Билет Азаматтық іс жүргізу құқықғының пәні, әдісі, жүйесі

Азаматтық іс жү ргізу қ ұ қ ығ ы — азаматтық істерді сотта қ араудың жә не шешудің тә ртібін, сондай-ақ соттардың жә не басқ а да кейбір органдардың қ аулыларын орындау тә ртібін реттейтін қ ұ қ ық саласы. Оның нормалары соттың жә не процестің барлық қ атысушысының қ ызметін реттейді; сондай-ақ, олардың қ ұ қ ылары мен міндеттерін анық тай отырып, сот мә жілісін жү ргізудің тә ртібін белгілейді. Азаматтық іс жү ргізу заң дарымен бірге, бұ л ұ ғ ым ө зімен аттас ғ ылымды, ә рі оқ у пә нін де қ амтиды. Материалдық қ ұ қ ық — қ ұ қ ық тық нормаларды белгілейтін заң ды тү сінік, соның кө мегімен мемлекет қ оғ амдық қ атынастарғ а тікелей, тура қ ұ қ ық тық реттеумен ық пал етуді жү зеге асырады.Материалдық қ ұ қ ық тың нормалары меншік нысандарын мү ліктер мен адамдардың заң дық жағ дайларын бекітеді, мемлекеттік органдардың қ ұ рылу тә ртібі мен қ ұ рылын айқ ындайды, азаматтардың қ ұ қ ық тық мә ртебесін, қ ұ қ ық бұ зушылық ү шін жауапкершілік негіздері мен шектерін белгілейді. Сонымен, мү ліктік ең бек, отбасы жә не ө зге де қ атынастар — материалдық қ ұ қ ық тың объектілері.  Іс жү ргізу қ ұ қ ығ ының ө зі— бұ л азаматтық істер мен дауларды қ арау, қ ылмыстарды тергеу, сондай-ақ ә кімшілік қ ұ қ ық бұ зушылық істерін қ арау кезінде пайда болатын қ атынастарды реттейтін қ ұ қ ық жү йесіндегі нормалардың бір бө лігі. Іс жү ргізу қ ұ қ ығ ы материалдық қ ұ қ ық пен тығ ыз байланысты, ө йткені оны жү зеге асыру мен қ орғ ау қ ажетті іс жү ргізу нысандарын бекітеді. Іс жү ргізу қ ұ қ ығ ы екі тү рлі болады — азаматтық іс жургізу қ ұ қ ығ ы жә не қ ылмыстық іс жү ргізу қ ұ қ ығ ы. Азаматтық іс жү ргізу қ ұ қ ығ ының ерекшеліктерін қ арастырайык. Азаматтық істер бойынша сот тө релігін жү зеге асырудың тә ртібін реттейтін қ ұ қ ық нормаларын мә жбү рлеп орындату тә ртібі азаматтық іс жү ргізу қ ұ қ ығ ы деп аталады. Азаматтық іс жү ргізу қ ұ қ ығ ының пә ні азаматтық істерді қ арау жә не шешу барысында, сондай-ақ сот шешімдерін орындауғ а байланысты сот пен процеске қ атысушылардың арасында туындайтын қ оғ амдық қ атынастарды қ ұ райды. Мұ ндай қ атынастарды реттеу тә сілі императивті диспозитивтік деп аталады. Императивтік (императив — «ө кімет», «ү зілді-кесілді талап» заң — таң дауғ а жол бермейтін) деген соттың мемлекеттік билік органы екендігін жә не биліктік ө кілеттіктер берілгенін білдіреді. Соттың жә не судьяның талаптары, тапсырмалары, шақ ырулары жә не басқ а да ө тініштері, сот отырысының тө рағ алық етушінің ө кімдері процеске қ атысушылар ү шін міндетті болып табылады. Сот тө релік етуді жү зеге асыру мақ сатында процеске қ атысушыларғ а мә жбү рлеу шараларымен (мысалы, сот отырысынан тә ртіп бұ зушыларды шығ арып жіберу, мә жбү рлеп алып келуді жү зеге асыру), айыппұ л салуғ а қ ұ қ ылы. Сондық тан азаматтық жү ргізу қ атынастарын билік жә не бағ ыныштылық қ атынастары ретінде сипаттайды. Диспозитивтік азаматтық қ ұ қ ық субъектілерінің осындай қ ұ қ ық объектілеріне билік етуге бағ ытталғ ан ә рекеттерді жасауғ а толық тай ие екендіктерін білдіреді. Ө йткені, ә детте, азаматтық қ ұ қ ық мү дделі адамдардың талап-арызбен (ө тінішпен) жолдануларына байланысты пайда болады. Соттың азаматтық істерді ө з бетінше қ озғ ауына қ ұ қ ығ ы жоқ, азаматтық процестің дамуы қ ұ қ ық туралы даудың субъектілерінің ерік білдірулеріне тә уелді болады.