілген кү ні, аяқ талу мерзімі. Биометрикалық кө рсеткіштен тек қ ана сурет, саусақ тардың таң басы жоқ.Жаң а шетелдік паспорттың 3 тү рі бар: жалпы азаматтық, дипломатиялық, қ ызметтік.

Виза. Басқ а елге кіру ү шін шетелдік паспортпен қ атар арнайы рұ қ сат керек, яғ ни виза. Виза (латын сө зі - visum) – шетелдік паспорттың ішінде қ ойылатын арнайы белгі. Визаны азамат баратын елдің консульдігі береді, яғ ни азаматқ а елге кіруге рұ қ сат етіледі. Виза жапсырма ретінде паспорттың ішіне жапсырылады. ДТҰ туристік виза туралы келесі ұ сыныс жасады: визасыз елге кіру ү ш кү нге дейін рұ қ сат етіледі; барлық маршруттар бойынша виза 12 айғ а (бір немесе бірнеше рет кіргенде) беріледі; туристерді қ абылдайтын мемлекеттермен визаны қ олдау (взаимное признание визы рядом государств); кейбір жағ дайда визаны елге кірер кезде бақ ылау пункте береді немесе 72 сағ атқ а рұ қ сат етіледі.Кеден формалдылық тарыШекараны ө терде ә р турист кеден бақ ылаунан ө теді. Ө зімен бірге ол керекті заттарды алып жү реді. Ө зімен бірге алып жү ретін заттарды тауар деп атайды.

Зат – бұ л тауар. Тауарларды тасымалдау ү шін арнайы рұ қ сат қ ажет, мысалы, қ ару, есірткі тасымалдауғ а.«Тауардың кеден бағ асы» деген тү сінік қ алыптасады. Сатып алынғ ан тауардың чегі болуы тиіс, чекте тауардың сатып алынғ ан орны, уақ ыты кө рсетіледі.

Кеден кодексі бойынша азаматтар кеден тө лемін, қ осылғ ан қ ұ нғ а салық (НДС), кеден алымдарын тө леуде бә рі де бірдей жауапты. Жиі кездесетін туристердің қ атесі – валютаны декларацияда кө рсетпеу. Кө рсетілмеген валюта кеденде алынып қ алады. Кредиттік карточкалар декларацияғ а жазылмайды. Киото конвенциясы бойынша туристің керекті заттарына: ө зінің зергер ә шекейлері; фото-, кинокамера; кинопроектор; бинокль; портативті музыка инструменттері; бала жә не мү гедек арбалары; спорт жабдық тары; видеокамера; ноутбук; ұ ялы телефон; қ олғ а ұ стап жү ретін магнитофон, приемник, телевизор жатады.Осы заттарғ а баж жә не кеден тө лемін турист тө лемейді. Сонымен қ атар, тө лем тө лемейтін заттарғ а: 200 г. темекі немесе 200 сигарет, немесе 50 сигары – барлығ ы 250 г-нан аспау керек; 2 л. шарап жә не 1 л. кү шейтілген алкогольді ішімдіктер; 50 г. иіс суы; 500 г. кофе жә не 100 г. шай; дә рілер.Валюта формалдылық тары№Шекараны ө ткен кезде валютаны айырбастау керек. Ә р елде валюта жө нінде ө зінің ережелері бар. Мысалы, АҚ Ш-та ө зімен бірге 1мың $ кіргізуге немесе шығ аруғ а болады.

Валюта формальдық тары жө нінде ДТҰ ұ сыныс жасады: кеден декларациясында кө рсетілген сомманы елге кіргізуге рұ қ сат беру; туристің тілегі бойынша елден шығ ар кезде валютаны қ айтадан айырбастау.Валюта формальдық тары жиі ө згеріп тұ рады, сондық тан оларды бақ ылап, уақ ытында туристерге ө згерістер туралы мә лімет жеткізіп тұ ру – турфирмалардың міндеті.